Η Επιτροπή Αστικής Ευθύνης και Επαγγελματικών Ευθυνών της ΕΑΕΕ έχει, όπως ήδη γνωρίζετε, εντάξει στις δράσεις της τη δημιουργία «Ερμηνευτικού Λεξικού Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης» (δείτε εδώ), που στόχο έχει την παρουσίαση και αποσαφήνιση με απλό και κατανοητό τρόπο των βασικών εννοιών και όρων που απαντώνται σε ασφαλιστήρια συμβόλαια του κλάδου αστικής ευθύνης.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή έκρινε αναγκαία τη σύνταξη ερμηνευτικού σημειώματος για την Ασφάλιση Μηχανημάτων Έργου.

Υπενθυμίζεται ότι το «Ερμηνευτικό Λεξικό Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης» έχει αποκλειστικά και μόνον ενημερωτικό και μη δεσμευτικό χαρακτήρα, ενώ στόχος του είναι η προαγωγή του επιστημονικού διαλόγου και η κατά το δυνατόν καλύτερη και συνεχής ενημέρωση ασφαλιστικών εταιριών και ασφαλισμένων. 

Διαβάστε αναλυτικά τι αναφέρει για την Ασφάλιση Μηχανημάτων Έργου:

Ασφάλιση Μηχανήματων Έργου

Με τον όρο «μηχανήματα έργου» νοούνται όλα τα σταθερά ή / και μηχανοκίνητα / ηλεκτροκίνητα οχήματα, όπως εκσκαφείς, ανυψωτικά περονοφόρα μηχανήματα παντός τύπου (όπως τύπου ΚΛΑΡΚ), βαριά μηχανήματα, γερανοί και άλλα συναφή.

Οι κυριότεροι κίνδυνοι που συνδέονται με τη χρήση των μηχανημάτων έργου αφορούν σε κακό χειρισμό, δύσκολη ή απαιτητική εργασία, χρήση μη κατάλληλου εξοπλισμού, κακή συντήρηση ή πλημμελής /ελλιπής επίβλεψη.

Η ασφαλιστική εταιρία καλείται να ασφαλίσει και να αποκαταστήσει βλάβες στα ίδια τα μηχανήματα έργου (εξοπλισμός), καθώς επίσης και σωματική βλάβη ή/ και υλική ζημιά που τυχόν προκληθεί σε τρίτο πρόσωπο από τη χρήση ως εργαλείων των μηχανημάτων έργου ή και από την κυκλοφορία ως οχημάτων των μηχανοκίνητων / ηλεκτροκίνητων μηχανημάτων έργου.

Καλύψεις Αστικής Ευθύνης Μηχανημάτων Έργου

1. Για τα αυτοκινούμενα μηχανήματα έργου, που διαθέτουν πινακίδα κυκλοφορίας, οι ιδιοκτήτες αυτών έχουν υποχρέωση εκ του νόμου να διαθέτουν ασφαλιστήριο συμβόλαιο για την κάλυψη της αστικής ευθύνης που απορρέει από την κυκλοφορία των μηχανημάτων έργου ως οχημάτων, σύμφωνα με το Ν. 489/1976 όπως κωδικοποιήθηκε από το Π.Δ. 237/1986 και όπως ισχύει τροποποιημένος.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 εδ. β του Ν. 489/1976, όπου ορίζεται ότι «η κυκλοφορία επί γηπέδου προσιτού στο κοινό ή σε κάποιο αριθμό προσώπων που δικαιούνται να συχνάζουν σ΄αυτό, εξομοιώνεται με την κυκλοφορία επί οδού», οι εργοταξιακοί χώροι εξομοιώνονται με τις οδούς δημόσιας κυκλοφορίας. Επιπλέον, σημειώνεται ότι άδεια κυκλοφορίας στο εθνικό ή επαρχιακό οδικό δίκτυο δεν έχουν όλα τα μηχανήματα έργου. Μόνο τα ελαστιχοφόρα (τροχοφόρα ή ερπυστριοφόρα) μηχανήματα έργου επιτρέπεται να κυκλοφορούν σε ασφαλτοστρωμένους δρόμους (ή ότι βάσει νόμου εξομοιώνεται με αυτούς).

2. Η υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία του οχήματος μπορεί να επεκταθεί και με ειδικό όρο να καλύψει ζημιές που θα προκληθούν σε Τρίτους από τη λειτουργία του μηχανήματος έργου ως εργαλείου.

Η κάλυψη στις περιπτώσεις αυτές παρέχεται πάντα υπό τους ειδικούς όρους και προϋποθέσεις που συμφωνούνται μεταξύ του ασφαλιστή και του ασφαλισμένου (όπως π.χ. προβλέπονται ειδικά όρια κάλυψης, ειδική απαλλαγή, κάλυψη με επασφαλίστρο κ.λ.π.).

