Πριν την πανδημία COVID-19, οι παραδοσιακοί χώροι γραφείων είχαν σχεδιαστεί με στόχο να εξασφαλίζουν πως οι εργαζόμενοι είχαν το κατάλληλο περιβάλλον για να ενισχύεται η απόδοση και η παραγωγικότητά τους. Πολλοί προϊστάμενοι ομάδων συνήθιζαν να λαμβάνουν υπόψη τους τον χρόνο που έμενε ο εργαζόμενος στο γραφείο ως παράγοντα αξιολόγησης της παραγωγικότητας. Η εργασία λοιπόν στις εγκαταστάσεις του οργανισμού-εργοδότη ήταν ο κανόνας. Μάλιστα, σε σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φάνηκε ότι πριν από την πανδημία, περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους σε πολλές χώρες της ΕΕ δεν είχαν εργαστεί ούτε μια ημέρα απομακρυσμένα.

Ο παραδοσιακός χώρος των γραφείων αλλάζει

Το 2020 και με αφορμή την πανδημία, παρατηρήθηκε κατακόρυφη αύξηση της τηλεργασίας και άλλαξε ολοκληρωτικά η νοοτροπία σχετικά με τη φυσική παρουσία των εργαζομένων στο γραφείο. Το αναγκαστικό “work from home”, οδήγησε τους προϊσταμένους ομάδων και τα ηγετικά στελέχη των οργανισμών στη διαπίστωση πως η παραγωγικότητα και οι επιδόσεις όχι μόνο δεν επηρεάστηκαν αρνητικά από την απομακρυσμένη εργασία, αλλά σε πολλές περιπτώσεις βελτιώθηκαν. 

Καθώς μπαίνουμε όπως φαίνεται σε μια νέα κανονικότητα, ορισμένοι εργαζόμενοι είναι απρόθυμοι να χάσουν τον έλεγχο που απέκτησαν τον τελευταίο χρόνο στον χώρο και τρόπο εργασίας τους. Σύμφωνα με έρευνα του Ομίλου Adecco πολλοί εργαζόμενοι ελπίζουν να βρεθεί η χρυσή ισορροπία εργασίας στο σπίτι και στο γραφείο, ενώ υπάρχουν και οι περιπτώσεις εργαζομένων που προκρίνουν ως επιλογή την απομακρυσμένη κατά βάση εργασία, με την εργασία στο γραφείο να περιορίζεται ίσως σε μια ημέρα την εβδομάδα ή και λιγότερο. Στον αντίποδα αυτών, υπάρχουν και οι εργαζόμενοι εκείνοι οι οποίοι προτιμούν τη φυσική παρουσία στις εγκαταστάσεις της εταιρείας όλες τις εργάσιμες ημέρες και ώρες. 

Πώς θα είναι το γραφείο του μέλλοντος

Σύμφωνα με τον Όμιλο Adecco, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επανεξετάσουν το μέλλον των γραφειακών εγκαταστάσεών τους τοποθετώντας την ευελιξία στο επίκεντρο, έτσι ώστε να διατηρήσουν ένα παραγωγικό και αφοσιωμένο εργατικό δυναμικό, εξυπηρετώντας έτσι όλους τους τύπους εργαζομένων. Για την ακρίβεια, η εκτίμηση είναι ότι ο παραδοσιακός, λειτουργικός χώρος γραφείου θα μετατραπεί σε έναν χώρο εργασίας που θα σχεδιαστεί γύρω από την κοινωνική αλληλεπίδραση, τη συνεργασία και τη δημιουργία σχέσεων, ενώ θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και στους χώρους που ενθαρρύνουν την κοινωνικότητα.

