Ο καπνός ήρθε, λένε οι εγκυκλοπαίδειες, στην Ελλάδα γύρω στις αρχές του 17ου αιώνα, περίοδο που η χώρα ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η καλλιέργειά του εξαπλώθηκε σε πολλές περιοχές και κατά συνέπεια, τότε άρχισαν να καπνίζουν και οι πρόγονοί μας, ενώ τότε μπήκαν και οι βάσεις για το εμπόριο και την βιομηχανία καπνού.
Η συνήθεια δε των ανθρώπων να καπνίζουν, κίνησε από νωρίς το ενδιαφέρον των κρατούντων και η φορολογία του καπνού υποστήριξε εξουσίες και έκανε πάμπλουτους πολλούς εμπόρους και εργοστασιάρχες ενώ από την πίτα των κερδών ωφελημένοι έβγαιναν κατά περιόδους και οι καλλιεργητές. Χάρη πάλι στον καπνό, ορισμένες περιοχές, όπως η Αιτωλοακαρνανία, η Δράμα, η Καβάλα και άλλες έζησαν μέσα στον προηγούμενο αιώνα, ημέρες μεγάλης ακμής. Ημέρες που δεν πρόκειται να ξημερώσουν πάλι γιατί το κάπνισμα, εξαιτίας των συνέπειών του στην υγεία, κηρύχθηκε σε διωγμό και όπως πάνε τα πράγματα δεν θα αργήσει να τελειώσει και η καλλιέργεια του καπνού να γίνει παρελθόν.
Δεν είναι το θέμα μας όμως αυτό· η υγεία αν και προσωπικό θέμα και καθένας πρέπει να την προσέχει αλλά όταν προκύψει κάτι που πλήττει μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, είτε απρόοπτα όπως ο covid-19 ο οποίος ευθύνεται για την επιδημία που αντιμετωπίζουμε, είτε το κάπνισμα που διαχρονικά έχει αποδειχθεί ότι ευθύνεται για πολλές αρρώστιες, τότε το Κράτος παρεμβαίνει προληπτικά. Ένα μέσο που χρησιμοποιεί για τον περιορισμό του καπνίσματος είναι η φορολογία και η οποία, στην περίπτωση του καπνού αν δεν γίνει, αποφέρει τεράστια κέρδη σε όποιους ασχολούνται με την διακίνηση λαθραίων καπνικών.
Το θέμα της προστασίας της υγείας από το κάπνισμα είναι των τελευταίων δεκαετιών και μάλλον έχει αποδώσει αλλά η φορολογία για την ενίσχυση των κρατικών ταμείων, μετράει περισσότερες. Η καλλιέργεια του καπνού έγινε ελεγχόμενη και οι καλλιεργητές καθώς και το εμπόριο και η βιομηχανία πρέπει να κινούνται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις. Οι παρανομούντες στην περίπτωση θα συλλαμβάνονταν, θα στέλνονταν στο δικαστήριο και μέσω αυτού, θα πλήρωναν άκρες – μέσες τα χαμένα για τα αδηφάγα κρατικά ταμεία.
Κάτι τέτοιο θα σκέφτονταν και ο παππούς Ηλίας Παπαδόπουλος (1854 - 1957) και σταμάτησε πριν το '40 να καλλιεργεί καπνό σε ένα μικρό, προσήλιο και ποτιστικό τμήμα του επικλινούς χωραφιού που λέγονταν Κλήματα, κοντά στο σπίτι. Δεν έβαζε πολλά φυτά, έλεγαν όσοι τον πρόλαβαν, λίγα για να καλύπτει τις ανάγκες του και να φιλεύει όσους κάθονταν και κουβέντιαζαν με τις ώρες με το σπάνιο για την ορεινή Ελλάδα καπνό του κήπου του. Γνώριζε πως παρανομούσε, αλλά μια ρίζα ελευθερίας που την άρδευε μια πηγή ελευθερίας και διάθεσης για αυτονομία και επάρκεια έναν αιώνα μέσα του, τον υποχρέωνε να το κάνει για να έχει καπνό για τα τσιγάρα του χωρίς να έχει συνεταίρο το κράτος. Κάπνιζε πολύ λένε, όλη την ημέρα και το σταμάτησε στα 104 χρόνια που μακαρίστηκε...
Στο ίδιο κομμάτι γης που ο παππούς καλλιεργούσε τον καπνό του, θέλησα κι εγώ φέτος να δοκιμάσω αν πράγματι ευδοκιμεί η καλλιέργειά του. Για ιδία χρήση φυσικά και πιστεύω πως δεν θα απασχολήσω τις εισπρακτικές αρχές με αυτή τη κίνησή μου. Πήρα λίγα φυτά καπνού από το Αρχάνι Φθιώτιδας, όπου ακόμη ασχολούνται κάποιοι άνθρωποι με αυτό το προϊόν, όπως και πληροφορίες για το πώς θα τον φυτέψω και προχώρησα σε ένα βήμα που στόχο του έχει μεν την πρόκληση, αλλά στο βάθος ανιχνεύει την χαμένη επάρκεια αγαθών, πρώτης ανάγκης αλλά και περιττών που όμως ενίσχυαν την οικονομία πολλών νοικοκυριών όπως ο καπνός. Τα αποτελέσματα θα τα δούμε το καλοκαίρι και αν πάνε όλα καλά, τότε ελπίζω να αποτελέσω παράδειγμα και με νόμιμες βέβαια πλέον διαδικασίες κάποιοι να το ακολουθήσουν γιατί και καλύτερος είναι και φυσικά ενισχύει και το ταμεία του κράτους που ποτέ βέβαια δεν θα πάψει να βρίσκει τρόπους να παίρνει το μερίδιό του από τίποτα...
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
