Γράφει η Μεταξούλα Μανικάρου

Εισαγωγικά

Το παρόν άρθρο γράφεται αφενός μεν με την ευκαιρία της γέννησης του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ στις 29 Ιουνίου 1900 και αφετέρου της ένταξης και αξιοποίησης του λογοτεχνικού του βιβλίου Ο Μικρός Πρίγκιπας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας (Πρόγραμμα Σπουδών Νεοελληνικής Γλώσσας στο Δημοτικό. Θεματικό Πεδίο 5-Λογοτεχνία) για τη Β΄ τάξη του Δημοτικού, με σκοπό την καλλιέργεια της Φιλαναγνωσίας.

Η επέτειος της γέννησης του Εξυπερύ μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετική αφορμή για να αναλογιστούμε τη μοναδική συμβολή του τόσο στη λογοτεχνία όσο και στην ανθρώπινη σκέψη. Ο Εξυπερύ υπήρξε ένας από τους πιο δημοφιλείς και ενδιαφέροντες διανοητές και συγγραφείς του 20ού αιώνα και μια πολυσύνθετη προσωπικότητα: πιλότος, συγγραφέας, φιλόσοφος και ποιητής.

Η Ποιητική Πτήση του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ (29 Ιουνίου 1900-31 Ιουλίου 1944)

Ας ταξιδέψουμε στη περιπετειώδη, δημιουργική και βαθιά φιλοσοφημένη ζωή του Εξυπερύ. Ας περιηγηθούμε σύντομα το αξιοθαύμαστο έργο του, που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στη λογοτεχνία και στην ανθρωπιστική σκέψη, ως μια αξιοθαύμαστη πνευματική κληρονομιά. Ζωή και έργο σε μια αγαστή σύμπνοια και στενή συνεργασία, αφού οι εμπειρίες του ως πιλότου επηρέασαν βαθύτατα και διαμόρφωσαν τη συγγραφική του ματιά, τους φιλοσοφικούς στοχασμούς του και τις ουσιώδεις ανησυχίες της ψυχής του. Ένα σύντομο χρονολογικό διάγραμμα της ζωής και του έργου του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ είναι το ακόλουθο.

• 1900 (29 Ιουνίου): Γέννηση στη Λυών της Γαλλίας, σε αριστοκρατική οικογένεια.
• 1904: Θάνατος του πατέρα του, κόμητα Ζαν ντε Σεντ-Εξυπερύ.
• 1909-1917: Σπουδές σε καθολικά σχολεία - πρώτες λογοτεχνικές δοκιμές.
• 1917: Θάνατος του μικρότερου αδερφού του, Φρανσουά.
• 1919-1921: Αποτυχία εισαγωγής στη Ναυτική Σχολή - σπουδές αρχιτεκτονικής.
• 1921-1922: Στρατιωτική θητεία - πρώτα μαθήματα πτήσης στο Στρασβούργο. Πρώτη σόλο πτήση.
• 1923: Πρώτο αεροπορικό ατύχημα – τραυματισμός.
• 1926: Πιλότος στην εταιρεία Latécoère (γραμμή Τουλούζη-Δακάρ). Διευθυντής αεροδρομίου στο Κάπ Ζουμπί (Μαρόκο). Δημοσιεύεται το πρώτο του διήγημα, Ο Αεροπόρος (L’ Aviateur).
• 1929: Κυκλοφορεί το πρώτο του μυθιστόρημα Ταχυδρόμος του Νότου (Courrier Sud), εμπνευσμένο από τις εμπειρίες του ως πιλότου.
• 1931: Εκδίδεται το έργο Νυχτερινή Πτήση (Vol de Nuit,) που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και του χαρίζει το Βραβείο Femina. Παντρεύεται την Κονσουέλο Σουνσίν.
• 1935: Παγιδεύεται στην έρημο Σαχάρα μετά από αεροπορικό ατύχημα και επιβιώνει. Μια εμπειρία που επηρεάζει έντονα το δημοφιλές έργο του Ο Μικρός Πρίγκιπας.
• 1938: Εκδίδεται Η Γη των Ανθρώπων (Terre des Hommes), ένα αυτοβιογραφικό έργο που τιμάται με το Grand Prix du Roman της Γαλλικής Ακαδημίας.
• 1940: Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρετεί ως πιλότος αναγνώρισης στη γαλλική πολεμική αεροπορία.
• 1940–1943: Ζει στις ΗΠΑ και στον Καναδά, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινή γνώμη για την κατάσταση στην κατεχόμενη Γαλλία.
• 1942: Εκδίδονται στις ΗΠΑ τα έργα του Πολεμικός Πιλότος (Pilote de Guerre)  Γράμμα σε έναν όμηρο (Lettre à un otage).
• 1943: Εκδίδεται Ο Μικρός Πρίγκιπας (Le Petit Prince), το πιο γνωστό, διαχρονικό και αθάνατο έργο του.
• 1944 (31 Ιουλίου): Εξαφανίζεται κατά τη διάρκεια αναγνωριστικής πτήσης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
• 1998: Ανακάλυψη του βραχιολιού του στη Μεσόγειο.
• 2004: Τα συντρίμμια του αεροπλάνου του ανακαλύπτονται στη Μεσόγειο.

