του κ. Βασίλη Πετρουλέα (*), 

"Η μεγάλη Έκρηξη, η κοσμική σκόνη, η βαρύτητα, η πυρηνική σύντηξη, οι ηλεκτροστατικές δυνάμεις, η ηλιακή ακτινοβολία, το νερό, μία σύγκρουση στο διάστημα, η Σελήνη, η κλίση τού άξονα περιστροφής καί τελικά ένας κόσμος μοναδικά ταιριασμένος γιά την ανάπτυξη ζωής. Ο πλανήτης μας μαζί με όλα τα πλάσματά του είναι αποτέλεσμα καθαρής τύχης."! (1)

Έτσι ξεκινάει την περιήγηση στον πανέμορφο πλανήτη μας το από κάθε άλλη άποψη θαυμάσιο λεύκωμα "Πλανήτης Γή". Με την βοήθεια τού βιβλίου (ή των αντίστοιχων DVD) ταξιδεύουμε από την Ανταρκτική έως στην Αρκτική, επισκεπτόμαστε απρόσιτες βουνοκορφές, βυθιζόμαστε σε απέραντους ωκεανούς,  συμμετέχουμε στο περιπετειώδες ταξίδι των αποδημητικών ζώων, θαυμάζουμε τα τροπικά δάση ή τους πανέμορφους κοραλλιογενείς υφάλους, ... Μεγαλεία ασύγκριτα, ομορφιά ασύλληπτη. Κι' ενώ επανειλημμένα βρισκόμαστε στην ανάγκη να αναφωνήσουμε "Ως εμεγαλύνθη τά έργα σου Κύριε...", οι συγγραφείς τού λευκώματος φροντίζουν να μας προσγειώσουν ευθύς εξ' αρχής. "Ο πλανήτης μας μαζί με όλα τα πλάσματά του είναι αποτέλεσμα καθαρής τύχης." (1)

Σε κάθε έρευνα, το ένα είναι η παρατήρηση καί το άλλο τα συμπεράσματα. Η παρατήρηση εφ' όσον γίνει προσεκτικά μας παρουσιάζει μία αντικειμενική πραγματικότητα, ένα μέρος της αλήθειας. Η ερμηνεία των παρατηρήσεων όμως εναπόκειται στην ορθή κρίση ή τις... προκαταλήψεις τού παρατηρούντος...

• Ο βάτραχος πού κουφάθηκε (ανέκδοτο).

Ένας καθηγητής ΩΡΛ συνήθιζε να κάνει την εξής επίδειξη στους φοιτητές του. Έβαζε ένα βάτραχο στον πάγκο καί μετά χτυπούσε παλαμάκια. Ο βάτραχος πηδούσε τρομαγμένος. Στην συνέχεια τού έκοβε σταδιακά τα πόδια (συγνώμη γιά το τραγικό του πειράματος, αλλά δεν είναι παρά ένα ανέκδοτο) καί επαναλάμβανε καί πάλι το πείραμα. Καθώς λιγόστευαν τα πόδια χρειαζόντουσαν όλο καί πιό έντονα παλαμάκια γιά να πεισθεί να πηδήσει ο ή έστω να κινηθεί βάτραχος. Όταν όμως έμενε χωρίς κανένα πόδι δεν μπορούσε πλέον να κάνει την παραμικρή κίνηση. Καί ο καθηγητής έβγαζε θριαμβευτικά το συμπέρασμα: "'Οπως παρατηρείτε, με την σταδιακή απώλεια των ποδιών μειώνεται καί η ακοή τού βατράχου καί μόλις χάσει καί τα τέσσερα πόδια κουφαίνεται εντελώς"! 
Αυθαίρετο καί πέρα από κάθε λογική το συμπέρασμα; Έ τότε διαβάστε τα πιό κάτω, παρμένα από το εντυπωσιακό λεύκωμα πού αναφέραμε στην αρχή (έγινε ελεύθερη μεταφορά-σύντμηση τού κειμένου).

• Ο τυχερός πλανήτης (δεν είναι ανέκδοτο).

