Να γράψω για τις πυρκαγιές που επί μέρες έκαναν τη χώρα στάχτη δεν θα είναι παρά ένα ακόμη σημείωμα μέσα στα τόσα άλλα, τα γεμάτα αγανάκτηση, πίκρα, φόβο, αγωνία και δυστυχώς μίσος όπως βλέπω στα κοινωνικά δίκτυα που ορίζουν πια την ενημέρωσή μας.
Και τι να γράψω μπροστά σε αυτή την ασύλληπτη καταστροφή που βρήκε την μισή Ελλάδα -μέσα μάλιστα στην επιδημία- και τι να πω στους ανθρώπους που κάηκαν τα σπίτια τους και σε αυτούς που νυχθημερόν παλεύουν με το θηρίο που λέγεται φωτιά; Μόνο τη σκέψη μου ότι είμαι δίπλα τους μπορώ να στείλω και να ευχηθώ σε όλους καλή δύναμη...
Δεν μπορώ όμως να σταθώ αδιάφορος, καθώς οι φετινές μεγάλες πυρκαγιές ήρθαν να συμπληρώσουν έναν κύκλο δυσχερών καταστάσεων για την χώρα μας και ολόκληρο τον κόσμο. Προεξέρχουσα η επιδημία που στο παρόν φαίνεται να μην ασχολείται κανένας αλλά πίσω από τους καπνούς και τις στάχτες, αυτή προχωρά και θα μας δείξει το αποτρόπαιο πρόσωπό της μόλις βγούμε από αυτές τις καταστάσεις και η κοινωνία μπει σε μια ηρεμία.
Παρακολουθώ την κατάσταση από μακριά, από το χωριό μου στον Τυμφρηστό (Βελούχι) και μυρίζουμε τους καπνούς από τις φωτιές της Εύβοιας που είναι στον ανατολικό ορίζοντά μας. Σε όλο το χωριό κυριαρχεί η ανησυχία ότι μπορεί να έρθει η σειρά μας. Κανένας δεν ξέρει πως θα νυχτώσουμε ή θα ξημερώσουμε. Όλα είναι πιθανά να συμβούν και να γίνουμε παρανάλωμα μέσα σε μια φωτιά την οποία δεν θα μπορέσει να σταματήσει καμιά δύναμη, όπως αυτές που κατέκαψαν την Αττική, την Εύβοια και άλλες περιοχές αυτές τις ημέρες.
Μας ανακουφίζει η ιδέα ότι τα δικά μας δάση είναι βελανιδιές που αποδεδειγμένα δεν είναι τόσο εύφλεκτα καθώς και καστανιές που έχουν την ίδια συμπεριφορά στη φωτιά. Την καθυστερούν, το ξέρουν οι χωριανοί από την εμπειρία δυο άλλων πυρκαγιών τα προηγούμενα χρόνια αλλά αυτό δεν έχει πια καμιά σημασία καθώς τα δάση μας έχουν πια μετατραπεί σε λόγγους που δεν μπορεί να περάσει ούτε άνθρωπος, ούτε θηρίο. Όσο για την παραγωγικότητα, είναι μια ξεχασμένη υπόθεση καθώς δε υπάρχουν ζώα να τα βοσκήσουν και τα καρποφόρα δέντρα, καρυδιές και καστανιές έχουν σταματήσει να καρπίζουν. Ούτε και άνθρωποι να ασχοληθούν με την υλοτομία υπάρχουν πια και κάθε χρόνο η νεκρή ύλη του δάσους σωρεύεται απειλητικά σε κάθε σημείο του και αποτελεί πρώτης τάξεως υλικό για να ανάψει και να περπατήσει αμέσως μια πυρκαγιά.