Ο Ονειροπόλος και Ανθρωπιστής Πιλότος.  Ως πιλότος της πολιτικής και στρατιωτικής αεροπορίας έζησε εμπειρίες στον ουρανό που τροφοδότησαν τα γραπτά του. Πετώντας πάνω από την έρημο, τις απέραντες εκτάσεις και τους ωκεανούς, απέκτησε μια μοναδική οπτική για την ανθρώπινη ύπαρξη. Ζώντας στους ταραγμένης καιρούς της εποχής του  Μεσοπολέμου και  βιώνοντας τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είδε τη μικρότητα του ανθρώπου. Με βαθιά ευαισθησία για την ανθρώπινη φύση, εξέφρασε την αγωνία του για την ανθρωπότητα, αλλά και την ελπίδα του για έναν καλύτερο κόσμο, για την αναζήτηση ενός άλλου νοήματος, όπου ο άνθρωπος καλείται να ξεπεράσει τα όριά του και να ανακαλύψει την πραγματική του υπόσταση.

Ο μυστηριώδης θάνατός του:  Η ζωή του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ τελείωσε μυστηριωδώς κατά τη διάρκεια μιας αναγνωριστικής πτήσης το 1944, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το αεροπλάνο του εξαφανίστηκε πάνω από τη Μεσόγειο και για δεκαετίες η τύχη του παρέμεινε άγνωστη. Μόνο το 2004 βρέθηκαν τα απομεινάρια του αεροσκάφους του. Έτσι αθόρυβα έκλεισε μια ιστορία που θυμίζει και τον ίδιο τον Μικρό Πρίγκιπα -ένας άνθρωπος που «έφυγε» χωρίς να αφήσει ίχνη. Ή μάλλον εξαφανίστηκε σαν αστέρι που σβήνει απαλά πίσω από τον ορίζοντα και συνεχίζει το ταξίδι του.

Η κληρονομιά του. Ωστόσο, η απουσία του δεν μείωσε τη λάμψη του έργου του.  Ο θάνατός του ήταν η αρχή ενός νέου τρόπου ζωής και ύπαρξής του, αφού ένας «μύθος» αρχίζει να το περιβάλλει και να το συνοδεύει. Σήμερα οι ιδέες του για την ανθρώπινη αλληλεγγύη, την οικολογική συνείδηση (πριν γίνει δημοφιλές θέμα) και την κριτική στην τεχνοκρατία τον κάνουν εκπληκτικά σύγχρονο.  Τα έργα του είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας που τον οδήγησαν σε βαθιές σκέψεις για την ανθρώπινη αδελφοσύνη, τη βαθιά σύνδεση με τον άλλο, την αναζήτηση ενός σκοπού που να υπερβαίνει την ατομική ύπαρξη, το ανθρώπινη καθήκον, τη μοναξιά, τη φιλία, την αξία της εσωτερικής σύνδεσης αντί της επιφανειακής κρίσης και τη χαμένη παιδική καθαρότητα.

