Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ασφαλιστικό ΝΑΙ (Τεύχος 214)

Γράφει ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Γ. ΣΠΥΡΟΥ εκδότης του «Ασφαλιστικού ΝΑΙ»

Το Ν, ν είναι ένα γράμμα της αλφαβήτου που το βρίσκουμε σε όλα τα αλφάβητα, Κρήτης, Αττικής, Κορίνθου, Χαλκίδος, Μιλήτου κ.λπ.  Το σημερινό ελληνικό αλφάβητο είναι το επικρατήσαν ιωνικό-αττικό. Η κάθε ελληνική πόλις διέθετε το ιδικόν της αλφάβητο. Οι πολύ μικρές παραλλαγές του κάθε αλφαβήτου το έκαναν να διαφέρει από τα υπόλοιπα. Το ιωνικό αλφάβητο είχε 27 γράμματα, 3 από τα οποία απεβλήθησαν το 403 π.Χ., το δίγαμμα, το κόππα και το σαμπί. Το κορινθιακό είχε 24 γράμματα, το κρητικό 21, της Μιλήτου 24, το χαλκιδικό 25.  Το χαλκιδικό αλφάβητο παρέλαβαν από τους Έλληνες αποίκους της Κύμης οι κάτοικοι του Λατίου της Ιταλίας, που προσάρμοσαν στη γλώσσα τους, και ονομάζεται σήμερα «Λατινικόν» και χρησιμοποιείται από τα ¾ της γης, όπως το διέδωσε η Ρώμη ως κοσμοκράτωρ.

Οι Έλληνες εγνώριζαν τα γράμματα πολύ προ του Τρωϊκού Πολέμου, όπως βεβαιώνει και ο Όμηρος, και ονομάζοντο «Ιωνικά Γράμματα» επειδή τα εσχεδίασαν Ίωνες. Ο Πυθαγόρας εν συνεχεία έδωσε τη μορφή που έχουν ως σήμερα και ο Προπανίδης (δάσκαλος του Ομήρου)  ετακτοποίησε τον τρόπο γραφής (παρόμοιο με τον σημερινό). 

Νυ (Ν) είναι το στοιχείο-γράμμα, επειδή η εκφώνησή του έχει νυγμόν (από το ρήμα νύσσω = κεντώ, τρυπώ, κεντρίζω). «Ως προς το νυ –ο ονοματοθέτης του–, το έσω αισθανόμενος της φωνής ονόμασε «το ένδον» και το «εντός» ως να εξομοιώνει τα έργα προς τα γράμματα» (ΠΛΑΤΩΝΟΣ «ΚΡΑΤΥΛΟΣ») (Τοῦ δὲ αὖ νῦ, τὸ ἔσω αἰσθανόμενος τῆς φωνῆς, τὸ «ἔνδον» καὶ τὸ ἐντός, ὡς ὀνόμασεν, ὡς αφομοιῶν τοῖς γράμμασι τὰ ἔργα)