Ειδικά οι καστανιές που σε αυτές στηρίζονταν η οικονομία του χωριού (μαζί με άλλα καρποφόρα) πάσχουν εδώ και χρόνια από ασθένειες που τις έχουν αποδεκατίσει. Οι μεγάλες καστανιές, ηλικίας πάνω από 200 και 300 χρόνια έχουν σχεδόν όλες ξεραθεί και αντί να απομακρυνθούν από τα χωράφια και να καούν ώστε να περιοριστεί η εξάπλωση των μυκήτων, έμειναν εκεί να σαπίζουν αποτελώντας μια διαρκή εστία μόλυνσης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την προσβολή των νεώτερων φυτών που αρκετοί έβαλαν στη θέση αυτών που είχαν ξεραθεί και την διαιώνιση των ασθενειών. Βέβαια οι ασθένειες στις καστανιές και σε άλλα δέντρα δεν είναι κάτι το καινούργιο αλλά τα προηγούμενα χρόνια που η επιβίωση ήταν συνυφασμένη με αυτά, οι άνθρωποι ήταν πάντα δίπλα τους και τα βοηθούσαν με κάθε τρόπο, όπως κλαδέματα, καθαρισμούς, λιπάνσεις και άλλα απαραίτητα για την υγεία του δέντρου και φυσικά την απόδοσή του ενώ συστηματική ήταν η ανανέωσή τους και ο εμβολιασμός ορισμένων άγριων δέντρων που ξεχώριζαν μέσα στο δάσος.
Με την πείρα που έχω στις καστανιές, καθώς απ’ αυτές προέρχονταν τα περισσότερα έσοδα στο σπίτι τα προηγούμενα χρόνια και με τις συμβουλές άλλων πιο ειδικών, φέτος έκανα ένα φυτώριο με σκοπό, όταν αυτές μεγαλώσουν σε τρία τέσσερα χρόνια να τις φυτέψω σε εκείνα τα σημεία του χωραφιού που καθάρισα από όσες είχαν αρρωστήσει. Ήταν ένα μεγάλο έργο η απομάκρυνση και η απολύμανση με τη φωτιά κυρίως τον χειμώνα των άρρωστων δέντρων και του υλικού που είχε πέσει στο έδαφος. Ακολούθησε και το κατάβρεγμα με απολυμαντικό υλικό για να μειωθούν οι πιθανότητες της ανάπτυξης των επιβλαβών μυκήτων. Έτσι πιστεύω πως οι νεαρές καστανιές που θα φυτευτούν εκεί θα μπορέσουν τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της ζωής τους να μεγαλώσουν χωρίς κίνδυνο.
Το φυτώριο μου, με επιλεγμένα άγρια κάστανα είχε μεγάλη επιτυχία και τα νεαρά δέντρα είναι αυτά που προσέχω περισσότερο και από τον κήπο. Τα ποτίζω τακτικά, για να αντεπεξέλθουν στις υψηλές φετινές θερμοκρασίες, περιποιούμαι το έδαφος γύρω τους και ελπίζω ότι με αυτά θα δημιουργήσω έναν καινούργιο υγιή καστανόλογγο. Φέτος σκέφτομαι να μεγαλώσω το φυτώριο για να δώσω και σε άλλους να φυτέψουν και γεμίσει το χωριό με καστανιές, όπως ήταν παλιά.
Κάθε μέρα, όλη την ημέρα μυρίζω από το μπαλκόνι το αέρα, μην έρθει καπνός στη μύτη μου και πηγαίνω σ’ ένα ξάγναντο να βλέπω αν ξεπηδήσει από κάπου μια φωτιά. Περπατώ το χωράφι και παραμερίζω ή καλύπτω, έστω και καθυστερημένα, κάθε τι που θα μπορούσε να προκαλέσει ανάφλεξη. Μαζεύω ότι ξεραμένα χόρτα έχουν μείνει γύρω από το σπίτι, αλλά εκείνο που προσέχω περισσότερο είναι το φυτώριο με τις μικρές καστανιές γιατί αυτές είναι η ελπίδα να ξαναγίνει το καστανόδασος, για την αισθητική του αλλά και για την προσφορά στο χωριό και στους ανθρώπους του. Τους σημερινούς και αυτούς που πιστεύω θα συνεχίσουν να το κατοικούν τα επόμενα δύσκολα χρόνια που μας περιμένουν...
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