Τα Μαθήματα του Μικρού Πρίγκιπα στην ερημιά της ψυχής

Ο Μικρός Πρίγκιπας (Le Petit Prince), το βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα και πιλότου Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1943 στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια της εξορίας του συγγραφέα από τη Γαλλία, έχει καταφέρει να κερδίσει τις καρδιές εκατομμυρίων αναγνωστών σε όλες τις ηλικίες. Το γεγονός, μάλιστα, ότι ο ίδιος ο συγγραφέας εικονογράφησε το βιβλίο προσδίδει μια επιπλέον διάσταση στο έργο, καθιστώντας το μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική δημιουργία.

Το έργο έχει μεταφραστεί σε πάνω από 500 γλώσσες και είναι το ένα από τα πιο μεταφρασμένα βιβλία όλων των εποχών. Έχει εμπνεύσει ταινίες, θεατρικά έργα, μουσική, επιστημονικές αποστολές και ακόμα υπάρχει αστεροειδής που φέρει το όνομα του Μικρού Πρίγκιπα. Μια σύντομη περιδιάβαση στα Κεφάλαια του βιβλίου είναι η ακόλουθη:

1. Κεφάλαιο 1: Ο αφηγητής μιλά για την παιδική του ζωγραφιά και πώς οι μεγάλοι δεν την καταλάβαιναν. Ο αφηγητής, ένας ενήλικας πιλότος, θυμάται την παιδική του απογοήτευση, όταν οι μεγάλοι δεν καταλάβαιναν τα σχέδιά του, ειδικά αυτό με τον βόα που είχε φάει έναν ελέφαντα, και πώς τον οδήγησε να εγκαταλείψει τη ζωγραφική.
2. Κεφάλαιο 2: Ο αφηγητής γνωρίζει τον Μικρό Πρίγκιπα στην έρημο Σαχάρα. Ο πιλότος πέφτει με το αεροπλάνο του στην έρημο Σαχάρα και συναντά τον Μικρό Πρίγκιπα, ένα παράξενο μικρό αγόρι που του ζητάει να του ζωγραφίσει ένα πρόβατο.
3. Κεφάλαιο 3: Ο Μικρός Πρίγκιπας αρχίζει να μιλά για τον πλανήτη του. Ο πιλότος μαθαίνει ότι ο Μικρός Πρίγκιπας προέρχεται από έναν πολύ μικρό πλανήτη, ίσο με ένα σπίτι.
4. Κεφάλαιο 4: Καταγωγή του Μικρού Πρίγκιπα από αστεροειδή Β-612 και σκέψεις για αριθμούς. Ο Μικρός Πρίγκιπας ζει στον αστεροειδή Β-612 και ο πιλότος τονίζει τη σημασία των αριθμών για τους μεγάλους, σε αντίθεση με την αληθινή ουσία των πραγμάτων.
5. Κεφάλαιο 5: Πρόβλημα με τα μπαομπάμπ δέντρα που μπορούν να καταστρέψουν πλανήτες. Ο πιλότος και ο Μικρός Πρίγκιπας συζητούν για τα μπαομπάμπ, τεράστια δέντρα που πρέπει να ξεριζώνονται αμέσως όταν είναι μικρά, αλλιώς μπορεί να καταστρέψουν τον πλανήτη.
6. Κεφάλαιο 6: Ο Μικρός Πρίγκιπας βλέπει 43 ηλιοβασιλέματα, όταν είναι λυπημένος. Ο Μικρός Πρίγκιπας αγαπάει τα ηλιοβασιλέματα και του λείπουν τα πολλά που έβλεπε στον πλανήτη του.
7. Κεφάλαιο 7: Μυστήριο του λουλουδιού με αγκάθια - η τριανταφυλλιά. Ο Μικρός Πρίγκιπας μαλώνει με τον αφηγητή και μιλά για το λουλούδι του. Ανησυχεί αν τα πρόβατα τρώνε τα λουλούδια με αγκάθια και ο πιλότος συνειδητοποιεί τη σημασία της ερώτησής του και της μοναδικότητας της τριανταφυλλιάς του Πρίγκιπα.
8. Κεφάλαιο 8: Η εμφάνιση και η φροντίδα της τριανταφυλλιάς. Ο Μικρός Πρίγκιπας περιγράφει το λουλούδι που αγαπά και το οποίο είναι απαιτητικό. Μαθαίνουμε για τη σχέση του Μικρού Πρίγκιπα με την τριανταφυλλιά του, που είναι όμορφη αλλά και ιδιότροπη.
9. Κεφάλαιο 9: Η αλαζόνα τριανταφυλλιά και η αναχώρηση του Πρίγκιπα. Ο Μικρός Πρίγκιπας αποφασίζει να φύγει από τον πλανήτη του, αφήνοντας πίσω την τριανταφυλλιά.
10. Κεφάλαιο 10: Πλανήτης με βασιλιά που θέλει να διατάζει τα πάντα. Επισκέπτεται τον πρώτο πλανήτη όπου συναντά έναν Βασιλιά που προσπαθεί να κυβερνήσει τα πάντα, ακόμα και τον ήλιο, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει κανέναν υπήκοο.