Άρα, το γράμμα Ν εξομοιούται προς το Νοώ και εγεννήθη ο νοος-νούς  (νιονιό το λέει ο λαός). Προφέροντας παρατεταμένα το Νννν… αισθάνεσαι πράγματι δόνησιν εις τον εγκέφαλον, εσωτερικόν κραδασμόν.  Πορίσματα της ιατρικής επιστήμης (κυρίως της Παιδαγωγικής Ιατρικής) λένε ότι η εκφορά του φθόγγου Ν συντελεί στο να αποκαθαίρεται το αίμα με επιπλέον εισροή οξυγόνου και αρτιότερη οξυγόνωση του εγκεφάλου. Αποτέλεσμα: Ενισχύεται το νοείν ή νόησις  (Άννα Τζιροπούλου-Ευσταθίου: «Ο εν τη λέξει λόγος» – Εκδόσεις Γεωργιάδης). Στην εγκυκλοπαίδεια «Νέα Δομή» διαβάζουμε:  Από φωνητική άποψη, το ν είναι ημίφωνος φθόγγος, ένρινος, ηχηρός και συνεχής και παράγεται –όπως και το μ– αν κατεβαστεί το υπερωικό ιστίο και βγει έτσι ο εκπεμπόμενος αέρας από τη ρινική κοιλότητα (που χρησιμεύει ως αντηχητικός χώρος)  με ταυτόχρονο σχηματισμό φραγμού, με την τοποθέτηση της γλώσσας στα φατνία… Γι’ αυτό το ν καλείται ένρινος φατνιακός ή οδοντικός φθόγγος, σε αντιδιαστολή  με το μ, που καλείται ένρινος χειλικός. Αν η άκρη της γλώσσας εγγίζει το μπροστινό μέρος του ουρανίσκου, παράγεται το ουρανικό ν (νεοελληνικά: αρνιά, εννιά), που στα ιταλικά και τα γαλλικά δηλώνεται ως gn. Στα δωρικά ιδιώματα Πελοποννήσου, Σικελίας, Κάτω Ιταλίας απαντά μερικές φορές ν αντί λ: ενπίδες-ελπίδες, φίντατος-φίλτατος. Επειδή το ν σε συμπλοκή με άλλα σύμφωνα είχε ασθενή προφορά, υπέστη πολλές αλλοιώσεις σε Κρήτη, Κύπρο, Λέσβο και αλλού: συν-λόγος = σύλλογος, συν-φέρω = συμφέρον, συν-χωρώ = συγχωρώ. Στη νέα ελληνική το τελικό ν αποβάλλεται συχνά: το παιδίον = το παιδί (στην Κύπρο και τη Δωδεκάνησο διατηρείται το παιδίν, τυρίν). Αλλού αποβάλλεται, αλλού διατηρείται, με αποτέλεσμα το Ν να υφίσταται έναν διωγμό και πολλοί να  φτάνουν σε σύγχυση σχετικά με τη σημασία των λέξεων και πληροφόρηση. Η εκδίωξη του Ν οδήγησε τους ειδικούς υπερασπιστές της ελληνικής γλώσσας να υποστηρίζουν ότι ΤΟ Ν ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ΟΠΟΥ ΥΠΟΝΟΕΙΤΑΙ, ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΑΝ ΔΕΝ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ.

Έχει σημασία το Ν και στη δική μας ζωή και αυτοβελτίωση. Όσες λέξεις έχουν σχέση με νοητικές λειτουργίες, με Νοημοσύνη εμπεριέχουν το Ν και το Μ, ένρινα γράμματα. Νους, αρχικός εστί του λόγου, ο δε λόγος υπηρετικός του Νου (Πλούταρχου «Περί παίδων αγωγής»). Εκ του νοέω, το ρήμα νέω = πλέω (διά νοήσεως Ν, έω, πορεύομαι). Νους από το νέω, το πορεύεσαι.  Ουδέν γαρ ταχύτερον του νοός. Και ούτος ο Νους, χωριστός και απαθής και αμιγής, τη ουσία ων ενεργεία (Αριστοτέλης «Περί ψυχής»). Παρατηρήστε λέξεις των Ελλήνων σχετικές: Νους, έννοια, διάνοια, πρόνοια, μετάνοια, υπόνοια, παράνοια, ναίω = κατοικώ, συναίνεση, άρνηση, μνήμη, ανάμνηση, υπόμνηση, μνημοσύνη, νόηση, Νέμω, Νέμεσις κ.λπ. Αλλά και ΕΝ, ΟΝ, ΩΝ… Συμπερασματικά, θα πρέπει να  προσέχουμε πολύ τη σχέση μας με το Ν και τον νου για να έχουμε καλά επικοινωνιακά αποτελέσματα.

