Η επίμαχη απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου αφαιρεί δυστυχώς ένα σημαντικό μέσο άμυνας απέναντι στους πλειστηριασμούς κύριας κατοικίας από τα χέρια των δανειοληπτών, καθώς επιτρέπει στις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων να προβαίνουν σε νομικές ενέργειες και πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης για λογαριασμό των αλλοδαπών εταιρειών που έχουν αγοράσει δάνεια στο πλαίσιο τιτλοποίησης. Η απόφαση αυτή έρχεται σε μια συγκυρία κατά την οποία ο αριθμός των πλειστηριασμών, μεταξύ των οποίων και σε βάρος της κύριας κατοικίας, παρουσιάζει κατακόρυφη αύξηση, δεδομένης και της παταγώδους αποτυχίας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών να δώσει λύσεις στα ληξιπρόθεσμα δάνεια.
Ήδη η ΕΚΠΟΙΖΩ με παρεμβάσεις της προς τους αρμόδιους φορείς έχει ενημερώσει για τις αυθαίρετες πρακτικές των τραπεζών και των εταιρειών διαχείρισης δανείων, οι οποίες ελλείψει κατάλληλου θεσμικού πλαισίου και εποπτικών μηχανισμών καθιστούν αδύνατη τη σύναψη βιώσιμων ρυθμίσεων σε ληξιπρόθεσμα δάνεια. Εξάλλου, η απαξίωση των τραπεζών και των εταιρειών διαχείρισης δανείων προς τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, στη διαδικασία του οποίου δεν είναι υποχρεωμένες να συμμετέχουν, οδηγούν σε αδιέξοδο τους δανειολήπτες, οι οποίοι κινδυνεύουν κατά τον τρόπο αυτό με άμεση απώλεια της κύριας κατοικίας τους, χωρίς να τους έχει δοθεί η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών τους.
Στο πλαίσιο αυτό, η μέχρι τώρα νομολογία των δικαστηρίων στην πλειοψηφία της έδινε ανάσα στους οφειλέτες, δεχόμενη ότι οι εταιρίες διαχείρισης δεν μπορούν μεταξύ άλλων να επισπεύδουν αναγκαστική εκτέλεση όταν οι αλλοδαποί επενδυτές έχουν αγοράσει απαιτήσεις με τη διαδικασία της τιτλοποίησης. Η κρίση αυτή είναι απόλυτα ορθή, καθώς δεν είναι δυνατό οι συμμετέχοντες στην αγορά απαιτήσεων να επωφελούνται από τις φοροαπαλλαγές της τιτλοποίησης, αλλά να μην αναλαμβάνουν τις ευθύνες από την πώληση απαιτήσεων που προβλέπει ο Ν.4354/2015.
Κυρίως όμως η απόφαση της Ολομέλειας αναδεικνύει το βασικό πρόβλημα, που δεν είναι άλλο από την παντελή έλλειψη θεσμικού πλαισίου για την προστασία της κύριας κατοικίας. Με την κατάργηση του νόμου Κατσέλη και την εισαγωγή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα, τα νοικοκυριά μένουν τελείως απροστάτευτα απέναντι στους πλειστηριασμούς της κύριας κατοικίας, δεδομένου ότι το πρόγραμμα μίσθωσης της κατοικίας ούτε τον πλειστηριασμό αποτρέπει ούτε αφορά το ευρύ ποσοστό όσων νοικοκυριών έχουν ανάγκη. Έτσι λοιπόν, η απόφαση αυτή, ανεξάρτητα από την ουσία της κρίσης της, θέτει την Πολιτεία προ των ευθυνών της: η Κυβέρνηση πρέπει να θεσμοθετήσει άμεσα πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας και να ενισχύσει τις εξωδικαστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ οφειλετών και πιστωτών με όρους ισότητας και διαφάνειας και όχι καταδυνάστευσης και αδικίας.
Για τους λόγους αυτούς, η ΕΚΠΟΙΖΩ καλεί την Κυβέρνηση να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της κύριας κατοικίας δανειοληπτών και ειδικότερα:
- Να θεσμοθετήσει την προστασία της κύριας κατοικίας κατά το πρότυπο του νόμου Κατσέλη.
- Να εξασφαλίσει την τήρηση του Κώδικα Δεοντολογίας του Ν.4224/2013 από τις τράπεζες και τις εταιρίες διαχείρισης.
- Να εξασφαλίσει ότι οι υποχρεώσεις που βαραίνουν τις τράπεζες και τις εταιρίες διαχείρισης στην πώληση απαιτήσεων ισχύουν και στη μεταβίβαση μέσω τιτλοποίησης.
- Να αναδιαμορφώσει τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών με πρόβλεψη υποχρεωτικής συμμετοχής των πιστωτών, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα του.
- Να λάβει γενικότερα μέτρα για την εξασφάλιση της διαφάνειας στις διαδικασίες ρύθμισης των δανείων, με τη θεσμοθέτηση α) υποχρέωσης υποβολής κατάλληλης πρότασης ρύθμισης από τον εκάστοτε πιστωτή με εύλογα και προσωποποιημένα κριτήρια κατά περίπτωση και β) υποχρέωσης τήρησης αρχείου ρυθμίσεων οφειλών από τους πιστωτές, στο οποίο να έχουν πρόσβαση οι αρμόδιες εποπτικές αρχές και οι Ενώσεις Καταναλωτών, ώστε να ελέγχεται η τήρηση των παραπάνω προϋποθέσεων.
