Η εκρηκτική εξέλιξη των τεχνολογιών και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της κοινωνίας και της οικονομίας επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο περιεχόμενο και την οργάνωση της εργασίας, δημιουργεί νέα επαγγέλματα και μας φέρνει αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι σημερινοί και οι αυριανοί εργαζόμενοι θα αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις νέες αυτές συνθήκες, σημειώνει ο ΣΕΒ σε special report.

Όπως αναφέρει, η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού, επίσπευσε και διεύρυνε την τηλεργασία και επέβαλε στις επιχειρήσεις να αναζητήσουν λύσεις προκειμένου να διασφαλίσουν την επιχειρηματική τους συνέχεια. Όμως, η εφαρμογή της εξ αποστάσεως εργασίας αναδεικνύει ζητήματα για την επάρκεια των ψηφιακών γνώσεων και δεξιοτήτων που απαιτούνται για την εκτέλεση καθημερινών εργασιών, θέτει νέα ερωτήματα για το περιεχόμενο εργασίας και τα αντικείμενα απασχόλησης, ενώ, παράλληλα, αναδεικνύει και προβληματισμούς που αφορούν στην επάρκεια και καταλληλότητα των ήδη χρησιμοποιούμενων τεχνολογικών λύσεων, διαδικασιών και ευρύτερων συστημάτων διοίκησης των επιχειρήσεων. 

Οι επερχόμενες μεταβολές, όπως ήδη έχουν καταγραφεί και από το World Economic Forum όπου το 38% των ερωτηθέντων ανέμενε έως το έτος 2022 να επεκτείνει το εργατικό δυναμικό σε νέους ρόλους με σκοπό τη βελτίωση της παραγωγικότητας, ενώ πάνω από το ένα τέταρτο θεωρεί ότι η αυτοματοποίηση θα οδηγήσει στη δημιουργία νέων ρόλων στην επιχείρησή τους, δημιουργούν την ανάγκη ψηφιακού μετασχηματισμού σε επιχειρήσεις και ψηφιακών δεξιοτήτων σε εργαζόμενους. Ενδεικτικά η European Factories of the Future Research Association προβλέπει ότι στο μέλλον ένας τυπικός εργάτης θα ασχολείται κυρίως με δημιουργικές δουλειές που αφορούν τον προγραμματισμό των ρομπότ και των λοιπών αυτοματισμών που λειτουργούν στη γραμμή παραγωγής, ενώ θα παρεμβαίνει μόνο όταν παρατηρούνται προβλήματα.

Ο ΣΕΒ πιστεύει ότι η ψηφιοποίηση των οικονομιών που συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να αποτελέσει μεγάλη ευκαιρία για την αναβάθμιση και της οικονομίας της χώρας και των ίδιων των εργαζομένων. Για το λόγο αυτό, προχώρησε σε μελέτη αντιστοίχισης επαγγελμάτων με ψηφιακές δεξιότητες για την ενίσχυση του  σχετικού διαλόγου στην αγορά εργασίας. Καταγράφηκαν οι απαιτούμενες βασικές ή/και προαιρετικές ψηφιακές δεξιότητες για την εκτέλεση των καθηκόντων κάθε επαγγέλματος συνδυάζοντας δεδομένα του Eurofound που αφορούν τον βαθμό χρήσης των ΤΠΕ στα επαγγέλματα, με τα δεδομένα του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) ως προς τη δομή της απασχόλησης στην Ελλάδα. Διαπιστώθηκε πως για το 45% των επαγγελμάτων, ο βαθμός ψηφιοποίησης είναι τέτοιος που καθιστά απολύτως απαραίτητες τις ψηφιακές δεξιότητες. 

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ταξινόμηση Δεξιοτήτων, Ικανοτήτων, Προσόντων και Επαγγελμάτων – ESCO συνολικά καταγράφονται 137 ψηφιακές δεξιότητες, τεχνολογικές και «ήπιες» (“soft skills”), που κατατάσσονται σε 5 βασικές κατηγορίες: ψηφιακή επεξεργασία δεδομένων, ψηφιακή επικοινωνία και συνεργασία, δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου, ασφάλεια και επίλυση προβλημάτων. 

