Από Γιώργο Κουτίνα (*)
Η αγορά των οικοδομικών έργων εξελίσσεται δυναμικά, παράλληλα με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Όπως και κάθε παραγωγικός τομέας, μοιραία συνδέεται και με την ασφαλιστική αγορά η οποία θα πρέπει να προσφέρει το κατάλληλο αίσθημα ασφάλειας.
Η οικιστική ανάπτυξη και τα διάφορα επενδυτικά προγράμματα ακινήτων, συνιστούν ένα περιβάλλον όπου ο Μηχανικός αντικειμενικά αναλαμβάνει αυξημένες επαγγελματικές ευθύνες με πιθανές νομικές συνέπειες. Και όλα αυτά, σε διαδικασίες ψηφιακών υπηρεσιών, όπου “καταγράφεται” ο ρόλος και οι υποχρεώσεις του Μηχανικού. Συνθήκη, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με την υιοθέτηση της ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης Μηχανικού για τη νομική και οικονομική προστασία του ιδίου αλλά και ως πράξη υπευθυνότητας απέναντι στον Πελάτη/ Καταναλωτή και στην Κοινωνία.
Το θεσμικό πλαίσιο
Τα τελευταία χρόνια έγιναν ουσιαστικές αλλαγές στις σχέσεις που αφορούν τους Πολίτες, τους Μηχανικούς και τις Υπηρεσίες Δόμησης, με βασικό χαρακτηριστικό το γεγονός πως κάποιες αρμοδιότητες των πολεοδομικών υπηρεσιών έχουν εκχωρηθεί στους ιδιώτες Μηχανικούς. Η αρχή έγινε με τις τακτοποιήσεις αυθαίρετων κατασκευών με ανάληψη της αντίστοιχης διαδικασίας από μηχανικούς. Η συνέχεια δόθηκε με τον έλεγχο των οικοδομικών εργασιών από ιδιώτες μηχανικούς (ελεγκτές δόμησης) και επεκτάθηκε, με κάποιες προϋποθέσεις, στην ηλεκτρονική έκδοση Αδειών Δόμησης χωρίς την υποχρεωτική εμπλοκή των πολεοδομικών αρχών. Πρόκειται για θεσμική εξέλιξη η οποία στοχεύει στη διασφάλιση των Καταναλωτών και η οποία θα πρέπει να εμπεδωθεί στο πνεύμα της πρακτικής που συστηματικά εφαρμόζεται στις χώρες της Ευρώπης.
Επαγγελματική Ευθύνη Μηχανικού
Θεμελιώδης παράμετρος του πολεοδομικού εκσυγχρονισμού είναι η αναβάθμιση του ρόλου και της υπευθυνότητας των Μηχανικών απέναντι στους Καταναλωτές, κάτι το οποίο οι ίδιοι οι Μηχανικοί θα πρέπει να ενστερνιστούν στην πράξη. Ένα σύγχρονο σύστημα δόμησης, δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην αναγνώριση της επιστημονικής επάρκειας Μηχανικών και της οργάνωσης των γραφείων τους. Συνεπάγεται και την ανάγκη ανάδειξης της αξιοπιστίας των υπηρεσιών Μελέτης και Επίβλεψης που προσφέρουν στον εκάστοτε Καταναλωτή. Είναι αυτό που στη διεθνή πρακτική λέγεται “Επαγγελματική Αστική Ευθύνη” έναντι του Πελάτη / Καταναλωτή ή κάποιου Τρίτου (Επενδυτής / Τράπεζα) που έχει κάποιο νόμιμο συμφέρον.
Στη χώρα μας, η ευθύνη του επαγγελματία Μηχανικού, συγχέεται με την Πειθαρχική και την Ποινική Ευθύνη που σχετίζονται με πρόστιμο ή τιμωρία και όχι με την Αστική Ευθύνη ως νομική υποχρέωση για αποζημίωση λόγω ενδεχόμενου λάθους ή παράλειψης στο πλαίσιο της μελέτης για την ηλεκτρονική έκδοση αδείας δόμησης ή και της επίβλεψης κατασκευής του αντίστοιχου έργου.
Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης
Σύμφωνα με την ισχύουσα εδώ και πολλά χρόνια διεθνή πρακτική εμπειρία, η Επαγγελματική Αστική Ευθύνη ασφαλίζεται. Δηλαδή, κάποιος χρηματοοικονομικά αξιόπιστος φορέας (Ασφαλιστική Εταιρεία) να εγγυάται την χρηματική αποζημίωση τυχόν αξιώσεων εις βάρος του ασφαλισμένου Μηχανικού, από ενδεχόμενο λάθος ή παράλειψή του.
Η συγκεκριμένη Ασφάλιση έχει επιβληθεί και ισχύει στην πράξη ως “νόμος της Αγοράς”. Δηλαδή, δεν μπορεί να λειτουργήσει ένας Μηχανικός αν δεν διαθέτει, σε μόνιμη βάση, ασφαλιστική κάλυψη για την επαγγελματική ευθύνη του. Είναι προφανές πως μια τέτοια Ασφάλιση εξασφαλίζει στον ίδιο το Μηχανικό αξιόπιστη νομική και οικονομική προστασία για την απρόσκοπτη άσκηση της δραστηριότητάς του. Παράλληλα, παρέχει και στο εκάστοτε Πελάτη / Χρηματοδότη ένα αξιόπιστο μέσο διεκδίκησης αποζημίωσης για κάποια άμεση ή και έμμεση χρηματική ζημιά που μπορεί να υποστεί.
Προοπτικές
Στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού του συστήματος δόμησης στη χώρα μας, δύο πράγματα πρέπει απαραιτήτως να θεσπιστούν και να εμπεδωθούν στην πράξη:
- Ουσιαστική απαλλαγή από την “πατερναλιστική” λογική με την οποία είχε δομηθεί τόσα χρόνια η πολεοδομική νομοθεσία, η οποία στην πράξη παραπέμπει σε γραφειοκρατία και υποθάλπει φαινόμενα συναλλαγής – διαφθοράς, δημιουργώντας σύγχυση και απογοήτευση στους υγιώς σκεπτόμενους και ορθά πράττοντες Μηχανικούς, Ιδιοκτήτες / Καταναλωτές ή Επενδυτές Ακινήτων.
Οι Υπηρεσίες Δόμησης πρέπει εξελιχθούν σε όργανα υψηλής εποπτείας και θεματοφύλακα της αντίστοιχης νομοθεσίας προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
- Υιοθέτηση και συστηματική ανάπτυξη της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης Μηχανικού, σύμφωνα με τα ισχύοντα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συγκεκριμένη ασφάλιση φαίνεται πως παραμένει στα “αζήτητα” ή κατατάσσεται στα “εξωτικά” ασφαλιστικά προϊόντα. Ωστόσο, αν υπάρξει σαφής θεσμική απαίτηση για τη συγκεκριμένη ασφαλιστική κάλυψη, θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστικό ενδιαφέρον από ασφαλιστικές εταιρείες με κατάλληλη τεχνική και οικονομική στήριξη από μητρική ασφαλιστική εταιρεία ή από τους Αντασφαλιστές.
Με βάση τα παραπάνω, είναι πλέον καιρός, η Πολιτεία, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και πολύ περισσότερο οι ίδιοι οι επαγγελματίες Μηχανικοί, να συνειδητοποιήσουν το πνεύμα των ευρύτερων εξελίξεων και να προσαρμοστούν ανάλογα στις σύγχρονες απαιτήσεις. Παράλληλα, οι Ασφαλιστικές Εταιρείες και οι Ασφαλιστικοί Διαμεσολαβητές θα πρέπει να προσεγγίσουν σοβαρά το εξειδικευμένο προϊόν της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης, προσφέροντας τις απαραίτητες ασφαλιστικές υπηρεσίες με τη δέουσα αξιοπιστία.
(*) Είναι Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων (gkoutinas@gkoutinas.gr)