11. Κεφάλαιο 11: Πλανήτης με ματαιόδοξο που θέλει μόνο επευφημίες. Στον δεύτερο πλανήτη, συναντά έναν Ματαιόδοξο που θέλει να τον θαυμάζουν όλοι, χωρίς όμως κανένα λόγο.
12. Κεφάλαιο 12: Πλανήτης με μέθυσο που πίνει για να ξεχάσει ότι πίνει. Στον τρίτο πλανήτη, συναντά έναν Μεθύστακα που πίνει για να ξεχάσει ότι ντρέπεται που πίνει.
13. Κεφάλαιο 13: Πλανήτης με επιχειρηματία που μετράει άστρα. Στον τέταρτο πλανήτη, συναντά έναν Επιχειρηματία που συνεχώς μετράει τα αστέρια, πιστεύοντας ότι τα κατέχει.
14. Κεφάλαιο 14: Πλανήτης με φανοκόρο που ανάβει και σβήνει φανάρια συνέχεια. Στον πέμπτο πλανήτη, συναντά έναν Φανοκόρο που ανάβει και σβήνει έναν φανό κάθε λεπτό, επειδή ο πλανήτης του περιστρέφεται πολύ γρήγορα.
15. Κεφάλαιο 15: Πλανήτης με γεωγράφο που δεν εξερευνά. Στον έκτο πλανήτη, συναντά έναν Γεωγράφο που δεν έχει βγει ποτέ από το γραφείο του και βασίζεται σε εξερευνητές, για να καταγράψει τον κόσμο. Αυτός τον συμβουλεύει να επισκεφθεί τη Γη.
16. Κεφάλαιο 16: Ο Πλανήτης Γη. Ο Μικρός Πρίγκιπας φτάνει στη Γη και εκπλήσσεται με το μέγεθός της και τον αριθμό των φανοκόρων.
17. Κεφάλαιο 17: Συζήτηση με το φίδι. Συναντά ένα φίδι στην έρημο, το οποίο του λέει ότι μπορεί να τον βοηθήσει να επιστρέψει εκεί από όπου ήρθε.
18. Κεφάλαιο 18: Διάσχιση ερήμου και συνάντηση με λουλούδι. Ο Μικρός Πρίγκιπας συναντά ένα λουλούδι της ερήμου που του μιλάει για την ερημιά των ανθρώπων.
19. Κεφάλαιο 19: Ανάβαση σε βουνό και η ηχώ. Ανεβαίνει σε ένα βουνό και φωνάζει, αλλά του απαντά μόνο η ηχώ, πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι επαναλαμβάνουν μόνο όσα τους λες.
20. Κεφάλαιο 20: Ανακάλυψη κήπου με χιλιάδες τριανταφυλλιές. Ανακαλύπτει έναν κήπο γεμάτο τριαντάφυλλα και συνειδητοποιεί ότι η δική του τριανταφυλλιά δεν είναι μοναδική, όπως νόμιζε, κάτι που τον στενοχωρεί.
21. Κεφάλαιο 21: Συνάντηση και εξημέρωση της αλεπούς. Συναντά μια αλεπού, η οποία του εξηγεί τη σημασία του «εξημερώνω» και της δημιουργίας δεσμών. Του λέει το διάσημο απόφθεγμα: «Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν».
22. Κεφάλαιο 22: Συνάντηση με σιδηροδρομικό υπάλληλο. Συναντά έναν σιδηροδρομικό υπάλληλο / ελεγκτή τρένων και μαθαίνει για τις επιθυμίες των ανθρώπων, ότι, δηλαδή, οι άνθρωποι βιάζονται συνέχεια και δεν ξέρουν τι ψάχνουν.
23. Κεφάλαιο 23: Συνάντηση με πωλητή χαπιών για δίψα. Συναντά έναν έμπορο χαπιών που υποτίθεται ότι σβήνουν την ανάγκη για νερό, για να εξοικονομήσουν χρόνο. Αναρωτιέται για την αξία του χρόνου.
24. Κεφάλαιο 24: Αναζήτηση νερού στην έρημο με τον αφηγητή. Ο αφηγητής και ο Μικρός Πρίγκιπας διψούν στην έρημο και βρίσκουν ένα πηγάδι.
25. Κεφάλαιο 25: Εύρεση πηγαδιού και συζήτηση για την ουσία των πραγμάτων. Πίνουν νερό από το πηγάδι και ο Μικρός Πρίγκιπας εξηγεί ότι το νερό είναι καλό για την καρδιά. Μοιράζονται μια βαθιά συζήτηση για το νερό και τις καρδιές των πραγμάτων. Ο πιλότος θυμάται το σκίτσο του με το πρόβατο και το φίμωτρο.
26. Κεφάλαιο 26: Συνάντηση με το φίδι ξανά. Απόφαση για επιστροφή. Ο Μικρός Πρίγκιπας αποφασίζει ότι είναι ώρα να επιστρέψει στον πλανήτη του, με τη βοήθεια του φιδιού. Ο αποχωρισμός είναι οδυνηρός για τον πιλότο
27. Κεφάλαιο 27: Αποχαιρετισμός και εξαφάνιση του Μικρού Πρίγκιπα. Έξι χρόνια μετά, ο πιλότος θυμάται τον Μικρό Πρίγκιπα, κοιτάζει τα αστέρια και αναρωτιέται αν το πρόβατο έφαγε το λουλούδι του. Το βιβλίο τελειώνει με την παράκληση του αφηγητή προς τον αναγνώστη να τον ενημερώσει αν δει ποτέ τον Μικρό Πρίγκιπα.

