Στην Κατούνα Ξηρομέρου ήρθαν οι πελαργοί ανήμερα της 25ης Μαρτίου και «μύρισε» Άνοιξη, πουλιά με πολύ αναπτυγμένη την ανθρωπολογία. Για πολλά χρόνια οι πελαργοί αποτελούν συνηθισμένο ανοιξιάτικο θέαμα για τους κατοίκους της Κατούνας, φέτος άργησαν λίγο ήρθαν την 25η Μαρτίου 2025.
Είναι πουλιά με πολύ αναπτυγμένη την ανθρωποφιλία και αισθάνονται μεγάλη ασφάλεια που η φωλιά τους βρίσκεται κοντά στον άνθρωπο σε ψηλό σημείο. Με τον τρόπο αυτό ελέγχουν και παρατηρούν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι νεοσσοί τους κυρίως από τα αρπακτικά πουλιά. Τις πρώτες μέρες που ήρθαν περιφερόταν στον τρούλο του Αγίου Αθανασίου, αλλά τελικά προτίμησαν την περσινή φωλιά τους σε στύλο της Δ.Ε.Η. δίπλα στην Αγία Παρασκευή και το Γυμνάσιο στα κατωμερήσια. Εγκαταστάθηκαν εκεί και άρχισαν και τη διαδικασία της αναπαραγωγής.
Τα δυο πουλιά συνεργάζονται για την κατασκευή της φέρνοντας το αρσενικό τα υλικά και το θηλυκό αναλαμβάνει το πλέξιμο. Στα εξωτερικά τοιχώματα της φωλιάς βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο και φωλιάζουν μικρότερα εντομοφάγα πουλιά που καθαρίζουν την φωλιά από τα παράσιτα. Γύρω στον Απρίλιο η θηλυκιά γεννάει κάθε δεύτερη μέρα συνολικά από 2 έως 5 αυγά. Η επώαση κρατάει ένα μήνα περίπου και συμμετέχουν εξίσου. Τη διατροφή τους αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Ο ένας φροντίζει για την εύρεση της τροφής και ο άλλος προστατεύει τους νεοσσούς από την ήλιο, την βροχή, τον αέρα, σκεπάζοντάς τα με τα φτερά του.
Επέλεξαν το χωριό για να ζήσουν και να αναπαραχθούν λόγω των ιδανικών περιβαλλοντικών συνθηκών. Στα βοσκοτόπια και στα χωράφια του π. δήμου Μεδεώνος αναζητούν την τροφή τους και αν είμαστε τυχεροί μπορεί να τους συναντήσουμε και στα υγροτοπικά συστήματα της Αμβρακίας και του Οζερού. Τρέφονται κυρίως με φίδια, βατράχια, σαύρες, σκουλήκια, ποντίκια, ψάρια και έντομα.
Από τα πρώτα πράγματα που κάνουν μόλις έρθουν στη Κατούνα είναι να προετοιμάσει την φωλιά τους, το σπίτι τους έτσι ώστε με την ησυχία τους να αποκτήσουν οικογένεια. Όλοι θαυμάζουμε τα «λελέκια» που είναι το προστατευόμενο είδος με τα μακριά πόδια, το ασπρόμαυρο χρώμα τους και τους κρότους που κάνουν με το ράμφος τους.
Αν και πολλοί τα συγχέουν με τους πελεκάνους, τα αποδημητικά πτηνά τους πελαργούς τους συναντάμε στα καμπαναριά και στους τρούλους των εκκλησιών, σε καμινάδες σπιτιών, σε μεγάλα δέντρα ακόμη και σε τεχνητές φωλιές των στύλων της Δ.Ε.Η. σε πολλές περιοχές μας. Οι άφοβοι πελαργοί έρχονται στη Ελλάδα αρχές Μαρτίου για να ζευγαρώσουν, να επωάσουν και να φύγουν πάλι αρχές φθινοπώρου. Άλλωστε δεν πληρώνουν φως, νερό τηλέφωνο καύσιμα εφορία. Το μόνο που πληρώνουν πολλές φορές με την ζωή τους είναι τα ηλεκτροφόρα καλώδια της Δ.Ε.Η. Με τους πρώτους βοριάδες ξεκινούν κατά σμήνη εκμεταλλευόμενα τα θερμά ανοδικά ρεύματα μέσω της κύριας μεταναστευτικής οδού της Μικράς Ασίας. Διαχειμωνιάσουν στην Αφρική ενώ διανύουν αποστάσεις που ξεπερνούν τα 20.000km.