"Ο πλανήτης μας είναι ο μοναδικός στο ηλιακό σύστημα όπου έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη ζωής. Πέρα από οτιδήποτε άλλο μοιάζει να είναι ένα γεγονός πού στηρίζεται σε συμπτώσεις. Φαίνεται ότι όταν το χάος έριχνε τα κοσμικά ζάρια, η Γή μας πέτυχε εξάρες." (1)

Ο πλησιέστερος πλανήτης στον ήλιο, Ερμής, δεν έχει ατμόσφαιρα. Η θερμοκρασία φθάνει τούς 430 οC καί την νύχτα μειώνεται στούς -180 οC. Η Αφροδίτη, πού είναι ανάμεσα στον Ερμή καί την γή, έχει πυκνή ατμόσφαιρα με μεγάλη συγκέντρωση διοξειδίου τού άνθρακα, εμφανίζει ως εκ τούτου έντονο φαινόμενο θερμοκηπίου καί η μέση θερμοκρασία της είναι 480 οC. Ο Άρης πάλι, έχει αραιή ατμόσφαιρα με λίγο διοξείδιο τού άνθρακα καί η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του είναι -50 οC. Η γή "τυχαίνει" να βρίσκεται ακριβώς στην κατάλληλη απόσταση απ' τον ήλιο έχει δε καί την κατάλληλη σύσταση ατμόσφαιρας. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνειά της είναι 17 οC, ιδανική γιά την ζωή.
Κάποτε, στην πρώιμη φάση σχηματισμού της Γής, ένας πλανήτης στο μέγεθος τού Άρη συγκρούσθηκε μαζί της. Τα κομμάτια, πού αποσπάσθηκαν δημιούργησαν την Σελήνη. (2) Ο πλανήτης πού συγκρούσθηκε με την Γή "έτυχε" καί αυτός να έχει πυρήνα από ρευστό σίδηρο. Οι δύο πυρήνες ενώθηκαν καί ο μεγαλύτερος, πού προέκυψε, προκαλεί το γνωστό μαγνητικό πεδίο της Γής, το οποίο μας προστατεύει από τον ηλιακό άνεμο. (3)

Λόγω της εκτόξευσης μάζας στο διάστημα η γή παρέμεινε με μόνο το 30% τού αρχικού της φλοιού. Αυτό διευκόλυνε την μετακίνηση των τεκτονικών πλακών καί την δημιουργία των μεγάλων ορεινών όγκων. Αν δεν γινόταν η σύγκρουση, οι τεκτονικές πλάκες θα έμεναν ενωμένες καί η ζωή στην γή θα ήταν πολύ πιό φτωχή.

Αποτέλεσμα της σύγκρουσης υπήρξε καί η κλίση τού άξονα της γής κατά 23ο. Χωρίς αυτήν δεν θα είχαμε εναλλαγή εποχών, η ημέρα θα διαρκούσε πάντα το ίδιο, οι πόλοι θα ήταν πολύ ψυχροί καί θα επηρέαζαν όλο το κλίμα της γης, οι έρημοι θα καταλάμβαναν μεγαλύτερη έκταση, τα ζώα δεν θα μετανάστευαν καί η ποικιλία της ζωής θα ήταν πολύ περιορισμένη.  "Ουσιαστικά, οι ζωές όλων των φυτών καί των ζώων καθορίζονται από ένα τυχαίο κοσμικό γεγονός, τη σύγκρουση πού μετατόπισε τον άξονα περιστροφής της Γης κατά 23,5ο... " (1)
Η γη έχει τον μεγαλύτερο αναλογικά δορυφόρο στο ηλιακό μας σύστημα. Χωρίς την σελήνη δίπλα της η κλίση τού άξονά της θα μεταβαλλόταν συνεχώς υπό την επίδραση της έλξης τού Ήλιου καί τού Δία καί αυτό θα επιδρούσε χαοτικά στο κλίμα. Θα έφθανε κάποτε τις 90ο με αποτέλεσμα να λυώσει ο πάγος στούς πόλους καί να πλημμυρήσει η γή!  Η βαρυτική επίδραση της Σελήνης εξ άλλου επιδρά στον τόσο σημαντικό παλιρροϊκό κύκλο των ωκεανών. 

Δύο ακόμη "συμπτώσεις", οι οποίες ακροθιγώς αναφέρονται στο βιβλίο. Ο πλανήτης μας έχει ακριβώς την κατάλληλη ποσότητα τού φωτός όχι απλώς γιά να θερμαίνεται αλλά καί γιά να επιτελείται η θαυμαστή διεργασία της Φωτοσύνθεσης, η οποία τροφοδοτεί με ενέργεια όλο τον βιολογικό κόσμο. Συγχρόνως στον πλανήτη μας κυριαρχεί το νερό, η καταπληκτική αυτή ουσία η προικισμένη με ιδιότητες "κομμένες καί ραμμένες" γιά την στήριξη της ζωής. (4) "Τυχαίνει" δε, η θερμότητα τού ήλιου καί η δύναμη της γήινης βαρύτητας να συνδυάζονται με τέτοιο τέλειο τρόπο με τις ιδιότητες εξατμίσεως καί συμπυκνώσεως του νερού, ώστε τα σύννεφα να σχηματίζονται στο κατάλληλο ύψος καί το νερό να ανακυκλώνεται σε όλη την γή.

