Αναδημοσίευση από το περιοδικό Health Next Generation (Τεύχος 27)

Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΚΑΡΑΪΤΙΑΝΟΣ, αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Η΄ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν»

Το καλοκαίρι, για τη μεγάλη πλειοψηφία των συμπολιτών μας, είναι συνυφασμένο με τις ξέγνοιαστες διακοπές, τη χαλάρωση, την απομάκρυνση από τη δύσκολη και απαιτητική καθημερινότητα. Είναι η περίοδος του χρόνου που καρτερούμε όλοι με ανυπομονησία και σε αυτήν έχουμε εναποθέσει τις προσδοκίες για να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα και να ξεκουραστούμε σωματικά, ψυχικά και πνευματικά, προκειμένου να μας βρει ανανεωμένους και αισιόδοξους το φθινόπωρο.

Όμως το καλοκαίρι για τους ογκολογικούς ασθενείς μπορεί να κρύβει κινδύνους και δοκιμασίες που θα πρέπει να τους συνειδητοποιούν εγκαίρως και να τους αποφεύγουν ή να τους αντιμετωπίζουν με σύνεση.

Αρχικά, οι περισσότεροι ασθενείς με καρκίνο, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υποβάλλονται σε κύκλους χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και δεν βρίσκονται στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο, έχουν το δικαίωμα, αλλά και την «υποχρέωση» στον εαυτό τους να επωφεληθούν από την περίοδο των θερινών διακοπών.

Είναι θεμελιώδους σημασίας να ηρεμήσουν από επώδυνες θεραπευτικές αγωγές και να ξαναβρούν τη σωματική, πνευματική και ψυχική ευεξία τους. Όμως για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υποβληθούν, πριν ξεκινήσουν τις διακοπές τους, στον προβλεπόμενο εργαστηριακό και κλινικό έλεγχο με βάση τις συστάσεις του θεράποντος ιατρού, ούτως ώστε να φύγουν ασφαλείς και βέβαιοι ότι δεν θα αντιμετωπίσουν επείγοντα και σοβαρά προβλήματα υγείας στο διάστημα της απουσίας τους.

Εξάλλου, να μην ξεχνάμε ότι το θέρος θα απουσιάζουν για σημαντικά χρονικά διαστήματα και οι ιατροί που ασχολούνται ειδικά με τους ογκολογικούς ασθενείς, ενώ και τα ειδικά ογκολογικά νοσοκομεία και οι ειδικές κλινικές λειτουργούν με μειωμένη σύνθεση προσωπικού. Φεύγοντας, λοιπόν, οι ασθενείς που έχουν νοσήσει από καρκίνο πρέπει να είναι βέβαιοι ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα βρεθούν αντιμέτωποι στην εξοχή με σοβαρά ιατρικά προβλήματα, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει και αποφύγει.

Ως γενική αρχή, πάντως, συστήνεται στους ασθενείς η αποφυγή του αλκοόλ και αφεψημάτων με καφεΐνη. Επιπλέον, η κολύμβηση και η σωματική άσκηση πρέπει να είναι συντηρητικές και με βάση τις συμβουλές του προσωπικού ιατρού.

 Ο ογκολογικός ασθενής και οι κίνδυνοι του καλοκαιριού

Αλλά τι συμβαίνει με τους ογκολογικούς ασθενείς που κατά την περίοδο του θέρους είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν θεραπευτική αγωγή;

Οι ογκολογικοί ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία είναι εκτεθειμένοι στις παρενέργειες της θεραπείας τους. Το καλοκαίρι με θερμοκρασίες συνήθως μεγαλύτερες των 35^οC, οι ασθενείς αυτοί γίνονται ακόμα πιο ευαίσθητοι, καθώς η ζέστη επιφυλάσσει κινδύνους, αλλά μπορεί και να επιδεινώσει τις παρενέργειες των θεραπειών τους.

Τρεις βασικοί κίνδυνοι που παραμονεύουν το καλοκαίρι είναι οι εξής:

1. Αφυδάτωση

Η πιο συχνή απειλή για τον ογκολογικό ασθενή το καλοκαίρι είναι η αφυδάτωση. Όταν κάποιος λαμβάνει χημειοθεραπεία, ο οργανισμός του υπερλειτουργεί και η ενυδάτωση είναι καταλυτικός παράγοντας για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Η ίδια η χημειοθεραπεία, όμως, πολλές φορές ευθύνεται για ανορεξία, η οποία μεταφράζεται σε αδυναμία λήψης και στερεών τροφών, αλλά κυρίως υγρών, με αποτέλεσμα την αφυδάτωση.