Η γραφή, τα γράμματα, το αλφάβητο είναι το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο των Ελλήνων, είναι ο γραφικός χαρακτήρας μας, που κρύβει μέσα του όλα τα ψυχοπνευματικά μας προτερήματα. Αυτά τα γράμματα που ο «Πυθαγόρας του κάλλους αυτών επεμελήθη εκ της κατά γεωμετρίαν γραμμής ρυθμίσαι αυτά γωνίας και περιφερείας και ευθείας», αυτά οφείλουμε να τα διατηρήσουμε, να τα προφέρουμε σωστά  και να μην τα ανακατεύουμε με βαρβαρικά και ξενόγλωσσους αριθμούς. Ειδικά όσοι έχουν βασικό εργαλείο την επικοινωνία με άλλους οφείλουν να είναι με παιδεία, επειδή η μάθη=μάθησις φρένας αύξει, κατά τον φιλόσοφο Εμπεδοκλή, και, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη…, μήτε σχεδιαγράμματα μήτε τίποτα. Μόνο λέξεις. Αλλά λέξεις που οδηγούν με ακρίβεια σ’ αυτό που γύρευα («Μικρός Ναυτίλος»). Πολλές αποτυχίες στις διαπραγματεύσεις και πωλήσεις έχουν αφορμή τη σύγχυση εννοιών και έλλειψη ακρίβειας στις έννοιες. [Οι μάνατζερ ασφαλιστών μέσα στα άλλα τους καθήκοντα να προσέξουν και πώς μιλάνε οι άνθρωποί τους. Είναι ακριβείς; Έχουν καλό λεξιλόγιο; Χρησιμοποιούν πλούτο εννοιών και λέξεων; Παρατήρησα στα πρώτα χρόνια της Interamerican, δεκαετία του 1970-80, ότι πολλοί ασφαλιστές και πελάτες της Interamerican δεν προφέραν το τελικό Ν λέγοντας όπως «ντεραμέρικαν» ή «ντελαμέρικα». Ο Δημήτρης Κοντομηνάς ξόδεψε πολλά λεφτά σε ολοσέλιδες διαφημίσεις στον Τύπο και την τηλεόραση για να καθιερώσει τη σωστή λέξη Interamerican (με καθιέρωση του Ν στο τέλος της λέξεως.)  Στη δεκαετία του ’80 ο επικεφαλής της Nationale Nederlanden, Τάκης Καραλής, απλοποίησε το λογότυπο σε δύο Ν, ΝΝ. «Οι φίλοι μας μας λέμε ΝΝ», έλεγαν. Το Ν και εδώ ήταν πρωταγωνιστής. Τυχεροί και οι σημερινοί άνθρωποι, πελάτες και ασφαλιστές, που διάλεξαν ΝΝ]. Με λόγια πάλι του Οδυσσέα Ελύτη θα τελειώσω αυτό το άρθρο του «ΝΑΙ», για να επισημάνω, με αφορμή τον διωγμό του Ν, την κακοποίηση που υφίσταται η ελληνική γλώσσα από τους ημιμαθείς και αγράμματους στην καθημερινότητα των συναλλαγών, στη δημοσιογραφία, στα έντυπα και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, στην τηλεόραση, στο θέατρο και στις επικοινωνίες πολλών εταιρειών, κερδοσκοπικών και μη. Ελπίζω οι αναγνώστες μου να ωφεληθούν οι ίδιοι και τα παιδιά τους από τις παρατηρήσεις του Νομπελίστα ποιητή και να γράφουνε και να λένε το Ν! Διαβάστε τι έγραψε σχετικά ο Ελύτης: 

ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ

Κάποτε, μιὰ μέρα χειρότερη καὶ τῆς Κυριακῆς, τὸ συνειδητοποίησα! Ἡ πρωτεύουσα σ᾿ ὅλο τὸ μάκρος της είχε γεμίσει τρύπες. Ὄχι ἀπ᾿ αὐτὲς ποὺ ἀνοίγουν οἱ ἐργάτες τοῦ Δήμου στοὺς ὑπονόμους. Μιλῶ γιὰ τὶς ἄλλες, πάνω στὶς προσόψεις τῶν ὑψηλῶν κτιρίων, ὅπου προσεκτικὰ στήνονται οἱ ἐπιγραφὲς ἑταιρειῶν, ἱδρυμάτων καὶ καταστημάτων. ΦαρμακεῖΟ, καφενεῖΟ, ΑἱματολογικΟ ΚέντρΟ, ΠαιδαγωγικΟ ἸνστιτοῦτΟ. Ποὺ ὁ Θεὸς νὰ βάλει τὸ χέρι του.