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μυλωνά, Cluster Head του Ομίλου Adecco σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία: «Από τις μελέτες του Ομίλου Adecco, μπορούμε να δούμε ότι στο παρελθόν οι άνθρωποι αφιέρωναν το 70% των εργάσιμων ωρών τους στο γραφείο για τη διεκπεραίωση της δουλειάς τους και το 30% του χρόνου τους συνεργαζόμενοι με συναδέλφους. Τώρα αυτό θα αντιστραφεί, μιας και οι εργαζόμενοι θα έρχονται στο γραφείο για να συνεργαστούν, να κάνουν δημιουργικές συζητήσεις, να δουλέψουν σε ομαδικά projects. Οι δραστηριότητες που αφορούν στην ατομική δουλειά του καθενός θα γίνονται με απομακρυσμένο τρόπο, εξαλείφοντας τον χρόνο μετακινήσεων, ενισχύοντας την παραγωγικότητα και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής».

Οι εταιρείες βρίσκονται στη φάση σχεδιασμού του τρόπου επιστροφής των εργαζομένων στους χώρους εργασίας τους, αλλά η επιστροφή αυτή δεν αναμένεται να είναι καθολική. Οι ηγεσίες καλούνται να βρουν τον τρόπο για να χτίσουν ένα καλύτερο, πιο ευέλικτο μέλλον εργασίας, το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο με βάση τις ανάγκες των εργαζομένων τους. Η ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας έχει επίσης καταστήσει το εργασιακό περιβάλλον αρκετά ευέλικτο, ώστε να επιτρέπεται η χρήση διαφορετικών χώρων και μεθόδων συνεργασίας για διαφορετικούς σκοπούς, ανάλογα με τις ανάγκες των εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Και παρά το ότι κάποιος θα σκεφτόταν πως στη νέα αυτή κανονικότητα δεν θα απαιτούνται τόσο μεγάλοι γραφειακοί χώροι όσο στο παρελθόν, καθώς ο αριθμός εργαζομένων στα γραφεία θα είναι πιο περιορισμένος, στη μετά πανδημική εποχή θα απαιτείται περισσότερος χώρος για έναν παρόμοιο αριθμό εργαζομένων για τη διατήρηση μιας ασφαλούς κοινωνικής απόστασης. Αυτή η απόσταση εκτός από την εξασφάλιση της υγείας των εργαζομένων θα παρέχει και την ευελιξία που το μελλοντικό γραφείο θα πρέπει να προσφέρει για να καλύπτει τις ανάγκες ενός ανθρώπινου δυναμικού που επιζητά χώρους κοινωνικής συναναστροφής και ανταλλαγής ιδεών. Τα γραφεία θα επανασχεδιαστούν ως «κοινωνικοί κόμβοι» με την ένταξη περισσότερων κοινόχρηστων χώρων.

Τι βλέπουν οι αρχιτέκτονες

Οι αρχιτέκτονες ασχολούνται ενεργά με το ζήτημα του μετα-πανδημικού γραφείου τονίζοντας ότι το μέλλον των γραφείων θα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό που γνωρίζαμε. Η Montalba Architects, για παράδειγμα, οραματίζεται τη μετάβαση προς έναν ευέλικτο κόμβο χώρων «συν-εργασίας» αντί των μεγάλων «open spaces» με τις κλασικές σειρές από γραφεία.

Παράλληλα, οι αρχιτέκτονες θεωρούν πως το θέμα της βιωσιμότητας θα απασχολήσει πολύ και θα επηρεάσει τη διαρρύθμιση των γραφειακών χώρων. Οι αρχιτέκτονες της Wolfgang & Hite βλέπουν πως οι χώροι των γραφείων στο άμεσο μέλλον θα σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώνεται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αλλά δεν παραλείπουν να τονίσουν και την τάση δημιουργίας χώρων κατάλληλων για κοινωνικές συναναστροφές και διάδραση. 

Ο μελλοντικός χώρος της εργασίας θα είναι προσαρμοσμένος στη μεταβαλλόμενη φύση της εργασιακής ζωής. Ο COVID-19 έδωσε ώθηση στην επανεξέταση του περιβάλλοντος του γραφείου που προβλέπεται να γίνει ένας χώρος που θα προορίζεται όχι μόνο για εργασία, αλλά και για κοινωνική αλληλεπίδραση.