Αν ο συνεργάτης μου έχει χάσει το κέφι του, μπαίνει σκυθρωπός στο γραφείο ή αν αποφεύγει να εμφανίζεται στο γραφείο, αν έχει γίνει ερειστικός, αν έχει γίνει ανυπόμονος, αν απαντά μονολεκτικά χωρίς διάθεση να επικοινωνήσει, τότε, ναι, είναι η στιγμή να αναρωτηθώ αν χρειάζεται βοήθεια.

Η μελαγχολία είναι μια κατάσταση στην οποία μπορεί να περιέλθει ο καθένας μας όταν αισθανθεί πως οι δυνάμεις του τον έχουν εγκαταλείψει και πως δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν αναφέρομαι στην παθολογική μελαγχολία ή, αλλιώς, οργανική κατάθλιψη, όπου ο άνθρωπος δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς να λαμβάνει εφ’ όρου ζωής αντικαταθλιπτική αγωγή. Αναφέρομαι στη μελαγχολία που μπορεί να βιώσει ο καθένας μας για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.

Μια ερωτική απογοήτευση, η απώλεια ενός καρδιακού φίλου, μια επαγγελματική αποτυχία, μια παρατεταμένη ανεργία, η συναίσθηση ότι μεγαλώνουμε και η ζωή έχει ένα όριο που δεν μπορούμε να υπερβούμε, το σπίτι που αδειάζει όταν τα παιδιά ανοίξουν τα φτερά τους και πολλά άλλα, μικρά και μεγάλα, μπορούν να σταθούν αιτία για να μελαγχολήσουμε.

Κάποιοι από εμάς είμαστε πιο επιρρεπείς στη μελαγχολία. Είναι σαν να το έχουμε στο αίμα μας! Κάποιοι άλλοι είμαστε πιο ανθεκτικοί και δύσκολα την αισθανόμαστε. Ο καθένας μας είναι διαφορετικός και μοναδικός. Επομένως, αυτοί που μελαγχολούν πιο εύκολα, απλά υποφέρουν περισσότερο. Κατά τα άλλα, δεν υστερούν σε νοημοσύνη ή σε ταλέντα και δεξιότητες έναντι εκείνων που σπανιότερα μελαγχολούν.

Στις μέρες μας ακούμε πολύ συχνά ως αστείο «α, έχω κατάθλιψη» ή «αυτός έχει κατάθλιψη». Είναι αλήθεια πως τα ποσοστά της κατάθλιψης έχουν παρουσιάσει μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια και πολλοί είναι οι άνθρωποι που δεν ζουν χωρίς τα αντικαταθλιπτικά τους. Αλλά προτού φτάσει κάποιος στο να χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για να συνέλθει από τις απογοητεύσεις και τις ματαιώσεις της καθημερινότητας, έχει την επιλογή να ζητήσει βοήθεια με άλλους τρόπους και από άλλες πηγές.

Πώς θα καταλάβω ότι ένας συνεργάτης μου χρειάζεται βοήθεια;

Πρέπει να μάθω να παρατηρώ χωρίς να επεμβαίνω. Συνήθως οι μάνατζερ επεμβαίνουν χωρίς να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης και χωρίς να έχουν ικανοποιητικά στοιχεία ώστε να επέμβουν υποστηρικτικά και όχι επικριτικά. Οπότε για να καταλάβω αν ένας συνεργάτης μου χρειάζεται βοήθεια, πρέπει να έχω τις σωστές πληροφορίες και να τις έχω συλλέξει με προσοχή και ψυχραιμία. Αν δω έναν συνεργάτη μου να «πέφτει ψυχολογικά», δεν χρειάζεται να πανικοβληθώ. Χρειάζεται όμως να τον παρατηρήσω και να καταγράψω με αντικειμενικότητα αυτό που παρατηρώ.

Συνήθως, όταν ένας μάνατζερ βλέπει το συνεργάτη του να «πέφτει ψυχολογικά», αρχίζει να ερμηνεύει τη συμπεριφορά του αντί απλά να την παρατηρεί. Αυτό συμβαίνει όταν ο μάνατζερ ανησυχεί για την κατάσταση του συνεργάτη του και μπαίνει αυτόματα στο ρόλο του «σωτήρα» προσπαθώντας να τον συνεφέρει, συνήθως βιαίως, προκειμένου ο πρώτος να βρει γρήγορα τα κέφια του και να επιστρέψει στη δράση. Είναι όμως αυτό το οποίο χρειάζεται κάποιος που έχει «πέσει ψυχολογικά»;

Όπως είπαμε και πιο πάνω, η μελαγχολική αντίδραση, ή αυτό που λέμε αντιδραστική κατάθλιψη, είναι μια κατάσταση στην οποία μπορούμε να βρεθούμε μετά από πίεση σε συνδυασμό με απογοήτευση. Τι χρειάζεται λοιπόν ένας απογοητευμένος και αποκαρδιωμένος άνθρωπος; Χρειάζεται να τον ακούσουμε με την καρδιά μας και όχι με το μυαλό μας. Δεν έχει νόημα να του αποδείξουμε ότι λέει υπερβολές ή ότι βλέπει λάθος τα πράγματα! Έχει νόημα να τον ακούσουμε χωρίς κριτική, να δείξουμε το αληθινό μας ενδιαφέρον και να τον ρωτήσουμε τι είναι αυτό που χρειάζεται. Και δεν μιλάμε για υλικά πράγματα. Πρέπει να μπορέσουμε να τον βοηθήσουμε να δει ο ίδιος τι είναι αυτό που χρειάζεται για να μπορέσει να διαχειριστεί τις δυσκολίες της πραγματικότητας.

