Στα ορεινά χωριά μας οι ντομάτες ωρίμαζαν συνήθως γύρω στις 15 Αυγούστου και τότε άρχιζαν να μπαίνουν στο τραπέζι και αποτελούσαν μέχρι αργά το φθινόπωρο, μαζί με ψωμί, τυρί και κανένα βρασμένο αυγό, το βασικό φαγητό για κάθε άνθρωπο που πήγαινε στο ύπαιθρο για δουλειά. Από τότε πάλι άρχιζαν να γεμίζουν τα ταψιά με γεμιστά, μαζί με πιπεριές, μελιτζάνες και πατάτες και μοσχοβολούσε οι γάστρες και οι φούρνοι και γέμιζαν τα απύλωτα στομάχια μας με νόστιμο, υγιεινό και πάμφθηνο φαγητό.
Για να λέμε όμως την αλήθεια, ντομάτες είχαν στα σπίτια από πολύ νωρίτερα καθώς σε πολλά χωριά ο κάμπος ήταν σχεδόν στα πόδια τους και η επικοινωνία διαρκής. Όπως στο δικό που από υψόμετρο 850 μέτρων σε μισή ώρα έφτανε κάποιος στις εξοχές που κυλούσαν στην μεσημβρινή πλαγιά του Τυμφρηστού ως τις όχθες του Σπερχειού στα 400 στην Μεξηράδα και στα 250 στο Νεοχωράκι που φημίζονταν για τα οπωροκηπευτικά του. Εκεί οι ντομάτες ωρίμαζαν 30 μέρες νωρίτερα και από τα τέλη Ιουλίου έβγαιναν και τα περίφημα πεπόνια του, από την ποικιλία των οποίων κανένας δεν φρόντισε να κρατήσει σπόρο. Καρπούζια εκεί δεν καλλιεργούσαν γιατί φύλαγαν το νερό για τα κηπευτικά με τα οποία ολοχρονίς προμήθευαν το Καρπενήσι και όπου τα πήγαιναν με τα γαιδαρομούλαρα!
Στο Νεοχωράκι επίσης, που λόγω υψομέτρου το κλίμα ήταν πιο ήπιο, πολλοί άνθρωποι έφτιαχναν και φτύστρες (φυτώρια) για κηπευτικά τα οποία αναπτύσσονταν χωρίς να έχουν όπως σήμερα την κάλυψη του πλαστικού και από τα φυτάρια που έβγαζαν προμήθευαν όλα τα χωριά του Φθιωτικού Τυμφρηστού, της βόρειας Ευρυτανίας και του Καρπενησίου. Το Καρπενήσι να σημειώσουμε ότι χρωστά την διατροφή του σε λαχανικά στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας γιατί στα μέρη του ακόμα και τα κορόμηλα ωρίμαζαν πολύ αργά.
Ορισμένοι δε από αυτούς που έφτιαχναν φτύστρες στο Νεοχωράκι, φόρτωναν τα φυτάρια τους μέσα σε ειδικές κατασκευές στα μουλάρια τους κι έπαιρναν με σειρά τα ορεινά χωριά να προμηθεύσουν όσους δεν μπορούσαν να πάνε επιτόπου. Εγώ θυμάμαι πολύ αχνά έναν Κορέλη από τον Άγιο Γεώργιο που έρχονταν τέλη Μαΐου στο χωριό και από τον οποίον προμηθεύονταν η μάνα μου και οι γειτόνισσες φυτάρια ντομάτας, πιπεριάς και μελιτζάνας και στον οποίο είχαν τυφλή εμπιστοσύνη ως προς την ποικιλία και την απόδοση κάθε είδους και κάθε χρονιά έκαναν και απολογισμό της παραγωγής και τον ενημέρωναν.
Τα γράφω αυτά γιατί χθες έπεσε το μάτι μου σε μια ανάρτηση του φίλου Γρηγόρη Παπαγεωργίου από την Στάγια Φθιώτιδας όπου είναι και πρόεδρος της και με την οποία μας γνωστοποιούσε ότι ωρίμασαν κιόλας οι ντομάτες που έβαλε στον κήπο του. Και τι ντομάτες! Μια γροθιά χειροδύναμου άντρα η κάθε μια και όπως είναι φυσικό, αρκετοί του ευχηθήκαμε καλοφάγωτες και ορισμένοι ρωτήσαμε και τι ποικιλία είναι. «Καρδιά του βοδιού» τις λένε μας είπε και συμπλήρωσε πως τις καλλιεργεί χρόνια τώρα και φτιάχνει δική του φτύστρα σκεπασμένη με πλαστικό. Είναι πολύ ευχαριστημένος από την απόδοσή τους και τη γεύση τους και δεν σκέφτεται να πειραματιστεί με άλλη ποικιλία.
Έτσι μου ήρθε στο μυαλό η εικόνα του Κορέλη (με συμπαθάτε που ξεχνάω το μικρό του όνομα, πέρασαν τόσα χρόνια από τότε) που έρχονταν με ένα σταχτί μουλάρι στην πλάτη του οποίου που είχε προσαρμόσει μια κατασκευή σαν βιβλιοθήκη με ράφια να βάζει τα φυτάρια και αφού έπινε καφέ στην αυλή και κατόπιν έβγαζε με τρυφερότητα από το χώμα τις ντοματούλες, τις πιπερούλες, τις μελιντζανούλες, τύλιγε τις ρίζες τους με μια βρεγμένη εφημερίδα και τις παρέδιδε στις νοικοκυρές μεταφέροντας σε αυτές την ευθύνη για την προκοπή τους. Οι νοικοκυρές ούτε που ρωτούσαν τι ποικιλία είναι, του είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη και έτσι χαίρονταν κάθε χρόνο μια εξαιρετική παραγωγή.
Έτσι κάνει και ο Γρηγόρης, έχει εμπιστοσύνη στο σπόρο που μαζεύει κάθε χρόνο από τις ντομάτες του και δεν τον αλλάζει με τίποτα κι ας λένε τις ντομάτες του «καρδιά του βοδιού» κι ας βγαίνουν κάποιες σε παράξενα σχήματα, σχήματα που το μάτι το συνηθισμένο στην τυποποιημένη παραγωγή ξαφνιάζεται αλλά αν δεν δοκιμάσει, δεν ξέρει τι νοστιμιά έχουν…