3. Επιπλέον των ανωτέρω, ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να λάβει κάλυψη αστικής ευθύνης για τη λειτουργία του μηχανήματος έργου ως εργαλείου είτε από τον κλάδο αστικής ευθύνης, είτε από το Τμήμα ΙΙ Αστική Ευθύνη του ασφαλιστηρίου συμβολαίου των τεχνικών έργων (CAR, EAR).

Η εν λόγω ασφαλιστική κάλυψη παρέχεται πάντα υπό τους ειδικούς όρους και προϋποθέσεις που συμφωνούνται μεταξύ του ασφαλιστή και του ασφαλισμένου και συνήθως καθ’ υπέρβαση – ήτοι μετά την εξάντληση - του ορίου ευθύνης που ο ασφαλισμένος διαθέτει για την κάλυψη του ίδιου κινδύνου βάσει του ειδικού όρου που έχει συμφωνηθεί στο ασφαλιστήριο αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία οχημάτων, εφόσον υφίσταται τέτοια κάλυψη.

Έτσι, σε περίπτωση ζημίας που απορρέει από τη λειτουργία του μηχανήματος έργου ως εργαλείου και εφόσον συντρέχουν περισσότερες καλύψεις, θα ενεργοποιηθεί πρώτα ο ειδικός όρος (επέκταση) για την κάλυψη αστικής ευθύνης από τη λειτουργία εργαλείου που έχει συμφωνηθεί και προσαρτηθεί στην υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία του μηχανήματος έργου ως οχήματος και στη συνέχεια, εάν τα όρια κάλυψης που προβλέπει ο ειδικός αυτός όρος δεν καλύπτουν το συνολικό ποσό της ζημίας που έχει προκύψει, τότε θα πρέπει να ενεργοποιηθεί το ασφαλιστήριο συμβόλαιο αστικής ευθύνης ή το Τμήμα ΙΙ Αστική Ευθύνη του ασφαλιστηρίου συμβολαίου τεχνικών έργων (CAR, EAR).

Εννοείται ότι σε περίπτωση μη αυτοκινούμενου μηχανήματος έργου ή μηχανοκίνητου /ηλεκτροκίνητου που δεν έχει επέκταση κάλυψης ως εργαλείου (από την υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης για την κυκλοφορία του ως οχήματος), ο ιδιοκτήτης του μηχανήματος έργου έχει τη δυνατότητα να λάβει κάλυψη αστικής ευθύνης για τη λειτουργία του μηχανήματος έργου ως εργαλείου απευθείας από τον κλάδο αστικής ευθύνης ή από το Τμήμα ΙΙ Αστική Ευθύνη του ασφαλιστηρίου συμβολαίου των τεχνικών έργων (CAR, EAR).

Ειδικά για τα Μηχανήματα Έργου χρήσης εντός του χώρου εγκατάστασης της Εφοδιαστικής

Με τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 2 του Ν. 4302/2014 (ΦΕΚ Α΄225/8.10.2014) προβλέφθηκε για ορισμένα μηχανήματα έργων (ήτοι τα ηλεκτροκίνητα ή μηχανοκίνητα ανυψωτικά περονοφόρα μηχανήματα παντός τύπου, όπως τύπου ΚΛΑΡΚ που εμπίπτουν στην ειδικότητα 2 - εργασίες ανύψωσης και μεταφοράς φορτίων - σύμφωνα με την 1032/166/5.3.2013 (Β΄ 519) Υπουργική Απόφαση) ότι δεν υφίσταται υποχρέωση έκδοσης άδειας κυκλοφορίας και κυκλοφορίας με πινακίδα αριθμού κυκλοφορίας, εφόσον δεν προορίζονται για κυκλοφορία, αλλά αποκλειστικά για χρήση εντός του χώρου εγκατάστασης της Εφοδιαστικής (Logistics).

Η ως άνω διάταξη ρυθμίζει μόνον θέματα που αφορούν στην έκδοση άδειας κυκλοφορίας και πινακίδων κυκλοφορίας για τα συγκεκριμένα μηχανήματα έργων, ενώ δεν εξετάζει ούτε θίγει ρητά ζητήματα που άπτονται της ασφάλισης των εν λόγω μηχανημάτων έργων.

Παρ’ όλα αυτά και λόγω της πρόβλεψης για μη χορήγηση άδειας και πινακίδας κυκλοφορίας, η εν λόγω ρύθμιση έχει ερμηνευθεί από το σύνολο των ιδιοκτητών των μηχανημάτων έργων ότι συνεπάγεται παράλληλα και απαλλαγή από την υποχρέωσή τους να συνάπτουν την υποχρεωτική ασφάλιση για την κάλυψη της αστικής ευθύνης τους που απορρέει από την κυκλοφορία των εν λόγω μηχανημάτων έργου ως οχημάτων κατ’ εφαρμογή του Ν.489/1976 περί υποχρεωτικής ασφάλισης οχημάτων.