Στὸ τηλεγραφεῖο τῶν νευμάτων μεγάλη ἀναστάτωση ἐπικρατεῖ σ᾿ ὅλη τὴ γειτονιά. Μήπως εἶναι κανένας ξένος δάχτυλος τοῦ τύπου NOVA MAKEDONIA, ἢ μήπως τοῦ ᾿φυγε τοῦ μπογιατζῆ τὸ τελευταῖο ψηφίο καὶ ἔμεινε ἀνολοκλήρωτο ἀπὸ ἀμέλεια ἤ, δὲν ἀποκλείεται, ἀπὸ οἰκονομία;

Μὰ εἶναι δυνατόν; Νὰ σοῦ φτιάχνει ὁ ράφτης ἕνα ὡραῖο σακάκι ποὺ τὸ ἕνα του μανίκι τοῦ λείπει, κι ἐσὺ νὰ κυκλοφορεῖς μὲ καμάρι, ὅπως ὁ καστράτος ποὺ ἰδίῳ δικαιώματι ἔμπαινε στὰ χαρέμια, κι ἂς τοῦ ἔλειπε κάτι…

Φαίνεται πὼς ἡ ζωὴ αὐτὴ δὲν ἔγινε γιὰ νὰ ἐπιτευχθεῖ κάτι δύσκολο ἢ κάτι τὸ ὑψηλό. Καθόλου. Ἔγινε γιὰ τὴν εὐκολία μας. «Πονάει δόντι, βγάζει δόντι» ποὺ ἔλεγαν οἱ παλαιοί. Πονάει περισπωμένη, βγάζει περισπωμένη· πονάει δασεῖα, βγάζει δασεῖα. Καὶ λαμπρὰ ταιριάζουν ὅλα.

Συγγνώμην, ἀλλὰ τὸ σώβρακό σου δὲν τ᾿ ἀφήνεις νὰ φαίνεται ποτέ του. Ἀλλὰ τὸ φορεῖς. Δὲν εἶναι τὸ πρακτικὸ μέρος τῶν πραγμάτων ποὺ πρωτεύει στὴ ζωή μας. Τὰ τρία τέταρτα τῆς ἀνθρωπότητας διαβιοῦν κατὰ λάθος. Διαγράφουν τὸ περιττόν, καὶ ἂς εἶναι ὡραῖον, κερδίζοντας μερικὰ εἰκοσιτετράωρα πλήξης. Ἀλλοῦ, μακριά τους στάζει ὁ χυμός, ἔστω καὶ ὡς ἦχος στὰ χείλη μιᾶς θυγατρὸς τοῦ Ὁμήρου.

Στὶς δέκα λέξεις μας οἱ πέντε εἶναι ξένες.

Ὁλοταχῶς βαδίζουμε πρὸς μιὰν ἐσπεράντο παρὰ πέντε. Κανένας Ἡρώδης δὲν θὰ τολμοῦσε νὰ διατάξει τέτοια γενοκτονία, ὅπως αὐτὴ τοῦ τελικοῦ -ν· ἐκτὸς κι ἂν τοῦ ᾿λειπε ἡ ὀπτικὴ τοῦ ἤχου.

                                                                                                        ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Γ. ΣΠΥΡΟΥ

Διαβάστε παρακάτω το άρθρο του εκδότη από το περιοδικό Ασφαλιστικό ΝΑΙ (Τεύχος 214) που κυκλοφορεί και σε ηλεκτρονική μορφή σελ. 10-11 (πατήστε κάτω δεξιά για μεγέθυνση)