Το κάπνισμα υπολογίζεται ότι προκαλεί πάνω από 5.000.000 θανάτους ετησίως παγκοσμίως, πάνω από 400.000 θανάτους ανά έτος στις ΗΠΑ, καθιστώντας το την πρώτη αιτία θανάτου.

Οι τρεις κύριες αιτίες θνησιμότητας σχετιζόμενες με το κάπνισμα είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος του πνεύμονα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Καπνιστές που διέκοψαν το τσιγάρο, μείωσαν τον κίνδυνο θνησιμότητας από ασθένειες σχετιζόμενες με το κάπνισμα ακόμα και εάν το διέκοψαν, αφού είχαν εκδηλώσει καρδιαγγειακές ή πνευμονικές παθήσεις.

Το 87% του καρκίνου του πνεύμονα σχετίζονται με το κάπνισμα. Περισσότεροι από τους μισούς πρωτοδιαγνωσθέντες ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα ήταν πρώην καπνιστές. Ο κίνδυνος αυξάνει με τα έτη καπνίσματος και με τον αριθμό τσιγάρων που καπνίζει κάποιος ημερησίως. Κατά το κάπνισμα χημικές καρκινογόνες ουσίες (βενζόλιο, μονοξείδιο του άνθρακα, υδροκυάνιο κ.α.) που βρίσκονται στο καπνό του τσιγάρου εισέρχονται στους πνεύμονες και προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό (DNA) των κυττάρων των πνευμόνων μεταβάλλοντας σημαντικά γονίδια. Με τον καιρό, τα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη, χάνουν τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού και της ανάπτυξής τους και καθίστανται καρκινικά. Επίσης, η νικοτίνη που υπάρχει στον καπνό είναι η ουσία που ευθύνεται για τον εθισμό, τον οποίον οι καπνιστές προσπαθούν επί χρόνια να νικήσουν.

Το παθητικό κάπνισμα

Το παθητικό κάπνισμα έχει εξίσου βλαβερές συνέπειες στον οργανισμό. Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί συριγμό, βήχα, κρύωμα, πόνο στα αυτιά και κρίσεις άσθματος. Προκαλεί 30 φορές περισσότερους θανάτους από καρκίνο πνεύμονος από ότι όλοι οι ελεγχόμενοι ρύποι μαζί.

Επίσης, προκαλεί 300.000 λοιμώξεις πνεύμονα σε βρέφη και μικρά παιδιά ετησίως. Ο καπνός του τσιγάρου σ΄ένα γεμάτο εστιατόριο μπορεί να δημιουργήσει εξαπλάσια ρύπανση από αυτήν μιας λεωφόρου με αυξημένη κίνηση. Ο εξαερισμός δεν μπορεί να μειώσει τον καπνό του τσιγάρου σε αποδεκτά επίπεδα σε κλειστούς χώρους. Μόνο ένα περιβάλλον 100% χωρίς καπνό παρέχει αποτελεσματική προστασία.

Η διακοπή καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. Ο κίνδυνος συνεχίζει να μειώνεται σταδιακά για 10-15 χρόνια. Η διακοπή καπνίσματος είναι ευεργετική για όλες τις ηλικίες και τα οφέλη είναι μεγαλύτερα, όσο νωρίτερα διακόψει κανείς το κάπνισμα. Όταν κάποιος κόψει το κάπνισμα, τα οφέλη ξεκινούν μέσα σε λίγα κιόλας λεπτά από το τελευταίο τσιγάρο.

Πώς επανέρχεται ο οργανισμός

Στα πρώτα 10 λεπτά η αρτηριακή πίεση και οι παλμοί μειώνονται και η θερμοκρασία των χεριών και των ποδιών αυξάνονται 

Σε 8 ώρες το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στα φυσιολογικά επίπεδα και το οξυγόνο στο αίμα αυξάνεται στα φυσιολογικά επίπεδα 

Σε 24 ώρες η πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου μειώνεται 

Σε 48 ώρες οι νευρικές απολήξεις αρχίζουν να αυξάνονται ξανά και βελτιώνεται η ικανότητα οσμής και γεύσης 

Μετά από 3 μήνες η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται, το βάδισμα γίνεται ευκολότερα και η πνευμονική λειτουργία αυξάνεται 

Μετά από 9 μήνες ο βήχας, η ρινική συμφόρηση, η κόπωση και η δύσπνοια μειώνονται σημαντικά 

Μετά από 1 χρόνο ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο έχει μειωθεί στο μισό του κινδύνου που έχει ένας καπνιστής 

Μετά από 10 έτη ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα μειώνεται στο μισό του κινδύνου των καπνιστών που συνεχίζουν το κάπνισμα, ο κίνδυνος για καρκίνο στόματος, λαιμού, οισοφάγου, ουροδόχου κύστεως νεφρού και παγκρέατος επίσης μειώνεται 

Μετά 15 έτη ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι τώρα παρόμοιος με τον κίνδυνο των ατόμων που δεν κάπνισαν ποτέ και ο κίνδυνος θανάτου έχει επιστρέψει σχεδόν στο επίπεδο των ατόμων που δεν κάπνισαν ποτέ

Οι δυσκολίες

Η απάντηση στο ερώτημα “πόσο εύκολο είναι να διακόψει κανείς το κάπνισμα;” είναι ότι παίζουν αρκετοί παράγοντες ρόλο. Η κυριότερη δυσκολία είναι ο εθισμός στη νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι μια δυνητικά ψυχοτρόπος ουσία ικανή να προκαλέσει ψυχολογική εξάρτηση. Τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζονται με τη διακοπή καπνίσματος και το σύνδρομο απεξάρτησης από τη νικοτίνη περιλαμβάνουν: 

- Δυσφορία-κατάθλιψη 
- Αϋπνία 
- Άγχος 
- Δυσκολία συγκέντρωσης 
- Υπερκινητικότητα 
- Μείωση καρδιακών παλμών 
- Αύξηση όρεξης και βάρους

Επιπρόσθετα, οι καπνιστές έχουν συνδυάσει το κάπνισμα με άλλες καθημερινές συνήθειες όπως πρωινός καφές, ποτό με φίλους, τέλος ενός γεύματος οι οποίες και μπορεί να αποτελέσουν από μόνες τους κίνητρα επανέναρξης καπνίσματος.

Τα τελευταία χρόνια εκτός από τα υποκατάστατα νικοτίνης χρησιμοποιούνται με επιτυχία και φαρμακευτικά σκευάσματα κεντρικώς δρώντα (μπουπροπιόνη, βαρενικλίνη) και μελέτες έχουν αποδείξει ότι συνδυασμός ψυχολογικής υποστήριξης και συγχορήγησης φαρμακευτικών σκευασμάτων αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας στη διακοπή καπνίσματος.

Γράφει η Κωνσταντίνα Μπίκου
Επιμελήτρια Β΄ Πνευμονολογικής Κλινικής
Πηγή: hygeia.gr