Πολλές οι "συμπτώσεις", ... αναρίθμητες στην πραγματικότητα. (5) Χρειάζεται όμως καί κάτι ακόμη γιά να συντελεστή το συγκλονιστικότερο γεγονός της δημιουργίας, αυτό πού πιστοί καί άπιστοι επιστήμονες αποκαλούν "θαύμα της ζωής". Οι συγγραφείς του λευκώματος απ' την μιά μεριά προσπαθούν να μας εντυπωσιάσουν με την ασύλληπτη ποικιλία καί ομορφιά της ζωής καί απ' την άλλη προσπαθούν να μας πείσουν ότι η ζωή προέκυψε έτσι τυχαία καί απλά: "Φώς + νερό = ζωή". (1)

Ευχαριστούμε τούς συγγραφείς γιά την συναρπαστική ξενάγηση καί γιατί μας θύμισαν μερικές απ' τις πολλές "συμπτώσεις" πού απαιτούνται γιά την ύπαρξη ζωής. Ανταποδίδοντας, θα τούς υπενθυμίσουμε τα λόγια ενός συμπατριώτη τους, τού S. C. Morris, κορυφαίου εν ζωή Παλαιοντολόγου, ο οποίος στο "Life's Solutions" γράφει: "Η ζωή είναι εξαιρετικά πολύπλοκη γιά να συναρμολογηθή [με τυχαίες διαδικασίες] μέσα σε μία πιστευτή χρονική κλίμακα". Ο δε deDuve (βραβείο Nobel 1974) στο "Tour of a Living Cell" γράφει, "όλη η αιωνιότητα δεν φθάνει γιά να φτιαχτεί ένα καί μόνο κύτταρο βακτηρίου από τυχαία συναρμολόγηση των ατόμων με βάση τους νόμους των πιθανοτήτων"! Η τύχη λοιπόν, δηλ. οι νόμοι των πιθανοτήτων, δεν φαίνεται να ευνοεί το συμπέρασμα των συγγραφέων, ότι τα πάντα είναι αποτέλεσμα τύχης!

Ο Άγιος Νικόλαος Αχρίδος παρομοιάζει τούς άθεους επιστήμονες με μικρά παιδιά, πού συλλαβίζουν. Προφέρουν με καμάρι τα γράμματα (δηλ. περιγράφουν τα φυσικά φαινόμενα) αγνοώντας την σημασία των λέξεων (πνευματικά νοήματα). Ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής γράφει εξ άλλου  ότι όλος ο νοητός κόσμους προτυπώνεται με μυστικό τρόπο στα σύμβολα τού αισθητού κόσμου, γι' αυτούς πού μπορούν να βλέπουν (P.G. 91, 669 C). Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι όλη η δημιουργία είναι σαν μία παραβολή πού άλλους οδηγεί στην γνώση των μυστηρίων τού Θεού καί άλλοι βλέπουν χωρίς να κατανοούν καί ακούν χωρίς να καταλαβαίνουν (Λουκά η',10).


(1).    "Πλανήτης γη", Α. Φοδεργκίλ καί συνεργάτες παραγωγή BBC, εκδόσεις Polaris.
(2).    Αυτή είναι η επικρατέστερη θεωρία γιά την δημιουργία της Σελήνης.
(3).    Τα φορτισμένα σωματίδια πού εκτοξεύονται απ' τον ήλιο, τα οποία δημιουργούν στούς πόλους το πανέμορφο βόρειο καί νότιο Σέλας.
(4).    Με το νερό συνδέονται 40-50 περίπου "συμπτώσεις" (φυσικές ανωμαλίες), πού του επιτρέπουν να στηρίζει την ζωή (βλ "Η πιο συνηθισμένη ουσία με τις πιο ασυνήθιστες ιδιότητες", Η Δράσις μας, Τεύχος 473, Νοέμβριος 2009 καί τ. 475, Ιανουάριος 2010.
(5).    Όλο  το σύμπαν φαίνεται ρυθμισμένο με ακρίβεια, ώστε να κάνει εφικτή την ζωή (αρχή του "Λεπτά ρυθμισμένου σύμπαντος (Fine-tuned universe)". O Steven Hawking στο βιβλίο του "A Brief History of Time" παρατηρεί: "Οι νόμοι της Φυσικής ... περιέχουν πολλές θεμελιώδεις σταθερές... Το εντυπωσιακό είναι ότι οι τιμές των σταθερών αυτών εμφανίζονται ρυθμισμένες με τέτοια λεπτή ακρίβεια ώστε να κάνουν δυνατή την ύπαρξη της ζωής"


(*)Ο κ. Βασίλης Πετρουλέας είναι Δρ Φυσικός, Ερευνητής ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος"