Τη σημασία της ανθεκτικότητας και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αναδεικνύει στην ομιλία του ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, στο 1ο Ελληνογερμανικό Sustainability Forum. Με αναφορές σε πολιτικές, επενδύσεις και συνεργασίες, τονίζει τον καθοριστικό ρόλο της καινοτομίας και της χρηματοδότησης στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Δείτε παρακάτω το βίντεο με τις δηλώσεις του Γιάννη Στουρνάρα από την κάμερα του Nextdeal.gr καθώς και ολόκληρη την ομιλία του

Η ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα

Ευχαριστώ ιδιαιτέρως για την πρόσκληση να χαιρετίσω το 1^ο Ελληνογερμανικό Sustainability Forum με τίτλο ‘NEW World – NEW Sustainable Policy’.

Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο, από την ίδρυσή του το 1924, αποτελεί σταθερά ένα δίαυλο συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, ενισχύοντας τις διμερείς εμπορικές σχέσεις, προωθώντας την εξωστρέφεια και υποστηρίζοντας την ανάπτυξη των επιχειρηματικών δεσμών των δύο κρατών.

Η δράση του Επιμελητηρίου αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία στην τρέχουσα εποχή, μία εποχή γεμάτη προκλήσεις και μετασχηματισμούς, όπου η ενίσχυση της διασύνδεσης και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας αποκτά αποφασιστική σημασία για την επίτευξη της βιωσιμότητας, του βασικού θέματος του σημερινού συνεδρίου.

Όπως όλοι αναγνωρίζουμε, το ζητούμενο της βιωσιμότητας επηρεάζει οριζόντια κάθε πτυχή της δραστηριότητάς μας – τις επιχειρήσεις μας, την οικονομία μας και εν τέλει την κοινωνική μας ευημερία.

Επιπλέον, παράλληλα με τις πολυάριθμες γεωπολιτικές, τεχνολογικές και άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα, εξελίσσεται κλιμακούμενη η κλιματική αλλαγή. Στο σύνθετο και μεταβαλλόμενο αυτό παγκόσμιο τοπίο, είναι σημαντικό οι χώρες να παραμείνουν δεσμευμένες στους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, δημιουργώντας ευκαιρίες για συμπεριληπτική και βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση των αρνητικών περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων αυτής της κλιματικής κρίσης. Παρότι οι πολιτικές για την ενέργεια και η προσπάθεια απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα τίθενται σε υψηλή προτεραιότητα, είναι εξίσου σημαντικό να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητα της οικονομίας μας, καθώς ήδη βιώνουμε τις συνέπειες μίας μεταβαλλόμενης κλιματικής πραγματικότητας – πιο έντονα και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα, που θέτουν σε κίνδυνο την επιχειρηματική δραστηριότητα και την ακεραιότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων, ακραίες θερμοκρασίες που επιδρούν στην παραγωγικότητα και τις αγροτικές καλλιέργειες, καθώς και νέες κλιματικές συνθήκες που επηρεάζουν τον τουριστικό τομέα.

Τα πολλαπλά οφέλη της προσαρμογής αποτυπώνονται στην έννοια του «τριπλού μερίσματος».

Πρώτον, στη μείωση των μελλοντικών απωλειών, με τον περιορισμό των επιπτώσεων των καταστροφών που συνδέονται με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, την προστασία της ζωής και των υποδομών.

Δεύτερον, στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την προώθηση της καινοτομίας, σε τομείς, για παράδειγμα, όπως ο κατασκευαστικός και ο γεωργικός. Αυτή η οικονομική ώθηση μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη παραγωγικότητα και ανάπτυξη.

Τρίτον, στα συνεπακόλουθα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη που επιφέρουν οι επενδύσεις, όπως, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της βιοποικιλότητας, τη βελτίωση της δημόσιας υγείας και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής, όσο οι κοινωνίες γίνονται πιο ανθεκτικές.

Πρόσφατη μελέτη[1] του World Resources Institute, η οποία εξέτασε 320 επενδύσεις σε έργα και δράσεις προσαρμογής και ανθεκτικότητας σε 12 χώρες, συνολικού ύψους 133 δισεκ. δολαρίων, διαπίστωσε ότι για κάθε ένα (1) δολάριο που επενδύθηκε, το όφελος σε ορίζοντα δεκαετίας ήταν δέκα (10) δολάρια, δηλαδή δεκαπλάσιο.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πόλεις προετοιμάζονται για πιο συχνούς και πιο έντονους καύσωνες. Στο Φοίνιξ της Αριζόνα επενδύονται δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για να προετοιμαστεί η πόλη. Δέντρα, αλλά και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις προσφέρουν σκιά και δροσισμό, οικοδομικοί κανονισμοί έχουν αναθεωρηθεί ώστε να απαιτούνται περισσότεροι χώροι σκίασης, ενώ στην επιφάνεια των δρόμων εφαρμόζονται νέες επενδύσεις (π.χ. cool materials) για να μειωθεί η θερμοκρασία. Πόλεις, όπως η Βαρκελώνη και το Μπουένος Άιρες, έχουν δημιουργήσει κέντρα δροσισμού, ενώ το Παρίσι, το Λονδίνο και η Αθήνα φυτεύουν δέντρα και φυτά για να αντιμετωπίσουν τη ζέστη.[2] Πιο συγκεκριμένα, στην Αθήνα, ο Δήμος εφαρμόζει Κλιματικό Σχέδιο[3] με ορίζοντα το 2030, δίνοντας έμφαση στην αποκατάσταση της φύσης, στον αερισμό και τον δροσισμό της πόλης και στη δημιουργία πράσινων και γαλάζιων υποδομών.

Πολλές πόλεις επεκτείνουν επίσης τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων. Μετά από μια σειρά ακραίων βροχοπτώσεων, η πρωτεύουσα της Δανίας δαπανά 1,5 δισεκ. ευρώ για την αναβάθμιση του συστήματος αποχέτευσης και τη μετατροπή πάρκων σε προσωρινούς ταμιευτήρες. Η Νέα Υόρκη κατασκευάζει νέες αντιπλημμυρικές υποδομές και αναβαθμίζει το σύστημα αποχέτευσης. Η Λισαβόνα υλοποιεί δύο μεγάλες σήραγγες απορροής όμβριων υδάτων με στόχο την εκτροπή και τη συγκράτηση του νερού της βροχής.[4]

Καθώς πόλεις, υποδομές, υπηρεσίες και εφοδιαστικές αλυσίδες χρειάζεται να γίνουν πιο ανθεκτικές, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι ξεκάθαρα και μία επενδυτική ευκαιρία. Ήδη, κατασκευαστικές εταιρείες αναπτύσσουν cool materials με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας, ενώ εταιρείες στον τομέα της γεωργίας αναπτύσσουν καλλιέργειες ανθεκτικές στην ξηρασία, βελτιωμένα συστήματα άρδευσης και καινοτόμες γεωργικές τεχνολογίες. Αντίστοιχα, στον χρηματοοικονομικό τομέα νέα προϊόντα σχεδιάζονται για τη χρηματοδότηση της προσαρμογής, όπως το πρώτο πιστοποιημένο ομόλογο κλιματικής ανθεκτικότητας για το Τόκιο,[5] με τα έσοδα να προορίζονται για τη χρηματοδότηση έργων που θα προστατεύσουν την πόλη από φυσικές καταστροφές και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, παρότι η ανάγκη για προσαρμογή και η διάσταση της επενδυτικής ευκαιρίας αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο, τα επίπεδα της χρηματοδότησής της παραμένουν χαμηλά – και σημαντικά χαμηλότερα σε σχέση με εκείνα που κατευθύνονται προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω του μετριασμού. Σήμερα, η χρηματοδότηση για την προσαρμογή αντιστοιχεί σε περίπου 5% της παγκόσμιας χρηματοδότησης των δράσεων για το κλίμα.

Επιπλέον, η χρηματοδότηση της προσαρμογής βασίζεται κυρίως σε δημόσιους πόρους, οι οποίοι από μόνοι τους δεν επαρκούν για να καλύψουν τις τεράστιες οικονομικές ανάγκες. Συνεπώς, καθίσταται αναγκαία η κινητοποίηση και ιδιωτικών κεφαλαίων με  την εμπλοκή ιδιωτών επενδυτών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Για να επιτευχθεί αυτό, μπορεί να αξιοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών μηχανισμών, με καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία και παράγωγα που θα βοηθήσουν στη διαχείριση των κινδύνων και θα προσφέρουν δυνατότητες αντιστάθμισης για την προστασία των επενδύσεων.

Επίσης, κρίσιμη είναι και η δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για ιδιωτικές επενδύσεις, μέσω της ανάπτυξης ρυθμιστικού πλαισίου, την παροχή κινήτρων και τη διασφάλιση της διαφάνειας στη χρήση των πόρων. Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί επίσης να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και τεχνογνωσίας για έργα προσαρμογής. Συνεπώς, απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη χρηματοδότηση, που να συνδυάζει δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, παραδοσιακά και καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, καθώς και ένα υποστηρικτικό ρυθμιστικό πλαίσιο.

Στην Τράπεζα της Ελλάδος έχουμε αναγνωρίσει τη σημασία της κλιματικής αλλαγής και εργαζόμαστε ενεργά εδώ και 17 χρόνια, πάντα εντός του πλαισίου της εντολής μας και σε στενή συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα και τους φορείς χάραξης πολιτικής. Στην τρέχουσα φάση, οι προσπάθειές μας επικεντρώνονται στην έρευνα για την ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, μέσα από τη συμμετοχή μας στο 8ετές εθνικό πρόγραμμα LIFE-IP Adaptive Greece, όπου παράλληλα πραγματοποιούμε δράσεις ενημέρωσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα για την ενίσχυση της χρηματοδότησης της προσαρμογής.

Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου αυτού πραγματοποιούνται πιλοτικά έργα προσαρμογής σε τρεις Περιφέρειες και σε πέντε Δήμους της χώρας. Τα έργα[6] εστιάζουν σε συγκεκριμένους τομείς προτεραιότητας για την προσαρμογή και αφορούν διαχείριση κινδύνων πλημμύρας (π.χ. οριοθέτηση ποταμών και αντιπλημμυρικά έργα), διαχείριση παράκτιας ζώνης (π.χ. καταγραφή και παρακολούθηση διάβρωσης στις ακτές), διαχείριση υδατικών πόρων (π.χ. μέσω δικτύου συλλογής ομβρίων), δράσεις πρόληψης δασικών πυρκαγιών σε περιοχές επιρρεπείς στην ξηρασία και αστικές αναπλάσεις για τη διαχείριση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί πρόοδος στη μελέτη και υλοποίηση μέτρων προσαρμογής στον τομέα των υδατικών πόρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, κυρίως μέσα από την εφαρμογή των σχεδίων συνδυασμένης υδατικής διαχείρισης, των Περιφερειακών Σχεδίων Προσαρμογής (ΠεΣΠΚΑ) και της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ), η οποία παρακολουθείται μέσω του έργου Adaptive Greece.

Στο πλαίσιο της προσαρμογής εντάσσονται και οι σημαντικές, πρόσφατα ανακοινωμένες[7] πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τη διαχείριση του νερού, με έργα στοχευμένα στην λειψυδρία και την υδροδοτική θωράκιση της Αττικής (π.χ. το έργο «Εύρυτος»), των νησιών (π.χ. βελτίωση ύδρευσης και έργα αφαλάτωσης) και σχέδια διαχείρισης υδάτων σε εθνικό επίπεδο ευρύτερα (π.χ. Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας).

* * *

Είναι σαφές ότι, στο σημερινό πλαίσιο, το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί και ήδη διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, υποστηρίζοντας την πράσινη μετάβαση και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα – και είναι ουσιώδες να συνεχίσει να διευρύνει αυτόν τον ρόλο, καθώς πέρα από τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, η χρηματοδότηση της προσαρμογής αποτελεί και σαφή επιχειρηματική ευκαιρία. Και, φυσικά, η δράση για το κλίμα δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από τις πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Αντιθέτως, πρέπει να ενσωματωθεί ως στοιχείο της απάντησης σε αυτές τις προκλήσεις.

Καθώς πορευόμαστε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και πολλαπλούς μετασχηματισμούς, η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να ξεκλειδώσει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και να δημιουργήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Το έργο οργανισμών και θεσμών, όπως της Τράπεζας της Ελλάδος, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ευρύτερα του Ευρωσυστήματος, αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη αναγνώριση ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες δημιουργούν χρηματοοικονομικούς  κινδύνους αλλά και ευκαιρίες που τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να διαχειριστούν.

Σε αυτό το πλαίσιο, το χρηματοπιστωτικό σύστημα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της πράσινης μετάβασης και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας  και είναι ουσιώδες να συνεχίσουμε να διερευνούμε και να επεκτείνουμε τη δράση μας σε αυτόν τον τομέα.

Ας συνεχίσουμε με προσήλωση στους στόχους και συνεργασία.

Σας ευχαριστώ