Η λέξη πελαργός είναι σύνθετη. Αποτελείται από τις λέξεις πελός (μαύρος) και αργός (λευκός) και ανταποκρίνεται απολύτως στο ασπρόμαυρο χρώμα του. Ανήκει στην οικογένεια των Πελαργιδών (Ciconiidae). Το είδος διακρίνεται για τις μεγάλες διαστάσεις τους. Το ύψος του ξεπερνάει το 1m, το άνοιγμα των φτερών τους φτάνει τα 2m ενώ ο μεγάλος του λαιμός, το κόκκινο-πορτοκαλί γυαλιστερό ράμφος και τα μακριά πόδια κεντρίζουν το ενδιαφέρον του παρατηρητή. Το βάρος τους ανέρχεται στα 2,7 με 4,5 κιλά και ζουν περίπου 20 χρόνια. Οι πελαργοί περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγία Ε.Ε. 79/409 «περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών» και προστατεύεται. Παρόλα αυτά ο πληθυσμός τους έχει μειωθεί δραματικά. Από τα 9000 ζευγάρια που καταγράφηκαν το 1958, το 2004/2005 σημειώθηκαν μόλις 2157 ζευγάρια.
Κάθε 10 χρόνια ειδικοί επιστήμονες από όλες τις χώρες όπου αναπαράγεται ο πελαργός καταμετρούν τα αναπαραγόμενα ζευγάρια και τους νεοσσούς που έχουν γεννηθεί εκείνη τη χρονιά. Η συρρίκνωση των βιοτόπων τους, η λαθροθηρία, τα φυτοφάρμακα-ζιζανιοκτόνα (δηλητηριάζονται καταναλώνοντας μικρά ζώα τα οποία είναι δηλητηριασμένα από φυτοφάρμακα) και η ηλεκτροπληξία από τα ηλεκτροφόρα καλώδια της ΔΕΗ επέφερε τη μείωση των πουλιών.
Στην Αιτωλοακαρνανία εκτός από την Κατούνα συναντάμε πελαργούς στις εκκλησίες και σε στύλους της Δ.Ε.Η. στα χωριά Στράτου, Κυψέλη, Λεπενού, Βόνιτσα, Μοναστηράκι, Καλύβια και αλλού, ενώ πριν μερικά χρόνια έκανε την επανεμφάνιση του στη Τριχωνίδα στον Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής στο Παναιτώλιο επίσης τους συναντάμε στους στύλους της Δ.Ε.Η. στον Άγιο Νικόλαο Βόνιτσας. Οι περισσότεροι πελαργοί βρίσκονται στο Δήμο Οινιαδών (Λεσίνι, Κατοχή, Νεοχώρι, Γουριά κ.τλ.) και στην ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Μεσολογγίου-Αιτωλικού που εξακολουθεί να φωλιάζει με ικανοποιητικό αριθμό ζευγαριών.
Η συμπόνια και η αγάπη των Αιτωλοακαρνάνων για τους πελαργούς είναι χαρακτηριστική. Στην Αρχαία Ελλάδα ο άνθρωπος έδειχνε πάντα σεβασμό και αγάπη και το θεωρούσε ωφέλιμο πουλί για τη γεωργία, γιατί εξολόθρευε τα επιβλαβή έντομα, τις σαύρες, τα ποντίκια των αγρών και τα φίδια. Πριν από 2500 χρόνια οι Θεσσαλοί είχαν ανακηρύξει τον πελαργό ως ιερό πτηνό ενώ είχαν νομοθετήσει την περίφημη «Αντιπελάργηση». Έναν πρωτοφανή για τα ελληνικά κοινωνικά δεδομένα νόμο, ο οποίος εξίσωνε την εκτέλεση πελαργού με την ανθρωποκτονία επιβάλλοντας στους παραβάτες την αντίστοιχη ποινή.
Πηγή: Ευάγγελος Δ. Κουτιβής - katounanews.gr