Η μεγαλύτερη υπηρεσία που μπορούμε να προσφέρουμε σε κάποιον άνθρωπο που έχει χάσει το ηθικό του είναι να τον ακούσουμε και να τον στηρίξουμε να βρει τη δύναμη να μηδενίσει το κοντέρ και να κάνει ένα νέο ξεκίνημα.

Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις όπου πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να βοηθήσουμε τον άλλον να βρει τη δύναμη για να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια. Κάποιες φορές χρειάζεται να ζητήσει κάποιος τη βοήθεια του ειδικού και είναι καλό να στηρίξουμε κάποιον που το χρειάζεται για να μπορέσει να το κάνει. Γιατί χρειάζεται ένα είδος γενναιότητας για να απευθυνθεί κά- ποιος σε ειδικό. Αυτή τη γενναιότητα μπορεί να τη βρει αν σταθούμε δίπλα του και του πούμε «είμαι εδώ για σένα, μπορείς».

Πώς θα καταλάβω αν εγώ χρειάζομαι βοήθεια;

Συνήθως όταν χρειαζόμαστε βοήθεια, για να αποφύγουμε το άγχος που μπορεί να μας δημιουργήσει μια τέτοια συνειδητοποίηση, το προβάλλουμε στους άλλους γύρω μας. Έτσι, βλέπουμε ότι οι άλλοι χρειάζονται βοήθεια και ότι οι άλλοι δεν είναι καλά!

Αν λοιπόν αντιληφθούμε πως είμαστε αγχωμένοι σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην μπορούμε να λειτουργήσουμε, αν αφήνουμε εκκρεμότητες, αν τα βάζουμε με όλους και με όλα γύρω μας, αν δυσκολευόμαστε με τον ύπνο, αν δεν έχουμε διάθεση να πάμε στο γραφείο ή αν κάθε φορά που πατάμε το πόδι μας στο γραφείο τα βρίσκουμε όλα στραβά, τότε είναι η ώρα να σκεφτούμε πως ίσως εμείς χρειαζόμαστε βοήθεια.

Ποιοι μπορούν να βοηθήσουν;

Σίγουρα οι καλοί μας φίλοι μπορούν να μας ακούσουν και να μας συναισθανθούν. Όμως αυτός που πραγματικά μπορεί να μας βοηθήσει είναι ένας άνθρωπος έξω από το δικό μας σύστημα. Κάποιος έξω από την οικογένειά μας, το φιλικό μας περιβάλλον, το περιβάλλον της εργασίας μας. Ένας άνθρωπος με ειδικές γνώσεις και ειδική κατάρτιση, όπως ένας ψυχολόγος, ένας σύμβουλος, ένας ψυχίατρος, είναι τα ενδεδειγμένα πρόσωπα που μπορούν να μας βοηθήσουν πραγματικά να δούμε βαθιά μέσα μας και να κατανοήσουμε τι μας συμβαίνει και με ποιον τρόπο θα το διαχειριστούμε.

Δεν είναι ντροπή να παραδεχθούμε πως χρειαζόμαστε βοήθεια. Δυνατοί δεν είναι εκείνοι που δεν χρειάζονται βοήθεια ποτέ. Δυνατοί είναι εκείνοι που έχουν το σθένος να παραδεχτούν πως έχουν στεγνώσει από ψυχικά αποθέματα και επομένως πρέπει να εμπιστευτούν κάποιον που μπορεί να τους βοηθήσει.

Μην αφήνετε τους εαυτούς σας και τους συνεργάτες σας να μελαγχολούν. Ούτε μία μέρα από τη ζωή σας δεν πρέπει να πάει χαμένη χωρίς σκοπό και νόημα. Αυτό που χάνουμε πολύ συχνά στη σημερινή πολύβουη εποχή μας είναι το νόημα. Αυτό μας δημιουργεί τη μελαγχολία. Δώστε βοήθεια ακούγοντας με την καρδιά σας χωρίς να κρίνετε και ζητήστε βοήθεια όταν αισθανθείτε ότι εσείς οι ίδιοι τη χρειάζεστε!

Διαβάστε παρακάτω το ενδιαφέρον άρθρο της Σμαρούλας Παντελή που δημοσιεύθηκε στο Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 180, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019 (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):