Μια συζήτηση για την «κατανάλωση» ειδήσεων, τη συμμετοχή των πολιτών και τη δημοκρατία
«Αυτό που τα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να δημιουργήσουν δεν είναι να κάνουν παθητικούς τους πολίτες, αλλά να τους καταστήσουν οπαδούς. Συγχέουν τα όρια μεταξύ πληροφόρησης, ψυχαγωγίας και πολιτικής», σύμφωνα με τη Dr. Laurie Ouellette, καθηγήτρια Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Πολιτισμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.
Με φόντο το τοπίο των μέσων ενημέρωσης του 21ου αιώνα, όπου η ενημέρωση συχνά μετατρέπεται σε «ενημεροδιασκέδαση» (infotainment) και η παραδοσιακή δημοσιογραφία τείνει προς τη «σκανδαλοθηρία» (tabloidization), η συζήτηση των Διαλόγων του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), με τίτλο «Τηλεθεατές ή Πολίτες;», αποτέλεσε την αφορμή για μια σε βάθος ανάλυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και της εμπλοκής των πολιτών. Υπό την επιμέλεια και τον συντονισμό της Άννας-Κύνθιας Μπουσδούκου (Διευθύνουσα Σύμβουλος του iMEdD, Εκτελεστική Διευθύντρια «ΙΣΝ Διάλογοι» και δημοσιογράφος) και με τις προοπτικές που προσέφεραν οι ειδικοί Dr. Laurie Ouellette (καθηγήτρια Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Πολιτισμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα), Dr. Darren Lilleker (καθηγητής Πολιτικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Bournemouth, και ο Dr. Timothy Shaffer (Πρόεδρος SNF Civil Discourse και Διευθυντής του SNF Ithaca Initiative), η συζήτηση επικεντρώθηκε στην εξελισσόμενη δυναμική της κατανάλωσης των μέσων ενημέρωσης και στον αντίκτυπό της στη σύγχρονη ιδιότητα του πολίτη.
Οι συνομιλητές πραγματεύτηκαν καίρια σημεία, όπως την άνοδο των «τηλε-πολιτών», τη δυνητική ενδυνάμωση του κοινού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τον ζωτικό ρόλο της «αργής» και «εποικοδομητικής» δημοσιογραφίας (slow and constructive journalism) στη διαμόρφωση ενημερωμένων και ενεργών πολιτών.
Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της βραδιάς ήταν η δήλωση του Dr. Shaffer σχετικά με την ουσία τού να είναι κανείς πολίτης, στην οποία ανέφερε: «Το να είσαι πολίτης σημαίνει να είσαι καλά πληροφορημένος. Μια από τις μεγάλες προκλήσεις είναι η ικανότητα να βλέπει κανείς πέρα από τις δικές του προτιμήσεις, η τάση να ανατρέχει στις οικείες πηγές που ευθυγραμμίζονται με τις δικές του απόψεις, αυτή η τάση επιβεβαίωσης (confirmation bias) που είναι τόσο αισθητή σήμερα».
Η Dr. Ouellette αναφέρθηκε αναλυτικά στο περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, δηλώνοντας: «Νομίζω ότι όσον αφορά το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, έχουμε δώσει προτεραιότητα στο κέρδος και όχι στο δημόσιο συμφέρον ως βασική αρχή και αυτό μας έχει οδηγήσει σε μια παρανόηση της δημόσιας ζωής μέσω των μέσων ενημέρωσης».
Ο Dr. Lilleker, αναλογιζόμενος τον εκδημοκρατισμό που επιφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες, πρόσθεσε: «Οι ψηφιακές τεχνολογίες επιτρέπουν σε όλους να έχουν φωνή σε κάποιο βαθμό. Ο καθένας μπορεί να μιλήσει, αλλά δεν μπορούν να ακουστούν όλοι». Περαιτέρω ανέπτυξε τη σύνδεση των μέσων ενημέρωσης με το κοινό τους: «Οι άνθρωποι αισθάνονται ενδυναμωμένοι μέσω της τηλεόρασης. Μπορούν να επιλέγουν, να αποφασίζουν για τα προγράμματα, ακόμα και να συμμετέχουν, αλλά το πραγματικό ζήτημα είναι η έλλειψη παραγωγικής συμμετοχής τους στα κοινά».
Κλείνοντας τη συζήτηση, η Άννα-Κύνθια Μπουσδούκου σημείωσε ότι υπάρχει μια ευρύτερη συζήτηση για την ευθύνη. Σχολίασε ακόμη ότι «όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Οι δημοσιογράφοι και ο χώρος των μέσων ενημέρωσης είναι πολύ πιο υπεύθυνοι επειδή διαθέτουν την εμπειρία. Η ευθύνη δεν είναι ίση».
Η συζήτηση των Διαλόγων ΙΣΝ που πραγματοποιήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου, ως προπομπός του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD που πραγματοποιείται από σήμερα μέχρι και τις 30 Σεπτεμβρίου στην Πειραιώς 260, υπογράμμισε ότι, καθώς ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης στην κοινωνία συνεχίζει να εξελίσσεται και να αμφισβητεί τα υπάρχοντα πρότυπα, συζητήσεις όπως αυτή παραμένουν πιο επίκαιρες από ποτέ.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις επερχόμενες εκδηλώσεις και συζητήσεις επισκεφθείτε την ιστοσελίδα snfdialogues.org.
Οι Διάλογοι ΙΣΝ υλοποιούνται με τη δημοσιογραφική επιμέλεια του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD (incubator for Media Education and Development).
Διάλογοι. Διαφορετικές απόψεις που δημιουργούν έναν νέο τρόπο σκέψης.
*Οι απόψεις των συμμετεχόντων στις συζητήσεις Διάλογοι ΙΣΝ, είτε αυτοί συμμετέχουν ως εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και οργανισμών είτε αυτοπροσώπως, σε αρθρογραφία ή άλλα οπτικοακουστικά μέσα εκφέρονται ελεύθερα, χωρίς πρότερη παρέμβαση ή υπόδειξη, εκφράζοντας την προσωπική τους γνώμη, κάθε φορά, αλλά όχι απαραίτητα τις θέσεις και τις απόψεις είτε του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) είτε του iMEdD.
