Άρθρο του Γιώργου Ι. Στάθη, Προέδρου της της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας (ΕΕΜΥΥ)

Σε δυο προηγούμενα άρθρα κατά τη διάρκεια του 2020 διατυπώσαμε παρατηρήσεις, συμπεράσματα και προτάσεις σχετικά με την ασκούμενη πολιτική αντιμετώπισης της τρέχουσας πανδημίας.

Την πρώτη φορά (Ιούνιος), εκτός από την επιδοκιμασία της κυβερνητικής πολιτικής κατά την πρώτη φάση, τονίσθηκε η πειθαρχία και αυτοσυγκράτηση του πληθυσμού, χάρη στις οποίες επιτεύχθηκε η μείωση των διαπροσωπικών επαφών κατά 86%. Τότε το ΕΣΥ ετοιμάστηκε, αλλά δεν δοκιμάστηκε, διότι το θετικό αποτέλεσμα διαμορφώθηκε έξω και πριν τα νοσοκομεία.

Τη δεύτερη φορά (Οκτώβριος) τονίστηκαν οι σαφείς ενδείξεις απροθυμίας των πολιτών για μακροχρόνιους και επαναλαμβανόμενους περιορισμούς, με δραματικές οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Επισημάνθηκε η λανθασμένη, μονοσήμαντη «ιατρική» και «νοσοκομειακή» θεώρηση του προβλήματος και προτάθηκε η δημιουργία μιας διεπιστημονικής επιτροπής, ικανής να εισηγηθεί διατομεακή πολιτική κατά της πανδημίας, αλλά δεν κατανοήθηκε η σκοπιμότητα. Εκείνο το άρθρο κατέληγε ως εξής: «τα πάσης φύσεως lockdown είναι αδύνατο να επαναλαμβάνονται κάθε 2-3 μήνες, ενώ τα νοσοκομεία (πρέπει να) είναι η τελευταία και όχι η μόνη γραμμή άμυνας».

Κατά το τελευταίο τετράμηνο έχουμε την εξής κατάσταση:

α) Σημαντικό τμήμα του νεότερου -κυρίως- πληθυσμού αγνοεί τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και των διαπροσωπικών επαφών. Τα πρόστιμα δεν φαίνεται να πτοούν πολλούς (άλλωστε, αμφιλέγεται αν καταβάλλονται ή αν τελικά διαγραφούν). Τα πάρτυ συνεχίζονται, αφού οι εντοπιζόμενοι συμμετέχοντες δεν περιορίζονται αμέσως σε υποχρεωτική και ελεγχόμενη καραντίνα. Το ίδιο ισχύει και για τις πάσης φύσεως μαζικές διαδηλώσεις, που επιτρέπονται υπό το φόβο του λεγόμενου «πολιτικού κόστους». Σε αντιστάθμισμα, αυστηροποιούνται συνεχώς περισσότερο τα μέτρα εγκλεισμού του γενικού πληθυσμού.

β) Τα κρούσματα αυξάνονται αλματωδώς και η κυβέρνηση, με τη σειρά της, αυξάνει συνεχώς τις νοσοκομειακές κλίνες και τις ΜΕΘ Covid-19, που όμως θα υπηρετήσει το ίδιο, μοναδικό εξειδικευμένο, αναντικατάστατο και εξαντλημένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Πράγματι, τώρα δοκιμάζεται το ΕΣΥ και μάλιστα πολύ σκληρά.

γ) Αρκετά μέλη της (αμιγώς ιατρικής) 32μελούς επιτροπής αλληλοαναιρούνται στις τηλεοράσεις, αναφερόμενα και σε θέματα εκτός της ειδικότητάς τους (π.χ. click away, take away κ.λπ.). Ορισμένες εσωτερικές αντιπαλότητες των λοιμωξιολόγων, επιδημιολόγων και συνδικαλιστών ιατρών επηρεάζουν ανάλογα τις αντιλήψεις του κοινού. Για παράδειγμα, άλλοι υπεραμύνονται του εγκλεισμού των οικογενειών στα σπίτια και άλλοι συνιστούν τη χρήση των ανοιχτών χώρων, πλατειών και δασυλλίων. Αλλά, δεν άκουσα κάποιον να εισηγείται στην κυβέρνηση τη μαζική, καθημερινή διεξαγωγή rapid tests ακριβώς μπροστά στις αφετηρίες επιβίβασης και στάσεις αποβίβασης των αστικών λεωφορείων.

δ) Τελικά, η προσδοκία και το άλλοθι κυβέρνησης και πολιτών είναι το εμβόλιο, που θα ερχόταν πολύ γρήγορα και σε επαρκείς ποσότητες, ώστε να καλλιεργείται η εντύπωση ότι μέχρι την Καθαρά Δευτέρα, άντε μέχρι το Πάσχα, θα έχει αντιμετωπισθεί ένα αξιόλογο ποσοστό του προβλήματος και θα μπορέσει ν΄ αρχίσει η επάνοδος της χώρας σε κάπως αποδεκτούς ρυθμούς κοινωνικής ζωής και οικονομικής δραστηριότητας. Αν όχι ανάλογης του 2019, τουλάχιστον 30% καλύτερης του 2020.

