Την Παρασκευή 12 Μαρτίου, ο Υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κ. Γιώργος Ζαββός, υπέβαλε το επίσημο αίτημα της Ελληνικής Κυβέρνησης για την παράταση του προγράμματος «Ηρακλής» -το οποίο στοχεύει στη δραστική μείωση του ποσού των μη εξυπηρετούμενων δανείων που επιβαρύνουν τους ισολογισμούς των συστημικών τραπεζών- προς τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σχολιάζοντας τη σημασία της επέκτασης του προγράμματος, ο κ. Ζαββός ανέφερε: «Η Κυβέρνηση, ενεργώντας με σχέδιο και σε χρόνους ρεκόρ, μετά την επιτυχία του προγράμματος "Ηρακλής" στον πρώτο ήδη χρόνο της λειτουργίας του, επιδιώκει τώρα την άμεση παράτασή του. Έτσι ώστε οι ελληνικές τράπεζες να μειώσουν μέσα στους επόμενους μήνες τα "κόκκινα" δάνεια σε μονοψήφια ποσοστά. Με τον "Ηρακλή ΙΙ" το τραπεζικό σύστημα γυρίζει σελίδα και μπορεί να προσβλέπει με αισιοδοξία στη επόμενη μέρα της πανδημίας. Οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένες για την κομβική συνάντηση με τους  σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα πρέπει να κατευθύνουν αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία. Γιατί οι τράπεζες απαλλάσσονται  από τον βραχνά των “κόκκινων” δανείων και θα μπορούν να επιτελέσουν αποτελεσματικά τον ρόλο τους, που δεν είναι άλλος από τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, συντελώντας έτσι στον διπλό μετασχηματισμό τόσο της βάσης του παραγωγικού ιστού όσο και του τραπεζικού συστήματος».

Την προηγούμενη ημέρα, μιλώντας στη Βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου σχετικά με τη μεταρρύθμιση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), ο κ. Γ. Ζαββός τόνισε τις κύριες πτυχές της μεταρρύθμισης του τραπεζικού συστήματος.

«Η κυβερνητική στρατηγική για το τραπεζικό σύστημα βασίζεται σε τρεις αλληλένδετους, μεταρρυθμιστικούς άξονες», δήλωσε ο υφυπουργός στο Κοινοβούλιο, παρουσιάζοντας την κρίσιμη σημασία τους κατά τη συζήτηση για το νομοσχέδιο σχετικά με τη συμμετοχή του ΤΧΣ σε μελλοντικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των ελληνικών τραπεζών. Οι τρεις πυλώνες αφορούν:

«Πρώτον, την πλήρη και επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος "Ηρακλής" για τη δραστική μείωση των “κόκκινων” δανείων. Μέχρι σήμερα, μειώνουμε τα "κόκκινα" δάνεια με επιτυχή συμμετοχή και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, με χαρτοφυλάκια που ανέρχονται σε 32 δισ. ευρώ και αυτό μόνο στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του προγράμματος. Αυτό έγινε κυρίως με τη συμμετοχή διεθνών επενδυτών, χωρίς καμία επιβάρυνση για τον Έλληνα φορολογούμενο.

Δεύτερον, την παράταση του προγράμματος "Ηρακλής", δηλαδή ο "Ηρακλής ΙΙ", ο οποίος σηματοδοτεί μια ποιοτικά και λειτουργικά διαφορετική φάση στο τραπεζικό σύστημα. Πρόκειται για τις ίδιες τις τράπεζες που μας ζητούν και καλωσορίζουν τον "Ηρακλή ΙΙ" όσο και οι Ευρωπαίοι εταίροι, όπως αναφέρεται και στην 9η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, καθώς και οι διεθνείς επενδυτές. Αυτό είναι κορυφαίας σημασίας γεγονός, γιατί ακριβώς αυτήν τη χρονιά, αλλά και σίγουρα μέσα στο 2022, όλες οι συστημικές τράπεζες θα έχουν επιτύχει έναν μονοψήφιο αριθμό "κόκκινων" δανείων. Πρόκειται για ένα κρίσιμο επίτευγμα, γιατί με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες απαλλάσσονται από το δυσβάσταχτο άγος των προβληματικών δανείων, ενισχύουν την κεφαλαιακή τους βάση και μπορούν με απελευθερωμένους πόρους να προσφέρουν ρευστότητα που θα κατευθυνθεί στην πραγματική οικονομία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στους επαγγελματίες, στους πολίτες, στα νοικοκυριά. Έτσι, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι πια θωρακισμένο κεφαλαιακά και καθίσταται ανταγωνιστικό», ανέφερε ο κ. Ζαββός.

