Γράφει η ψυχολόγος Δρ Σμαρούλα Παντελή
Για να υπάρξει οποιαδήποτε ενέργεια, απαιτείται μια κινητήρια δύναμη. Με απλά λόγια, για οποιαδήποτε ανθρώπινη ενέργεια απαιτείται το καύσιμο που ονομάζουμε κίνητρο. Στον τομέα της Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού, η ερώτηση «Τι μπορεί να κινητοποιήσει τον άνθρωπο;» είναι πάντοτε επίκαιρη.
Ας δούμε, λοιπόν, αυτό το καύσιμο που ονομάζουμε κίνητρο, πώς δημιουργείται και ποιες μορφές μπορεί να πάρει.
Τι δημιουργεί το κίνητρο στον άνθρωπο;
Οι επιθυμίες, η ανάγκη (ένστικτο) για επιβίωση και οι υποχρεώσεις αποτελούν έναυσμα για να γεννηθεί το κίνητρο που χρησιμοποιείται ως ενεργοποιητής (καύσιμο) της συμπεριφοράς. Χωρίς αυτό, ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να προσπαθήσει για οτιδήποτε. Καμιά δυσκολία δεν μπορεί να ξεπεραστεί χωρίς κίνητρο. Αυτό είναι που δημιουργεί στον άνθρωπο τη διάθεση να ενεργοποιηθεί, να προσπαθήσει, να δοκιμαστεί και αισίως να δικαιωθεί για τον αγώνα που έκανε.
Τι κινητοποιεί έναν άνθρωπο να προσπαθήσει;
Η ανθρώπινη προσπάθεια είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και περίπλοκα θέματα στην Ψυχολογία και τη Φιλοσοφία. Προσωπικοί, κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες είναι αυτοί που οδηγούν τον άνθρωπο στο να προσπαθήσει, να αναλάβει κινδύνους και να επιμείνει παρά τις δυσκολίες.
Η ανάγκη για αυτοεκπλήρωση
Όπως το περιέγραψε ο ψυχολόγος Αβραάμ Μάσλοου, στην πυραμίδα των αναγκών του ατόμου η αυτοεκπλήρωση αναφέρεται στην επιθυμία του ανθρώπου να ανακαλύψει και να εξελίξει το πλήρες δυναμικό του. Όταν κάποιος επιδιώκει να επιτύχει τους στόχους του ή να μάθει νέες δεξιότητες, συχνά αυτό το κάνει για να νιώσει ολοκληρωμένος και ικανοποιημένος από την πορεία του. Η ανάγκη για προσωπική ανάπτυξη και αυτοβελτίωση αποτελεί κινητήριο δύναμη για πολλούς ανθρώπους και συχνά είναι αυτή που τους δίνει το θάρρος να αντιμετωπίσουν δυσκολίες ή να ξεπεράσουν τους φόβους τους.
Η επιθυμία για αναγνώριση και αποδοχή
Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα και η αναγνώριση από τους άλλους είναι σημαντική για την ψυχική τους υγεία και ευημερία. Η ανάγκη για αποδοχή και επιβεβαίωση από την οικογένεια, τους φίλους ή την κοινωνία μπορεί να κινητοποιήσει ένα άτομο να προσπαθήσει για την επίτευξη ενός στόχου.
Επιπλέον, η κοινωνική επιτυχία, η απόκτηση κοινωνικού status ή η αναγνώριση μέσω του έργου ή της προσπάθειας λειτουργούν συχνά ως κίνητρο για πολλούς ανθρώπους. Η ευκαιρία να γίνουν γνωστοί για τις ικανότητές τους ή να επιτύχουν κάτι σπουδαίο μπορεί να τους δώσει δύναμη και ώθηση για να συνεχίσουν.
Η ανάγκη για κοινωνική σύνδεση
Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα και τα κίνητρα μπορεί να συνδέονται με την ανάγκη για αποδοχή και συντροφικότητα. Οι σχέσεις και οι θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι σημαντικά κίνητρα για τη δημιουργία σύνδεσης και για την ευημερία.
Η εσωτερική αντίθεση και η μάχη με τους φόβους
Οι εσωτερικές συγκρούσεις και οι προσωπικές δυσκολίες αποτελούν επίσης ένα ισχυρό κίνητρο. Πολλές φορές, η ανάγκη να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις μπορεί να μας κινητοποιήσει. Ο φόβος της αποτυχίας, η αίσθηση της ανασφάλειας ή η επιθυμία να αποδείξουμε κάτι στους άλλους ή στον ίδιο μας τον εαυτό μπορεί να αποτελέσουν ισχυρές κινητήριες δυνάμεις. Ο άνθρωπος συχνά ενδυναμώνεται όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη κατάσταση. Η θέληση να κατακτήσει κανείς κάτι που φαίνεται ακατόρθωτο μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες προσωπικές επιτυχίες, αλλά και στην προσωπική αναγέννηση.
Η ανάγκη για σκοπό και νόημα
Ο Βίκτορ Φρανκλ, ψυχίατρος και επιζών του Ολοκαυτώματος, ανέπτυξε τη θεωρία που επικεντρώνεται στην ανάγκη των ανθρώπων να βρουν νόημα και σκοπό στη ζωή τους. Όταν κάποιος αισθάνεται ότι η προσπάθειά του έχει σκοπό και ότι αυτή συνδέεται με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του, τότε είναι πιο πιθανό να κινητοποιηθεί και να επιμείνει. Αυτό το νόημα μπορεί να προέρχεται από την αγάπη, την εργασία, την πίστη ή την προσφορά στην κοινωνία. Όταν κάποιος αναγνωρίζει ότι οι ενέργειές του έχουν αντίκτυπο ή αξία, είναι πιο πιθανό να συνεχίσει να προσπαθεί και να ξεπερνάει τις δυσκολίες.