ε) Δυστυχώς όμως, τα 28,3 εκατομμύρια εμβολιαστικών δόσεων που μας αναλογούν, από τις ερασιτεχνικές συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρχισαν και θα συνεχίσουν να έρχονται στάγδην, σε αόριστο βάθος χρόνου, τόσο αόριστο ώστε να απειλείται φανερά η αποκατάσταση μιας στοιχειώδους κανονικότητας εντός του 2021. Ταυτόχρονα, τελειώνουν τα διαθέσιμα του ελληνικού δημοσίου, που αιμοδοτούν την οικονομία, με μοιραία συνέπεια την περαιτέρω εκτίναξη του εξωτερικού χρέους και όχι μόνο. Είναι πασιφανές ότι, απαιτείται μια κρίσιμη και άμεση κίνηση, ικανή να αντιστρέψει την κατάσταση, να περιορίσει λίγο την οικονομική ζημία και να ανατάξει την αισιοδοξία του κόσμου. Τι μπορούμε και πρέπει να κάνουμε

Αυτό που -κατά τη γνώμη μας- οφείλει να εισηγηθεί η 32μελής ιατρική επιτροπή προς την κυβέρνηση, είναι η άμεση και δραστική αύξηση των εμβολιασμών. Να επισημάνει τον ενθουσιασμό προσέλευσης των ηλικιακά μεγαλύτερων πολιτών στα εμβολιαστικά κέντρα και τις μεθοδεύσεις ορισμένων νεότερων «ημέτερων» για να προηγηθούν εκτός σειράς.

Με άλλα λόγια, να υποδείξει και αυτή, εκείνο που υποδεικνύει σιωπηρά η κοινωνία. Φυσικά, η κυβέρνηση έχει την ευθύνη των αποφάσεων. Ασφαλώς, λαμβάνει υπόψη της τα παραδείγματα του Ισραήλ και του (εκτός ΕΕ) Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά κυρίως πρέπει να αξιολογήσει τις πρωτοβουλίες πολλών χωρών-μελών της ΕΕ, που υπερακοντίζουν την αναποτελεσματικότητα της τελευταίας. Μια σειρά εθνικών κυβερνήσεων έχουν ήδη αναλάβει την ευθύνη της εγχώριας έκβασης των συνεπειών της πανδημίας, αναζητώντας λύσεις επιτάχυνσης του εμβολιασμού των πληθυσμών τους. Άλλωστε, το φλερτ των κεντροευρωπαϊκών κρατών με τα «εξωσυμβατικά» εμβόλια βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη.

Ακόμη και το κρατίδιο του Σαν Μαρίνο, που μάταια περίμενε μερίδιο εμβολίων των συμβάσεων της ΕΕ μέσω Ιταλίας, άρχισε από τις 23 Φεβρουαρίου να παραλαμβάνει παρτίδες ρωσικού Sputnik V, αντί 10 ευρώ το φιαλίδιο, και το μοναδικό του κρατικό νοσοκομείο πραγματοποιεί 400 εμβολιασμούς ημερησίως. Τα εμβόλια της Pfizer και της AstraZeneca είναι καλοδεχούμενα, όποτε έλθουν, αλλά ο πληθυσμός του Σαν Μαρίνο θα έχει ολοκληρώσει τις δυο δόσεις πριν το τέλος Απριλίου.

Στην Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί 1 εκατομμύριο εμβολιασμοί, με πρόσφατο ρυθμό 35.000 ημερησίως. Δεύτερη δόση έχουν λάβει 350.000 πολίτες, αλλά η αύξησή τους βαίνει μειούμενη, προφανώς λόγω έλλειψης δόσεων. Ο ισχύων προγραμματισμός μας εξαντλείται σε μόλις 1.700.000 δόσεις συνολικά, μέχρι το τέλος Μαρτίου. Θεωρητικά, για το σύνολο του πληθυσμού άνω των 18 ετών, απαιτούνται 17.500.000 δόσεις (πρώτες και δεύτερες).

Ας περιοριστούμε όμως στον διπλό εμβολιασμό του 70% του πληθυσμού (ανοσία κοινότητας), δηλαδή σε 12.300.000 δόσεις, εάν και όποτε παραληφθούν. Με το σημερινό ρυθμό, το έργο χρειάζεται ένα έτος για να ολοκληρωθεί. Προφανώς, πρέπει να εξασφαλιστούν εδώ και τώρα μεγάλες ποσότητες εμβολίων, για να επιταχυνθεί εντυπωσιακά η λήψη πρώτης και δεύτερης δόσης. Αν τις εξασφαλίσουμε, και με 100.000 εμβολιασμούς ημερησίως (που μπορούμε πρακτικά), θα επιτευχθεί ο στόχος πριν τον Ιούλιο, ώστε να έχουμε ένα ψυχολογικά αποδεκτό και -κατά το δυνατό- προσοδοφόρο καλοκαίρι.

Προϋπόθεση είναι η ταχύτατη κυβερνητική δράση, τις αμέσως επόμενες 15-20 μέρες, αξιοποιώντας τις διπλωματικές ικανότητες της χώρας. Τα γεωπολιτικά παιχνίδια δεν ενδείκνυνται και δεν αντέχουν στην περίπτωση της πανδημίας. Τα εμβόλια μπορεί να λέγονται Pfizer, Sinovac, Moderna, Sputnik, Johnson&Johnson, Sinopharm, Curevac ή AstraZeneca, αφού όλα πιάνουν ποντίκια. Και, όπως λένε οι Κινέζοι, δεν έχει καμιά σημασία το χρώμα της γάτας!