Μια πτήση στις σκέψεις για τον Μικρό Πρίγκιπα

Ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται στην παιδική ηλικία ως παραμύθι, αλλά στην ενηλικίωση ανακαλύπτουμε τη βαθιά φιλοσοφική του διάσταση. Οι ιδέες του είναι απλές, αλλά σοφές και γραμμένες με έναν ποιητικό τρόπο. Είναι μια βαθιά φιλοσοφική αναστοχαστική μελέτη πάνω στην ανθρώπινη φύση. Ας δούμε μερικές από τις σημαντικότερες σκέψεις που προκύπτουν από αυτό το αριστουργηματικό έργο.

Η αθωότητα και η απώλεια της παιδικής ματιάς.  Ο Μικρός Πρίγκιπας αντικρίζει τον κόσμο με καθαρότητα ψυχής και αυθεντικότητα, σε αντίθεση με τους ενήλικες, που αποτελούν έναν κόσμο αριθμών, λογικής, επιφανειακής σοβαρότητας και «σοβαρών» ενασχολήσεων. Ο Μικρός Πρίγκιπας, με την αγνότητα, τη φαντασία και την ευθύτητά του, μας υπενθυμίζει πως αυτή η παιδικότητα και η ικανότητα να βλέπεις κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων δεν έχουν χαθεί οριστικά. Απλώς, πρέπει να τα ανακαλύψουμε ξανά. Δηλωτικό προς τούτο και η αφιέρωση του βιβλίου.