Τρίτον, την εισαγωγή του νομοσχεδίου με το οποίο μεταρρυθμίζεται το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. «Προσαρμόζουμε το ΤΧΣ σε μια νέα εποχή για το τραπεζικό σύστημα. Αναμορφώνουμε το ΤΧΣ ως όργανο κεντρικής σημασίας, ώστε να ενισχύσουμε την ικανότητα των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, στα οποία συμμετέχει το Ταμείο, να υπερβούν τις παθογένειες του παρελθόντος και να αναπτύξουν πια με εμπιστοσύνη τα επιχειρησιακά τους σχέδια.

Στόχος μας είναι να γίνει αυτό με την προσέλκυση των επενδυτών στις ελληνικές τράπεζες και με την εισροή νέων κεφαλαίων. Ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η σταδιακή απεμπλοκή του Δημοσίου από τον τραπεζικό τομέα. Γι’ αυτό σηματοδοτούμε με σαφήνεια τους όρους της πολιτικής μας, όρους που δείχνουν εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος», είπε ο κ. Ζαββός.

Όπως υπογράμμισε, «η Κυβέρνηση μεταρρυθμίζει το τραπεζικό σύστημα σε μια κρίσιμη συγκυρία, γιατί χρειαζόμαστε επειγόντως ένα εύρωστο τραπεζικό σύστημα, ευέλικτο και ικανό να διοχετεύει αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία τους τεράστιους πόρους που θα εισρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που αρχίζει να φαίνεται πια η έξοδος από την πανδημία και οι μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας ξαναζεσταίνονται για την επόμενη μέρα. Είναι αυτό ακριβώς το μεγάλο μας στοίχημα».

«Σήμερα η χώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση από τότε που εντάχθηκε στην ΕΟΚ, πρόκληση κομβικού μετασχηματισμού του παραγωγικού της δυναμικού, γιατί μας χρειάζονται διαφορετικές βέλτιστες κλίμακες, καθώς και αναμόρφωση και μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος», τόνισε.

Όπως επεσήμανε ο κ. Ζαββός, μετά από σαράντα χρόνια αλλάζουν και πάλι οι κανόνες του παιχνιδιού και μας δίνεται ξανά, – πιθανόν για τελευταία φορά – η ευκαιρία να κλείσουμε την ψαλίδα, δηλαδή το χάσμα βορρά και νότου, και να πλησιάσουμε τους μέσους ευρωπαϊκούς όρους. «Είναι το κρίσιμο ραντεβού της δεκαετίας. Η απόδοσή μας θα είναι μετρήσιμη. Ο μετασχηματισμός της οικονομίας μας είναι αναγκαία προϋπόθεση, ώστε μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια να έχει επιστρέψει το μεγαλύτερο μέρος των νέων που έφυγαν από αυτή τη χώρα, αναζητώντας εργασίες και ευκαιρίες στο εξωτερικό. Πρέπει και μπορούμε να αναστρέψουμε το brain drain».

Η μεταρρύθμιση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Αναφερόμενος στο νομοσχέδιο για το ΤΧΣ, ο κ. Ζαββός είπε ότι δίνεται τεράστια και σημαντική ευελιξία στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να αναπτύξει την πολιτική αποεπένδυσής του. Διευκρίνισε ότι οι αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών στις οποίες θα μπορεί να συμμετέχει το ΤΧΣ, δεν είναι ανακεφαλαιοποιήσεις, δηλαδή αναπλήρωση του ελλείποντος εποπτικού κεφαλαίου για σκοπούς εξυγίανσης, όπως συνέβη στο παρελθόν, αλλά δυνατότητα των τραπεζών να προσφεύγουν με όρους της αγοράς στις κεφαλαιαγορές για άντληση των αναγκαίων κεφαλαίων.