Στην Ελλάδα, η περιορισμένη ψηφιακή ωριμότητα έχει συντελέσει ώστε μόνο το 36% των εργαζομένων να απασχολείται σε επαγγέλματα στα οποία η χρήση βασικών εργαλείων ΤΠΕ ή/και γλώσσες προγραμματισμού είναι τουλάχιστον το 50% των αντικειμένων τους Αντίστοιχα από τα 20 επαγγέλματα με τους περισσότερους εργαζόμενους στην Ελλάδα (συνολικά 2.184.690 άτομα), μόνο στα 8 (650.620 άτομα, 29,8%) η χρήση ΤΠΕ αφορά πάνω από το 50% των αντικειμένων τους. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει τη γενικότερη ψηφιακή υστέρηση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, αλλά και το περιορισμένο τεχνολογικό περιεχόμενο πολλών επαγγελμάτων: μόλις το 10% των επιχειρήσεων είναι αρκετά ψηφιοποιημένες και η πλειονότητα (55%) περιορίζεται σε πολύ βασικές ψηφιακές τεχνολογίες (π.χ. ιστοσελίδα), ενώ στο ανθρώπινο δυναμικό η Ελλάδα καταλαμβάνει την 25η θέση στην ΕΕ στις ψηφιακές δεξιότητες. Καθώς αναμένονται μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας από την τεχνολογία, η όσο το δυνατόν ταχύτερη προσαρμογή αποτελεί σημαντικό κριτήριο επιτυχίας, ή και επιβίωσης. Η χαμηλή επίδοση της Ελλάδας στα συστήματα δεξιοτήτων παρατηρείται σε ένα ακόμη σύνθετο δείκτη δεξιοτήτων, τον ESI (European Skills Index) του CEDEFOP όπου λαμβάνει  τη δεύτερη χαμηλότερη βαθμολογία ανάμεσα στις 28 χώρες της ΕΕ, κυρίως λόγω της πολύ χαμηλής αντιστοίχισης δεξιοτήτων και επαγγελμάτων, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο τόσο για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, όσο και για την κατάρτιση. 

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι χρειάζεται άμεσα μια συνολική στρατηγική ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, με επενδύσεις, επανακατάρτιση εργαζομένων, ανάληψη του ρόλου φορέα επανακατάρτισης και πιστοποίησης από τις ίδιες τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενίσχυση της καινοτομίας στην εκπαίδευση και διάχυση στις επιχειρήσεις των δυνατοτήτων της τεχνολογίας με κλαδική και περιφερειακή εξειδίκευση. 

Ο ΣΕΒ προτείνει 7 βασικές κατευθύνσεις δράσεων για την Ανάπτυξη και συνεχή Βελτίωση των Ψηφιακών Δεξιοτήτων

1. Ενίσχυση επενδύσεων σε ψηφιακές τεχνολογίες. 

2. Μείωση της αναντιστοιχίας μεταξύ των απαιτούμενων και των διαθέσιμων δεξιοτήτων με πολυμερείς συμπράξεις για την ενίσχυση των συστημάτων εκπαίδευσης, σύνδεση τους με την αγορά εργασίας και συνεργασία δημόσιων υπηρεσιών κατάρτισης με επιχειρήσεις λογισμικού και τεχνολογικών λύσεων για τον προσδιορισμό των εκπαιδευτικών στόχων και τη διαμόρφωση του στοχευμένων προγραμμάτων, η υλοποίηση των οποίων μπορεί να περιλαμβάνει τόσο θεωρητική κατάρτιση και μελέτη περιπτώσεων όσο και πρακτική άσκηση.

3. Επιχειρήσεις ως φορείς επανακατάρτισης και πιστοποίησης όπως για παράδειγμα παρέχονται σήμερα από εταιρείες τεχνολογίας και πληροφορικής (π.χ. Microsoft Certified Solutions Expert, Cisco Certified Design Professional).

4. Ενίσχυση συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με σκοπό τη διεύρυνση της επαγγελματικής εκπαίδευσης πέρα από τα παραδοσιακά επαγγέλματα χαμηλής και μέσης ειδίκευσης, τη συμπερίληψη των ψηφιακών δεξιοτήτων στις βασικές ικανότητες που απαιτούνται σε όλα τα επίπεδα, αλλά και τη διαρκή επικαιροποίησή τους. 

5.  Ενημέρωση των επιχειρήσεων για τις ψηφιακές δεξιότητες, το ρόλο τους στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, τα οφέλη που προκύπτουν για επιχειρήσεις, εργαζόμενους και πελάτες, αλλά και την ανάγκη συνεχούς ανάπτυξής τους.

6. Πρόσβαση στην κατάρτιση για την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων και την αντιμετώπιση των ελλείψεων στο ανθρώπινο δυναμικό με ποικίλα μέσα και συνεργασία όλων των φορέων σε επαγγελματικό, τομεακό, και εθνικό επίπεδο. 

7. Κάλυψη του χάσματος δεξιοτήτων: Το χάσμα δεξιοτήτων, είτε είναι διαγενεακό , είτε αποτέλεσμα εκπαίδευσης, είτε λόγω επαγγέλματος, εγκυμονεί κινδύνους και είναι εξαιρετικά κρίσιμο να εκπονηθούν δράσεις ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων όλων των επιπέδων, με αφετηρία τις κατηγορίες ατόμων που δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες και απειλούνται με περιθωριοποίηση από την αγορά εργασίας. 

Διαβάστε εδώ το Special Report.