«Ας με συγχωρέσουν τα παιδιά που αφιέρωσα το βιβλίο αυτό σ’ έναν μεγάλο. Υπάρχει όμως μια σοβαρή δικαιολογία: Ο μεγάλος αυτός είναι ο καλύτερος φίλος που έχω στον κόσμο αυτόν. Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος: Αυτός ο μεγάλος μπορεί να καταλάβει τα πάντα· ακόμα κι ένα βιβλίο για παιδιά. Υπάρχει κι ένας τρίτος λόγος: Ο μεγάλος αυτός μένει στη Γαλλία και τώρα πεινά και κρυώνει. Έχει μεγάλη ανάγκη από παρηγοριά. Αν όλοι αυτοί οι λόγοι δεν αρκούν, ε, τότε θ' αφιερώσω τούτο το βιβλίο στο παιδί που ήταν κάποτε ο μεγάλος αυτός. Όλοι οι μεγάλοι ήταν κάποτε παιδιά (όμως λίγοι τους το θυμούνται). Διορθώνω λοιπόν την αφιέρωση μου: ΣΤΟΝ LΕΟΝ WΕRTH ΟΤΑΝ ΑΚΟΜΑ ΗΤΑΝ ΜΙΚΡΟ ΠΑΙΔΙ».

Η αλληγορία των πλανητών. Ο Μικρός Πρίγκιπας ταξιδεύει από πλανήτη σε πλανήτη και συναντά παράξενα πλάσματα, έναν βασιλιά, έναν μεθυσμένο, έναν επιχειρηματία, έναν φανοκόρο, έναν γεωγράφο. Κάθε χαρακτήρας, εγκλωβισμένος σε στείρες ενέργειες και άχαρες δραστηριότητες, αντιπροσωπεύει μια διαφορετική μορφή ανθρώπινης αδυναμίας και παθολογίας. Οι γελοίες αυτές πτυχές της ενήλικης ζωής απεικονίζουν καρικατούρες ανθρώπων που ξεχνούν τι σημαίνει να ζεις αυθεντικά.

Η ουσία είναι αόρατη στα μάτια. Διάσημο είναι το απόφθεγμα του βιβλίου «Δεν βλέπεις καλά παρά μόνο με την καρδιά. Το ουσιαστικό είναι αόρατο στα μάτια». Η φράση αυτή μας καλεί να δούμε πέρα από την επιφάνεια, την εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων και τη λογική ψυχρότητα. Τα πιο σημαντικά πράγματα δεν αποτυπώνονται σε εικόνες, αριθμούς ή εξωτερικά γνωρίσματα. Δεν είναι ορατά με τις αισθήσεις, γιατί είναι άυλα, υπαρξιακά. Η καρδιά, το συναίσθημα, η ενσυναίσθηση, η συναισθηματική νοημοσύνη, η ευαισθησία, η εσωτερική καθαρότητα, η αγάπη και η βαθύτερη κατανόηση του κόσμου και των ανθρώπων είναι το διαφορετικό «βλέμμα» που προτείνει ο Μικρός Πρίγκιπας.

Δεσμός και Ευθύνη: Το Μάθημα της Αλεπούς. Μια βαθυστόχαστη φράση είναι και η εξής: «Είσαι υπεύθυνος, για πάντα, για αυτό που έχεις εξημερώσει». Η εξημέρωση δεν δίνεται κυριολεκτικά με την έννοια της δόμησης μιας σχέσης μεταξύ ανθρώπου και ζώου. Αφορά τη δημιουργία οποιοδήποτε δεσμού, για παράδειγμα, φιλικού, ερωτικού, ακόμη και με ένα αντικείμενο. Προϋποθέτει αφιέρωση χρόνου, μοίρασμα κοινών εμπειριών, συναισθηματική επένδυση, φροντίδα. Είναι μια πράξη αμοιβαίας δέσμευσης. Μόλις δημιουργηθεί ένας τέτοιος δεσμός γεννιέται και μια διαρκής ευθύνη απέναντι σε αυτό που έχεις «εξημερώσει». Εδώ το κλειδί είναι η λέξη «για πάντα»  

Ο αποχαιρετισμός που δεν είναι τέλος. Μια σύντομη αναφορά στο τέλος του βιβλίου Ο Μικρός Πρίγκιπας είναι η ακόλουθη. Ο μικρός πρίγκιπας αποχωρίζεται τον αφηγητή-αεροπόρο, εγκαταλείποντας το σώμα του, προκειμένου να «γυρίσει» πίσω στον πλανήτη του και στο αγαπημένο του τριαντάφυλλο. Η αναχώρησή του πραγματοποιείται μέσα από έναν συμβολικό θάνατο -το φίδι τον δαγκώνει, λειτουργώντας ως μέσο για να απελευθερωθεί η ψυχή του από το βάρος του σώματος. Το τέλος του βιβλίου είναι από τα πιο συγκινητικά, ποιητικά και ανοιχτά σε ερμηνεία σημεία του βιβλίου.

Εκείνο που μένει στο τέλος όταν ο Μικρός Πρίγκιπας αναχωρεί είναι το δώρο των όμορφων αναμνήσεων, ως μια παρηγοριά για τις απώλειες της ζωής μας. Ο Μικρός Πρίγκιπας ζει στην καρδιά του αφηγητή-πιλότου, κάθε που κοιτάζει τα αστέρια και θυμάται το γέλιο του. Η αγάπη και οι σχέσεις που δημιουργούμε συνεχίζουν να υπάρχουν πέρα από τη φυσική παρουσία.

Ο Μικρός Πρίγκιπας, με τον αποχαιρετισμό και αποχωρισμό του από τον αφηγητή-πιλότο, μεταβαίνει από την παιδικότητα στη συνειδητοποίηση ενός άλλου κόσμου πιο εσωτερικού, από την αθωότητα στην  πλήρη κατανόηση της ευθύνης.

Ένα τέλος μελαγχολικό και όχι «ευτυχισμένο» με την παραδοσιακή έννοια. Ένα τέλος, όμως, λυτρωτικό,  που δίνει την υπόσχεση ότι κάτι υπάρχει πέρα από την ύλη -μια αόρατη σύνδεση καρδιάς.

Καταληκτικές σκέψεις

Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ δεν ήταν απλώς μια θρυλική φιγούρα της αεροπορίας, αλλά ένας αριστουργηματικός λογοτέχνης και βαθιά στοχαστικός παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης. Η περιπετειώδης ζωή του και οι υπαρξιακές αναζητήσεις του τροφοδότησαν τη μοναδική του συγγραφική φωνή, καθιστώντας τον έναν από τους πιο αγαπητούς και διαχρονικούς συγγραφείς όλων των εποχών. Έζησε με πάθος και έγραψε με ψυχή. Έγινε ο αιώνιος πρεσβευτής της ανθρώπινης πνευματικότητας και της ανάγκης για νοηματοδότηση της ζωής.

Ο πιλότος-φιλόσοφος, άφησε πίσω του ένα λογοτεχνικό κόσμημα, το έργο του Ο Μικρός Πρίγκιπας, αλλά και μια διαρκή πρόσκληση ότι η ζωή μετριέται σε βάθος εμπειριών και σκέψεων. Και, όπως έγραψε, «Το μέλλον δεν πρέπει να το προβλέπεις, αλλά να το καθιστάς δυνατό».

Antoine de Saint-Exupéry στην Τουλούζη, Γαλλία, 1933

Πλακέτα του Antoine de Saint-Exupéry επικολλημένη στο σπίτι Cirice-Têtu, στη λεωφόρο Sainte-Geneviève 25, Κεμπέκ

Η Μεταξούλα Μανικάρου είναι φιλόλογος, συγγραφέας, Διδάκτωρ «Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και Μεταδιδάκτωρ «Παιδικής Λογοτεχνίας». Διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για περισσότερες πληροφορίες,

βλ. https://independent.academia.edu/MetaxoulaManikarou