Έλεγαν παλιότερα: «ο φόβος φυλάει τα έρημα» και εννοούσαν ότι κάποια πράγματα τα οποία δεν τα φύλαγε κανένας, προστατεύονταν από το φόβο κι έτσι παρότι εκτεθειμένα, παρέμειναν στη θέση τους σαν δημόσιο και κοινό αγαθό. Το ίδιο ίσχυε και για τους καρπούς και τη σοδειά των κτημάτων που ήταν μακριά από τα χωριά και δεν είχαν τακτική επιτήρηση από εκείνους που τα κατείχαν και σ’ αυτά στήριζαν την επιβίωσή τους.

 Ένας ακαθόριστος φόβος, που μάλλον είχε τις ρίζες του στην καρδιά κάθε ανθρώπου και προέρχονταν από την αίσθηση ότι, αυτά που δεν ήθελε να γίνουν σε βάρος του δεν έπρεπε να τα κάνει προς ζημιά των άλλων, απέτρεπε τέτοιες ενέργειες. Χάρη σε αυτή την στάση που τηρούσε η πλειονότητα των ανθρώπων, χαιρόμασταν ορισμένα πράγματα στην ύπαιθρο κυρίως όπου η κίνηση είναι αραιή αλλά και στις πόλεις που μέσα στο πλήθος μπορούσαν να συμβούν χωρίς να το πάρει είδηση κανένας ένα σωρό παράξενα.

Για την ύπαιθρο η αίσθηση του φόβου των «έρημων» πολλές φορές οφείλονταν στη σκιά του αγροφύλακα ή του δασικού που επέβλεπαν ο καθένας με τον τρόπο του την κίνηση των αγροτών και ζώων στα χωράφια και το δάσος. Ο αγροφύλακας ήξερε ποιο χωράφι ήταν το ενός και του άλλου, που συνόρευαν και ακόμη τι καλλιέργειες ή δέντρα αυτό φιλοξενούσε. Ήξερα ακόμη και πόσα ζώα είχε ο καθένας, που τα βοσκούσε, που πρόσεχε και που τα άφηνε να «πατήσουν» το ξένο χωράφι. Γνωρίζοντας δε και τις δυνατότητες του κάθε νοικοκύρη, αλλού έκανε καμιά φορά τα στραβά μάτια κι αλλού ήταν δεν υπήρχαν περιθώρια στις αγροζημίες και δεν ήταν λίγες οι φορές που όταν βάλτωναν οι συμβιβασμοί μεταξύ των αντιδίκων, έστελνε τους παραβάτες στα δικαστήρια όπου έχουν καταγραφεί απίστευτα πράγματα και καταστάσεις που έχουν μείνει στην ιστορία κάθε χωριού. Το ίδιο έκανε και ο δασικός, που εκτός από το έλεγχο του δάσους σχετικά με την υλοτομία και την λαθραία εμπορία καυσόξυλων είχε και στην ευθύνη του το κυνήγι και το ψάρεμα. Έτσι, όποιος επιχειρούσε να κάνει κάποια παρανομία, πρώτα έπρεπε να ελέγξει ή να μαντέψει που είναι ο δασικός ή ο αγροφύλακας και μετά να προχωρήσει. Και στην περίπτωση που είχε όλο το πεδίο ελεύθερο να δράσει, πάλι το σκέφτονταν γιατί ήξερε ότι εκτός από τον φόβο που φυλάει τα έρημα, ο τόπος εκείνα τα χρόνια ήταν γεμάτος αυτιά και μάτια.  

Τα αυτιά και τα μάτια του κάθε τόπου ήταν οι άνθρωποι, όταν φυσικά τα χωριά και οι κωμοπόλεις ήταν γεμάτα κόσμο και πουθενά δεν υπήρχε ακαλλιέργητο χωράφι και λόγγος να μην βοσκιέται από μικρά ή μεγάλα κοπάδια. Οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις για την συμβίωση τους υποχρέωναν όλους να τηρούν στο ακέραιο κάποια πράγματα τα οποία συνέδεαν και ξεχώριζαν το ένα νοικοκυριό από το άλλο. Όλοι δε μαζί είχαν και την ευθύνη των δημόσιων χώρων, ειδικά όταν επρόκειτο για εξωκλήσια, πηγές, γεφύρια, μονοπάτια.

Ότι και να συνέβαινε όλο και κάποιος θα το έπαιρνε είδηση και θα ενημέρωνε τους άλλους. Όπως για παράδειγμα, κάποιος θα έβλεπε το φορτηγάκι που στάθηκε κάτω από την καμπάνα του εξωκλησίου των Αγίων Αποστόλων και μέσα σε ελάχιστα λεπτά κάτι τύποι αφαίρεσαν την καμπάνα και εξαφανίστηκαν. Γι’ αυτό προχθές στον εορτασμό των Αγίων που έγινε στο ωραίο εξωκλήσι στις πλαγιές του Τυμφρηστού (Βελούχι) και ήμασταν αρκετοί απ’ όλα τα γύρω χωριά, είδαμε με έκπληξη συνεργείο του Δήμου Μακρακώμης να έρχεται να βάζει καινούργια καμπάνα η οποία μετά το πανηγυράκι κατέβηκε και μεταφέρθηκε σε ασφαλές μέρος γιατί όπως όλοι ξέρουν στην περιοχή, δεν θα ξημέρωνε στη θέση της.

Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.

*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω