Μέτρα για την αποφυγή τραγωδιών που έχουν τις ρίζες τους σε αδιάγνωστα καρδιολογικά προβλήματα πρέπει να λαμβάνουν οι γονείς κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς και γενικά όταν τα παιδιά τους ξεκινούν αθλητικές δραστηριότητες.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι σοκάρονται στην είδηση του αιφνίδιου θανάτου ενός νέου ανθρώπου, γιατί συχνά πιστεύουν ότι τα παιδιά και οι έφηβοι, ακόμα και οι νεαροί ενήλικες έχουν άριστη υγεία και δεν αντιμετωπίζουν κίνδυνο για σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα. Κάθε χρόνο όμως ένας αριθμός μαθητών και φοιτητών πεθαίνουν ξαφνικά από καρδιακές παθήσεις, πολλές φορές χωρίς να έχουν κανένα προειδοποιητικό σύμπτωμα. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, περίπου το 1% των παιδιών, παρουσιάζουν παθήσεις της καρδιάς που τους απαγορεύουν τα ανταγωνιστικά αθλήματα.
Η γνώση ότι υπάρχει η σημαντική αυτή πιθανότητα να προκύψει αιφνίδιος θάνατος κατά τη διάρκεια της άθλησης δεν πρέπει να πανικοβάλει, αλλά να προτρέπει τους γονείς -όταν πρόκειται για ανήλικους μαθητές/αθλητές- ή τους άμεσα ενδιαφερόμενους να υποβάλλονται σε προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο πριν από την έναρξη κάθε σχολικής ή αθλητικής σεζόν», μας εξηγεί ο Φώτιος Ν. Πατσουράκος, καρδιολόγος-αρχίατρος ε.α., επιστημονικός διευθυντής Ιδιωτικού Πολυιατρείου Ηλιούπολης.
Ευρήματα σχετικά με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των αθλητών που πεθαίνουν ξαφνικά που προέρχονται από μια αμερικανική μελέτη, υποδεικνύουν ότι οι περισσότεροι αιφνίδιοι θάνατοι συμβαίνουν σε έφηβους άνδρες, με μέση ηλικία τα 17,1 χρόνια, κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη σωματική άσκηση, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης η οποία οφείλεται στην αδρεναλίνη προωθεί θανατηφόρες καρδιακές αρρυθμίες σε ασθενείς που φέρουν σοβαρές καρδιαγγειακές διαταραχές.
Οι αιτίες του αιφνίδιου θανάτου
Ποιες είναι όμως οι αιτίες του αιφνίδιου θανάτου; Αν και, όπως είναι γνωστό, η τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης και τον κίνδυνο για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, ο οποίος προκαλείται ως επί το πλείστον εξαιτίας της στεφανιαίας νόσου σε αθλητές ηλικίας >35 ετών, σε νεότερους αθλητές οι λόγοι είναι κληρονομικές ή εκ γενετής διαταραχές της καρδιάς που προδιαθέτουν σε κακοήθεις κοιλιακές αρρυθμίες.
«Η πλειοψηφία των περιπτώσεων αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε μαθητές και γενικότερα σε άτομα μικρότερα των 35 ετών προκαλούνται από κληρονομικές μυοκαρδιοπάθειες και κυρίως από υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια ή από αρρυθμιογόνο μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας, όπως είναι η νόσος Νάξος η οποία ενδημεί στην περιοχή της Μεσογείου. Ωστόσο, στη μεταθανάτια εξέταση περίπου στο 2% των αθλητών που πεθαίνουν ξαφνικά οι λόγοι δεν αποκαλύπτονται», σημειώνει ο κ. Πατσουράκος και προσθέτει: «Υπάρχουν παθήσεις που η διάγνωσή τους είναι ανέφικτη μόνο με κλινική εξέταση. Μεταξύ αυτών είναι το σύνδρομο Wolf-Parkinson-White (WPW) και το σύνδρομο μακρού Q-T. Για το τελευταίο, μελέτες σε συγγενείς πρώτου βαθμού των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους από αιφνίδιο θάνατο έδειξαν ότι ένα ποσοστό των θανάτων οφείλεται σ’ αυτό το σύνδρομο όπως και στο σύνδρομο Brugada».
Γι’ αυτό και στον καρδιολογικό έλεγχο απαιτείται, παράλληλα με την κλινική εξέταση, και η διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος και έγχρωμου υπερηχογραφήματος καρδιάς, τα ευρήματα από το οποίο θα καθορίσουν εάν χρειάζεται παραπομπή σε περαιτέρω εξετάσεις. Το Ηolter Ρυθμού και το τεστ κοπώσεως μπορούν να διαλύσουν ή επιβεβαιώσουν τις όποιες υποψίες ύπαρξης καρδιολογικού προβλήματος.
«Εάν έχετε παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο και ασχολούνται με σχολικές ή εξωσχολικές αθλητικές δραστηριότητες, δεν πρέπει να αμελείτε τον καρδιολογικό τους έλεγχο. Είναι τραγικό λάθος να ζητούν οι γονείς από τον καρδιολόγο την πιστοποίηση ότι μπορούν να αθλούνται τα παιδιά τους χωρίς οι ιατροί να τα έχουν εξετάσει και να θυμώνουν όταν αυτοί το αρνούνται. Τα παιδιά θα πρέπει πράγματι να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις για να λαμβάνουν μέρος σε αθλητικές δραστηριότητες ώστε να αποφεύγονται δραματικά γεγονότα. Ο καρδιολογικός έλεγχος, που περιλαμβάνει τη λήψη του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, την κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το υπερηχογράφημα καρδιάς, μπορεί να σώσει τη ζωή τους», συμβουλεύει ο κ. Πατσουράκος, συμπληρώνοντας ότι είναι σημαντικό να επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο.
Η ύπαρξη, όμως, κάποιας καρδιακής πάθησης δεν αποκλείει πάντα την ενασχόληση των παιδιών με κάποια αθλητική δραστηριότητα. Για παράδειγμα η πρόπτωση μιτροειδούς, από την οποία πάσχει το 8-10% του γενικού πληθυσμού, δεν απαγορεύει την άθληση εκτός και αν υπάρχει ιστορικό συγκοπτικού και ιστορικό εμβολικού επεισοδίου. Γι’ αυτό καλό είναι οι γονείς να συζητούν με το θεράποντα καρδιολόγο για το τι επιτρέπεται στην περίπτωση του παιδιού τους. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να ασχολούνται και με ανταγωνιστικά αθλήματα, αλλά ο καρδιολόγος είναι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε ασφαλείς επιλογές χωρίς να το αποκλείει από αγαπημένες δραστηριότητές του.