Προτείνεται η κατανάλωση τουλάχιστον 2 λίτρων νερού την ημέρα από ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία. Αν, δε, κυκλοφορούν ή εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους το καλοκαίρι, είναι σοφό να αυξάνουν την κατανάλωση των υγρών τους αντίστοιχα. Ο ασθενής θα πρέπει να αυξάνει την κατανάλωση υγρών του κατά τους θερινούς μήνες.

Αν ο ασθενής προσέξει μειωμένη διούρηση, αυξημένη δίψα, στεγνά χείλη, πονοκέφαλο, αδυναμία, ζάλη και πιο εύκολο μυϊκό κάματο, θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον ιατρό του για τον κίνδυνο της αφυδάτωσης ή της θερμοπληξίας και να λάβει οδηγίες για την άμεση αντιμετώπισή τους.

2. Εγκαύματα από τον ήλιο

Διάφορες ογκολογικές θεραπείες και ιδίως η ακτινοθεραπεία είναι τοξικές για το δέρμα και η τοξικότητα αυτή μπορεί να αυξηθεί με την έκθεση στον ήλιο. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα που μοιάζουν αρκετά με αυτά που προκαλούνται από τον ήλιο, τα οποία επιπλέον επιδεινώνονται με την έκθεση σε αυτόν.

Προτείνεται η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο τις ώρες που είναι πιο δυνατός (10 π.μ.-4 μ.μ.), η χρήση δυνατού αντιηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας έναντι των ακτίνων UV και η χρήση σκιάς (ακόμα και η χρήση καπέλου είναι πολύ χρήσιμη) εφόσον αυτό είναι δυνατό.

3. Λοιμώξεις

Ο ογκολογικός ασθενής είναι εξ ορισμού ανοσοκατασταλμένος. Η χημειοθεραπεία πολλές φορές ευθύνεται για την πτώση των τιμών των λευκών αιμοσφαιρίων (λευκοπενία), μια κατάσταση που κάνει τον ασθενή ιδιαίτερα ευάλωτο στην ανάπτυξη λοιμώξεων.

Μπάνιο σε παραλίες με πολύ κόσμο ή σε πισίνες εκθέτουν τον ασθενή σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση και ανάπτυξη λοιμώξεων τόσο του ουροποιητικού όσο και του αναπνευστικού συστήματος. Η αποφυγή της πολυκοσμίας και του συνωστισμού σε πισίνες και παραλίες συστήνεται ανεπιφύλακτα σε ασθενείς με καρκίνο.

Φυσικά η αξία μιας ισορροπημένης διατροφής, όπως η μεσογειακή δίαιτα, είναι σημαντική ιδίως για τον ογκολογικό ασθενή, ο οποίος ενδέχεται να χρειαστεί και συμπληρώματα διατροφής σε περιπτώσεις δυσκαταποσίας, οισοφαγίτιδας, αδυναμίας, καταβολής και απώλειας βάρους.

Η κατανάλωση αυξημένου αριθμού φρούτων συνιστάται, όπως και η αυξημένη λήψη νερού και υγρών όπως περιγράψαμε παραπάνω.

Επισημαίνεται ότι ο κίνδυνος της θερμοπληξίας ή της λοίμωξης είναι αυξημένος και η επικοινωνία με τον ιατρό είναι επιβεβλημένη σε αυτές τις περιπτώσεις. Πάντως, οι ογκολογικοί ασθενείς σε κάθε περίπτωση πρέπει να ξεκινούν τις καλοκαιρινές διακοπές τους έχοντας ολοκληρώσει ένα πλήρες check-up και με τη βεβαιότητα ότι δεν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας και σοβαρές επιπλοκές που θα μπορούσαν εύκολα να είχαν αποφύγει. Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες γενικά πρέπει να αποφεύγεται αυστηρά.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός είναι αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν», τ. συντονιστής διευθυντής Ογκολογικής Χειρουργικής Κλινικής Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Αγ. Σάββας», τ. πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, πρόεδρος Ελληνικής Γεροντολογικής & Γηριατρικής Εταιρείας, πρόεδρος Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών, Α΄ αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κολοπρωκτολογίας.

Διαβάστε παρακάτω το άρθρο από το περιοδικό Health Next Generation (Τεύχος 27) και σε ηλεκτρονική μορφή (πατήστε κάτω δεξιά για μεγέθυνση)