Ένα από τα κατασταλάγματα που μας κληροδότησε ο διάλογος για το περιβάλλον τα τελευταία χρόνια είναι και το ότι ο πλανήτης Γη είναι το κοινό μας σπίτι και ότι όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι έχουμε την υποχρέωση να τον προστατεύουμε και να τον προσέχουμε ώστε να μην χρειαστεί, αν προλάβουμε βέβαια από τις καταστροφές που κυοφορούνται κάποια μέρα να μετακομίσουμε σε άγνωστο προορισμό στο σύμπαν.
Τα λίγα και περιεκτικά αυτά λόγια που ποτέ πριν δεν απασχόλησαν την ανθρωπότητα, όχι γιατί ο άνθρωπος δεν το καταλάβαινε αλλά γιατί δεν είχε διαταραχθεί σε τέτοιο βαθμό η σχέση του με τη φύση, λειτούργησαν καταλυτικά και ευαισθητοποίησαν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Έτσι δημιουργήθηκαν δεκάδες κινήματα που μέσα από κινητοποιήσεις και ένα σωρό άλλες δράσεις έβαλαν στόχο την προστασία του πλανήτη από την ρύπανση που δημιουργεί η βιομηχανία πρωτίστως και σιγά – σιγά επεκτάθηκαν και άρχισαν να κρίνουν όλο σχεδόν το φάσμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων προτάσσοντας την «πράσινη ανάπτυξη» την οποία πολύ σύντομα ενσωμάτωσαν στις αντιλήψεις τους και οι πολιτικοί.
Μετά από κάποια χρόνια που η αντίληψη ότι η Γη κινδυνεύει από τους ανθρώπους και με πολλά και τραγικά παραδείγματα, άλλα που επηρέασαν το περιβάλλον σε τοπική κλίμακα και άλλα σε παγκόσμια διάσταση, όλοι θα περιμέναμε να αλλάξει εκ βάθρων η ζωή μας για να κερδίσουμε χρόνο και να αποκαταστήσουμε όσο μπορούμε τα τραύματα που της έχουμε προκαλέσει και να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές έναν βιώσιμο πλανήτη. Φυσικά, αφού κάνουμε την αυτοκριτική μας ως οι γενιές του 20ου αιώνα που με την όποια στάση μας, ενισχύσαμε το φαινόμενο και φέραμε τον πλανήτη σχεδόν στο παραπέντε.
Σε αυτή την μοιραία και αναπόφευκτη αφύπνιση της ανθρωπότητας για το μέλλον του πλανήτη, πρωτοβουλίες ανέλαβε η εκπαίδευση για να μορφώσει περιβαλλοντικά τις νεότερες γενιές αλλά και η τέχνη που προσέγγισε το θέμα με ποικίλους τρόπους. Πολλές φορές μάλιστα ο συνδυασμός παιδείας και τέχνης, έφερε εκπληκτικά αποτελέσματα καθώς έτσι περνάνε πιο εύκολα τα συνθήματα και θεμελιώνουν ευθύνες στους πολίτες του μέλλοντος που θα αντιμετωπίσουν σωρευτικά αυτά τα ζητήματα και θα πρέπει να δώσουν αποτελεσματικές λύσεις και να μην τους βλασφημούν με τη σειρά τους οι επερχόμενοι.
Από τη χορεία των ευαίσθητων για το μέλλον του πλανήτη φυσικά και δεν έλειψαν οι τοπικοί άρχοντες που βλέποντας που πάει το ρεύμα, υποστήριξαν ομαδικές δράσεις και μεμονωμένες ενέργειες καλλιτεχνών που είχαν στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Έτσι έγινε και στην Έδεσσα, την πόλη των νερών που ξεχωρίζει και πολλοί αγαπάνε για την φύση της αλλά και για την προκοπή των ανθρώπων από στις δενδροκαλλιέργειες.
Στην κεντρική πλατεία της Έδεσσας, Τημενιδών όπως τη λένε πριν από κάποια χρόνια τοποθέτησαν ένα σύνθετο έργο που δείχνει πάνω σε έναν κάθετο άξονα τον πλανήτη γη και ο μηχανισμός του οποίου υπονοώντας τον μυθικό αέναο, γυρνούσε μια υδρόγειο σφαίρα με την εκτόξευση νερού από κάποιους ειδικά διαμορφωμένους σωλήνες. Έτσι, μικροί και μεγάλοι που περνούσαν από εκεί έπαιρναν μια ιδέα για το πώς γυρίζει η Γη, το μεγάλο μας σπίτι όπως παραδεχόμαστε όλοι και τάχα νοιαζόμαστε γι’ αυτό σε μια μικρογραφία της.
Ομολογώ δεν την είχα δει να γυρίζει και η γνώμη μου είναι συγκρατημένη. Την είδα όμως προχθές, στην άδεια από κόσμο λόγω των περιοριστικών μέτρων πλατεία και μου έκανε εντύπωση, όχι για την κατάσταση που βρίσκεται ο μηχανισμός αλλά για την ευκαιρία που χάνει αυτό το έργο να είναι διαρκώς επίκαιρο. Σε μια εποχή μάλιστα που η πανδημία η οποία σαφώς και έχει να κάνει με την κατάσταση που βρίσκεται ολόκληρος ο πλανήτης από οικολογικής αλλά και υγειονομικής πλευράς, μια υδρόγειος σφαίρα η οποία να γυρίζει, έστω υπονοώντας το αέναο, με τα νερά όπως είχε σχεδιαστεί, θα δημιουργούσε μια αύρα αισιοδοξίας ακόμη και στον πιο καταβεβλημένο άνθρωπο που θα περνούσε από την πλατεία.
Όποιος την βλέπει όμως στάσιμη, γδαρμένη και χωρίς πλέον τα σαφή χαρακτηριστικά των ηπείρων και των ωκεανών και τους σωλήνες που της έδιναν κίνηση σκουριασμένους και διαλυμένους, καταλαβαίνει πόσο κούφια είναι τα λόγια που διαρκώς αναπαράγουμε και πόσο ρηχή είναι η ευαισθησία μας για τα ζητήματα του πλανήτη και πόσο ελλιπής είναι η φροντίδα που δείχνουμε για το μέλλον μας. Γιατί όλα τα ζητήματα που αφορούν την ζωή μας είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, πηγάζουν από την στάση μας απέναντι στη Γη και μας αφορούν όλους σαν να μένουμε κάτω από την ίδια στέγη, ανεξάρτητα αν ζούμε στην Έδεσσα, στα βουνά, τα νησιά ή οποιαδήποτε άλλη χώρα του μικρού όμορφου πλανήτη μας.
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
