Μια από τις σκηνές που έζησα στα παιδικά μου χρόνια και δεν την ξεχνώ ποτέ έγινε στην αυλή ενός από τα τρία καφενεία του χωριού μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, αυτό που σύχναζαν οι γεροντότεροι, έπιναν τον καφέ τους, έπαιζαν καμιά κολτσίνα και έλεγαν, έλεγαν ένα σωρό πράγματα απ’ αυτά που είχαν ζήσει κυρίως στα νιάτα τους. Νιάτα που πέρασαν στα χωράφια, στα κοπάδια και στο δάσος και φυσικά στον δεκαετή πόλεμο, από το 1940 ως το 1950 που πέρασαν δια πυρός, σιδήρου και μπόλικης πείνας και στέρησης.
Βγήκαν ζωντανοί και ευχαριστούσαν το Θεό γι’ αυτό και σαν να ήθελαν να ξεπλύνουν τα κρίματα και τα αμαρτήματα όλων, πέρασαν δυο δεκαετίες στο χωριό αφιερωμένοι στην προκοπή και πασχίζοντας να μην δοθεί στο κακό πάλι η δύναμη να χαλάσει ο τόπος. Έναν τόπο που ανέστησαν αλλά οι περισσότεροι από τους γιούς και τις κόρες έφυγαν κι έτσι δεν είχαν που να τον παραδώσουν κι έτσι σιγά – σιγά έγινε λόγγος και πνίγει το χωριό.
Στα καφενεία εκείνα τα χρόνια η παρουσία μας δεν ήταν αποδεκτή καθώς ίσχυε η αντίληψη πως εκεί θα «χαλάσουμε» και πιθανόν είχαν τους λόγους τους οι τρανότεροι να την καλλιεργούν. Υπήρχαν όμως και μερικές στιγμές που δεν μας στραβοκοίταζαν κι έτσι σιγά – σιγά και διακριτικά παίρναμε μαθήματα ενηλικίωσης. Μέσα σε αυτά ήταν και τα ακούσματα, πολλά ήταν εκείνα που αφορούσαν τα ζώα μιας και η ζωή τους ήταν συνυφασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται, τόσο στις καλές περιστάσεις όσο και στις δύσκολες που φυσικά και ήταν οι περισσότερες. Με λίγα λόγια, άνθρωποι και ζώα μοιράζονταν και ζούσαν από τον ίδιο τόπο και η μοίρα τους ήταν κοινή.
Έτσι ακούγοντας για το άλογο και με τον τρόπο που ξεψύχησε στην Κέρκυρα, μου ήρθε στο μυαλό η ανάμνηση μιας κουβέντας των γέρων του χωριού στο καφενείο πριν από μισό αιώνα και παραπάνω και αφορούσε έναν χωριανό που χτύπησε το μουλάρι του γιατί αυτό περπατούσε αργά ένεκα του βάρους αλλά και της λάσπης στο δρόμο. Τον στρίμωξαν σε μια άκρη του καφενείου και του έσυραν τα εξ’ αμάξης χαρακτηρίζοντάς τον παλιάνθρωπο, αναίσθητο, κακούργο και αυτός μη αντέχοντας την αυστηρή κριτική σηκώθηκε και έφυγε και έκανε κάνα –δυο μήνες να ξαναφανεί στο καφενείο. Φυσικά, από τότε και μετά δεν ακούστηκε άλλη φορά ότι κακομεταχειρίζονταν το μουλάρι του και πρόσεχε.
Δεν ήταν ιδανικός ο κόσμος εκείνα τα χρόνια στα χωριά, ούτε οι χωριανοί άγγελοι που να έχουν μάλιστα και ευαισθησίες για τα ζώα. Δεν ήταν όμως άδικοι μαζί τους και τα προστάτευαν όσο μπορούσαν γιατί με αυτά ζούσαν. Ειδικά τα μουλάρια και τα γαϊδούρια (άλογα δεν είχαμε εκεί στα ορεινά) γιατί με αυτά όργωναν και έκαναν όλες τις μεταφορές τους. Μπορεί κάποιες ημέρες η εργασία να ήταν συνεχής και δύσκολη, όπως το όργωμα αλλά υπήρχε ένα πρωτόκολλο που προέβλεπε περισσότερη τροφή, κριθάρι και όχι άχυρο όπως καθημερινά, σκέπασμα με ένα τσόλι άμα ήταν ιδρωμένο, άφθονο νερό όταν ηρεμούσε και φυσικά καλύτερη θέση στο στάβλο. Δεν τα είχαν για ξέκαμα τα ζωντανά τους οι άνθρωποι και νοιάζονταν γι’ αυτά όσο και τα παιδιά τους πολλές φορές.
Όσοι έζησαν αυτά τα χρόνια στην ύπαιθρο χώρα ήξεραν πολύ περισσότερα από τους ευαίσθητους, τις φιλοζωϊκές οργανώσεις ακόμη και τον νομοθέτη που μπορεί να δημιουργήσει το αυστηρότερο νομικό πλαίσιο για τα ζώα αλλά απ’ αυτό θα λείπει η βαθύτερη ανάγκη που δένει έναν άνθρωπο με τα ζώα του. Ο αμαξάς στην Κέρκυρα δεν την διέθετε, όπως και πολλοί άλλοι στα νησιά το καλοκαίρι. Η όποια τιμωρία του αποδοθεί, δεν μπορεί να αναπληρώσει την ζωή ενός ζώου, πόσο περισσότερο να αλλάξει τον κόσμο και το σημαντικότερο, δεν υπάρχει κανείς να κρίνει όπως οι γέροντες του χωριού μου κάποτε.
Στη φωτογραφία, άλογα στη Τζούρτζια (Αγία Παρασκευή Τρικάλων) της Πίνδου που απολαμβάνουν, αφού τέλειωσαν τις δουλειές τους, το καλοκαίρι τους κοντά σε μια στάνη