Η εν λόγω ωστόσο ερμηνεία εκτιμάται ότι βρίσκεται σε δυσαρμονία και αντίθεση με την ισχύουσα σε εθνικό αλλά και ενωσιακό επίπεδο νομοθεσία και νομολογία περί υποχρεωτικής ασφάλισης οχημάτων. Ταυτόχρονα η ερμηνεία αυτή εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για τα ίδια τα θύματα τροχαίων ατυχημάτων που λαμβάνουν χώρα εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης, καθ’ όσον θα εμπλέκονται σε ατύχημα που θα έχει προκαλέσει ανασφάλιστο όχημα.

Πιο συγκεκριμένα, ο Άρειος Πάγος ερμηνεύοντας τις διατάξεις του Ν.489/1976 περί υποχρεωτικής ασφάλισης οχημάτων (Αποφάσεις 426/2015 ΑΠ, 504/2012 ΑΠ, 492/2012 ΑΠ), έχει επανειλημμένως αξιολογήσει ως κριτήριο τον τρόπο χρήσης του οχήματος τη στιγμή του ατυχήματος προκειμένου να αποφανθεί εάν το ατύχημα που προκαλείται από ένα μηχάνημα έργου, ακόμα και εντός της εγκατάστασης της επιχείρησης, οφείλεται στην κυκλοφορία του ως οχήματος (και επομένως δέον να καλύπτεται με υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης οχημάτων του ν.489/1976 ) ή στη λειτουργία του ως εργαλείου (οπότε δεν καλύπτεται από την υποχρεωτική ασφάλιση οχήματος).

Έτσι, με την Απόφαση 426/2015 του Αρείου Πάγου κρίθηκε ότι ατύχημα που προκλήθηκε εντός του αύλειου χώρου φορτοεκφορτώσεων επιχείρησης, κατά την κίνηση ανυψωτικού μηχανήματος που μετέφερε εμπορευματοκιβώτιο στο χώρο αποθήκευσης της επιχείρησης, θα πρέπει να καλυφθεί από την υποχρεωτική ασφάλιση οχήματος, καθώς το ατύχημα έλαβε χώρα σε ιδιωτικό μεν χώρο (αύλειος χώρος – εγκατάσταση επιχείρησης) που είναι όμως προσιτός σε κάποιο αριθμό προσώπων που δικαιούνται να συχνάζουν σε αυτό (οδηγοί φορτηγών κ.λ.π.), ενώ κρίθηκε ότι το μηχάνημα έργου στην συγκεκριμένη περίσταση δεν λειτουργούσε ως εργαλείο (παρ’ ότι μετέφερε container), αλλά λόγω της κίνησής του προείχε η λειτουργία του ως oχήματος.

Η παραπάνω Απόφαση 426/2015 του Αρείου Πάγου καταδεικνύει συνεπώς με σαφήνεια ότι η χρήση μηχανημάτων έργου εντός της εγκατάστασης (ιδιωτικού χώρου) μίας επιχείρησης δεν απαλλάσσει τον ιδιοκτήτη του μηχανήματος έργου από την υποχρέωση ασφάλισής του για την ευθύνη που απορρέει από την κυκλοφορία του ως οχήματος σύμφωνα με το Ν.489/1976 περί υποχρεωτικής ασφάλισης οχημάτων.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί και η με αριθμ. 1007/2011 Απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία έκρινε ότι κινούμενο με μηχανική δύναμη έλκηθρο (snowmobile) που χρησιμοποιείται σε χιονοδρομικά κέντρα είναι αυτοκίνητο κατά τις ειδικές διατάξεις του Ν.489/1976, παρ’ ότι τούτο δεν φέρει αριθμό κυκλοφορίας, και επομένως είναι υποχρεωτική η ασφάλισή του. Στην ένδικη δε περίπτωση το έλκηθρο (snowmobile) ήταν ανασφάλιστο και τις αποζημιώσεις για το ατύχημα που προκάλεσε υποχρεώθηκε να τις καταβάλλει το Επικουρικό Κεφάλαιο Αυτοκινήτων.

Με δεδομένα τα ανωτέρω κρίνεται σκόπιμο οι ιδιοκτήτες μηχανημάτων έργου που προορίζονται για χρήση εντός του χώρου εγκατάστασης της Εφοδιαστικής (Logistics) να ενημερώνονται λεπτομερώς για τις ευθύνες που φέρουν τόσο για την κυκλοφορία των μηχανημάτων τους ως οχημάτων (ακόμα και εντός του χώρου της Εφοδιαστικής), όσο και για τη λειτουργία τους ως εργαλείων, καθώς και για τις καλύψεις που προσφέρει η ασφαλιστική αγορά για την πληρέστερη κατά το δυνατόν εξασφάλισή τους (βλ. προηγούμενο κεφάλαιο «Καλύψεις Αστικής Ευθύνης Μηχανημάτων Έργου»).