Ο κ. Ζαββός πρόσθεσε ότι με το νομοσχέδιο ενισχύεται η εταιρική διακυβέρνηση του ΤΧΣ, καθιστώντας βασικό όργανο του Ταμείου με το τεκμήριο αρμοδιότητας το Γενικό Συμβούλιο, ενώ η Εκτελεστική Επιτροπή παραμένει το όργανο που κάνει την καθημερινή διαχείριση και εφαρμόζει τις αποφάσεις του Γενικού Συμβουλίου.

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το ποια είναι τα επόμενα βήματα των μεταρρυθμίσεων του ΤΧΣ, ο κ. Ζαββός επιβεβαίωσε ότι η Κυβέρνηση προτίθεται να φέρει μια σειρά τροποποιήσεων στον ίδιο νόμο σε ένα δεύτερο στάδιο, οι οποίες θα οδηγούν στον εξορθολογισμό, σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα της ΕΕ, των διατάξεων σχετικά με τα προσόντα των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των τραπεζών. Στην επόμενη φάση, η Κυβέρνηση θα εξετάσει επίσης το ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσει το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από εδώ και μπρος. «Σε αυτό το πλαίσιο θα υπάρξουν οπωσδήποτε παράμετροι, οι οποίες θα ληφθούν υπ’ όψιν, όπως η διασφάλιση των πόρων του Ταμείου που έχουν τοποθετηθεί στις τράπεζες, η διασφάλιση της ανεξαρτησίας του, καθώς και η στρατηγική εξόδου του από τις τράπεζες. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν υπό προϋποθέσεις κράτους δικαίου, στα πλαίσια του ελληνικού Συντάγματος και της ενωσιακής νομοθεσίας», κατέληξε ο κ. Ζαββός.

Πορεία του προγράμματος «Ηρακλής»

• Μέχρι  σήμερα στον «Ηρακλή», έχουν ενταχθεί και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες με συνολική ακαθάριστη αξία τιτλοποιήσεων που ανέρχεται σε 31,3 δισ. ευρώ, χωρίς επιβάρυνση για τον Έλληνα φορολογούμενο.
• Η αδιαμφισβήτητη αυτή επιτυχία του «Ηρακλή», ακόμη και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες της πανδημίας COVID-19,  αναγνωρίστηκε διεθνώς αλλά και από την πρόσφατη 9η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που καλωσόρισε την παράταση του. Την παράταση ζήτησε επισήμως η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και υπήρξε και η σχετική δέσμευση του Υπουργού Οικονομικών στο Eurogroup του περασμένου Νοεμβρίου.
• Το λεγόμενο πρόγραμμα «Ηρακλής ΙΙ» αποσκοπεί στην επέκταση του προγράμματος «Ηρακλής» κατά 18 μήνες (Απρίλιος 2021 - Οκτώβριος 2022), και στη μείωση των υπολειπομένων «κόκκινων» δανείων της τάξεως των 32 δισ. ευρώ. Με αυτό τον τρόπο ήδη από την παρούσα χρονιά – και με βεβαιότητα το 2022 – και οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες θα έχουν επιτύχει μονοψήφια ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων απαλλασσόμενες από τον βραχνά που τις εμποδίζει να χορηγήσουν ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.
• Μέσω του προγράμματος «Ηρακλής ΙΙ», παρέχεται η εγγύηση του Ελληνικού Κράτους, της τάξεως των 12 δισ. ευρώ, στις υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας ομολογίες των τιτλοποιήσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων.
• Ήδη η Eurobank ανακοίνωσε στις 10.03.2021 την πρόθεση της να εντάξει νέα τιτλοποίηση ύψους 3,3 δισ. ευρώ στον «Ηρακλή ΙΙ», που θα την οδηγήσει σε μονοψήφιο ποσοστό «κόκκινων» δανείων στο τέλος του 2021.
• Η Ελληνική Κυβέρνηση αναμένει την απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο επίσημο αίτημα παράτασης το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου και έπειτα θα φέρει άμεσα στη Βουλή τον εφαρμοστικό νόμο.