Η αίσθηση της ευθύνης και ο κοινωνικός σκοπός
Η αίσθηση ότι η προσπάθεια έχει επίδραση όχι μόνο στον εαυτό μας, αλλά και στους άλλους είναι ένα ισχυρό κίνητρο. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται υπεύθυνοι για κάτι ή κάποιον, είναι πρόθυμοι να καταβάλουν επιπλέον προσπάθεια για να πετύχουν. Η φροντίδα για μια οικογένεια, η επιθυμία να προσφέρουν στην κοινότητα ή η ανάγκη να γίνουν πρότυπα για τους άλλους μπορεί να ωθήσουν κάποιον σε συνεχιζόμενη προσπάθεια. Αυτή η κοινωνική ευθύνη μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρότερος παράγοντας κίνησης από τις προσωπικές φιλοδοξίες, αφού ο άνθρωπος δεν επιθυμεί απλώς να εκπληρώσει τα δικά του όνειρα, αλλά και να αφήσει ένα θετικό αποτύπωμα στον κόσμο.
Ωστόσο, στην εποχή μας, που χαρακτηρίζεται από τον αγώνα για απόκτηση υλικών αγαθών, ο άνθρωπος συχνά κινητοποιείται από τη χρηματική ανταμοιβή. Εκείνο που κάνει τη χρηματική ανταμοιβή να έχει σημαίνουσα θέση ως κίνητρο είναι η κουλτούρα, δηλαδή το ψυχοκοινωνικό υπόβαθρο κάθε ατόμου. Η παιδεία, η κοινωνική τάξη και η οικογενειακή ιστορία είναι εκείνα που καθορίζουν το κατά πόσον ένας άνθρωπος κινητοποιείται περισσότερο με υλικές ανταμοιβές ή με ψυχολογικές ανταμοιβές.
Πρέπει όμως να σημειώσουμε πως η προσπάθεια που διαρκεί περισσότερο και αντέχει περισσότερο στις δυσκολίες είναι εκείνη που τροφοδοτείται από ψυχολογικά κίνητρα και όχι τόσο από υλικά.
Συμπέρασμα
Η προσπάθεια είναι κάτι βαθιά προσωπικό και πολύπλοκο. Κάθε άνθρωπος, με βάση τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, βρίσκει τους δικούς του λόγους για να συνεχίσει να προσπαθεί. Είτε πρόκειται για την αναγνώριση των άλλων είτε για την επιθυμία να φτάσει κανείς στην κορυφή του προσωπικού του δυναμικού,είτε για τη βαθύτερη ανάγκη να προσφέρει στον κόσμο, η κινητοποίηση για προσπάθεια πηγάζει από την ανάγκη να δώσουμε νόημα στη ζωή μας και να ξεπεράσουμε τα εμπόδια που συναντάμε. Το κλειδί είναι να βρούμε το δικό μας «γιατί» και να το ακολουθήσουμε με αποφασιστικότητα.
Κατά συνέπεια, ένας μάνατζερ οφείλει να κινητοποιεί τους ανθρώπους του με κάθε τρόπο.
Δώστε κίνητρα στους συνεργάτες σας
- Ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους, εστιάζοντας στην προσπάθεια και όχι μόνο στο αποτέλεσμα
- Δίνοντας έμφαση στο νόημα που έχει το αποτέλεσμα που φέρνουν για τους ίδιους, για την ομάδα και για το κοινωνικό σύνολο
- Δείχνοντας την ευγνωμοσύνη σας που τους έχετε κοντά σας.
Να θυμάστε πως πίσω από κάθε πετυχημένο άνθρωπο υπάρχουν πολλοί άλλοι που τον δίδαξαν, τον στήριξαν και τον ενθάρρυναν. Να το υπενθυμίζετε συχνά στον εαυτό σας και τους συνεργάτες σας.
Ποια είναι η Σαρούλα Παντελή
Η Δρ Σμαρούλα Παντελή είναι ψυχολόγος, συγγραφέας και ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου Playback. Εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια με ενήλικες που αντιμετωπίζουν φοβίες, κρίσεις πανικού και δυσκολίες στις σχέσεις τους. Έχει διδάξει για 8 έτη στο Παν/μιο Πειραιώς «Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ηγεσία» και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος και εκπαιδεύτρια ανθρώπινου δυναμικού σε θέματα ψυχολογίας και επικοινωνίας με τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες και με μεγάλους οργανισμούς και φορείς, καθώς και με το ΕΙΑΣ. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Τα μυστικά της ομαδικής επιτυχίας: από τη θεωρία στην πράξη», εκδ. Κριτική. Έχει θητεύσει για μία τετραετία στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και έχει συγγράψει με τον συνάδελφό της Λευτέρη Μόρρου το βιβλίο «Τα παιδιά γεννιούνται στην καρδιά», εκδ. Πατάκη, ένα βιβλίο για όσους χρειάζονται ιατρική υποβοήθηση για να γίνουν γονείς. Αρθρογραφεί στο «ΝΑΙ» από τα πρώτα τεύχη, αρχές του 1990.
Δείτε το άρθρο σε ηλεκτορνική μορφή εδώ και παρακάτω
