Ο πρώτος χρόνος της ζωής του ανθρώπου είναι ιδιαίτερα σημαντικός όχι μόνο επειδή τότε αρχίζουμε να ψελλίζουμε τις πρώτες μας λέξεις και μαθαίνουμε να περπατάμε, αλλά διότι αποτελεί μία περίοδο ραγδαίας ανάπτυξης του οργανισμού. Κατά τον πρώτο χρόνο, το βρέφος διπλασιάζει το σωματικό του βάρος και αυξάνει κατά 50% το αρχικό του ύψος, ενώ παράλληλα το πεπτικό του σύστημα αναπτύσσεται σταδιακά. Στόχος των γονιών και κυρίως της μαμάς, η οποία είναι η κύρια υπεύθυνη σε αυτή τη φάση για τη θρέψη του βρέφους, είναι να παρέχει στο μωρό μία σωστή διατροφή η οποία να καλύπτει τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά και να του εξασφαλίζει τη βέλτιστη ανάπτυξη.

Ποια είναι η πιο σωστή διατροφή κατά τη βρεφική ηλικία;
Κατά το πρώτο εξάμηνο το γάλα αποτελεί την αποκλειστική τροφή για το βρέφος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μάλιστα συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό του βρέφους για το διάστημα αυτό, ενώ τα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος καλό είναι να χρησιμοποιούνται όταν συντρέχει σοβαρός λόγος και μόνο μετά από σύσταση του παιδιάτρου ή του διαιτολόγου. Το μητρικό γάλα αποτελεί μία πλήρη τροφή για το μωρό καθώς μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά -τουλάχιστον κατά το πρώτο εξάμηνο της ζωής- ενώ παράλληλα περιέχει ουσίες οι οποίες ενισχύουν το ανοσοποιητικό του σύστημα ενάντια σε βλαβερούς μικροοργανισμούς. Καθώς ξεκινά 2ο εξάμηνο, συστήνεται η συνέχιση του μητρικού θηλασμού και η σταδιακή εισαγωγή συμπληρωματικών τροφίμων στη δίαιτα του μωρού. Συμπληρωματικά ονομάζονται τα τρόφιμα που δίνονται στα βρέφη επιπλέον του μητρικού γάλακτος και, μέχρι το μωρό να ολοκληρώσει το 1ο έτος της ηλικίας του, θα πρέπει να έχουν εισαχθεί στο διαιτολόγιό του όλες οι διαφορετικές ομάδες τροφίμων, διαδικασία που βοηθά, εκτός από τον εμπλουτισμό της διατροφής του, και στην ενίσχυση της λειτουργίας του πεπτικού του συστήματος.

Πώς εισάγονται τα νέα τρόφιμα στη διατροφή του βρέφους;
Η αρχή γίνεται με ρευστά τρόφιμα όπως φρουτόκρεμες, κρέμες δημητριακών, και βρεφικά γιαούρτια, μετά τον 6ο μήνα. Στην ηλικία αυτή το πεπτικό σύστημα του βρέφους είναι αρκετά ώριμο για να πέψει ρευστές και στερεές τροφές, ενώ παράλληλα το νευρομυϊκό του σύστημα είναι αρκετά ανεπτυγμένο και μπορεί έτσι να ελέγχει ικανοποιητικά τις κινήσεις της γλώσσας του και να καταπίνει. Επιπλέον, αυτή είναι μία περίοδος που τα μωρά είναι πλέον έτοιμα να εξερευνήσουν καινούριες γεύσεις!

Κατάλληλα συμπληρωματικά τρόφιμα είναι εκείνα που μπορούν να παρέχουν στο βρέφος τα απαιτούμενα ποσά ενέργειας και θρεπτικών συστατικών και μπορεί να είναι τρόφιμα που παρασκευάζονται στο σπίτι καθώς και ειδικά εμπλουτισμένα βρεφικά τρόφιμα του εμπορίου. Η έναρξη της εισαγωγής τροφίμων γίνεται με κάποιο βρεφικό τρόφιμο εμπλουτισμένο με σε σίδηρο, όπως είναι το ρυζάλευρο. Επιπλέον, τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να καταναλώνουν φρούτα σε μορφή πουρέ, μία επιλογή που είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες. Ο πολτός λαχανικών εισάγεται μετά τα φρούτα, ενώ στη συνέχεια μπαίνει στο διαιτολόγιο και το κρέας σε αλεσμένη μορφή, το οποίο αποτελεί σημαντικότατη πηγή πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας αλλά και σιδήρου. Τα δημητριακά εισάγονται κατά τον 8ο μήνα, ενώ το ψάρι εισάγεται στην βρεφική διατροφή λίγο πριν ολοκληρωθεί ο πρώτος χρόνος (κατά τον 11ο μήνα) και το αυγό κατά τον 12ο, καθώς αποτελούν αλλεργιογόνα τρόφιμα. Το λάδι (κατά προτίμηση ελαιόλαδο) θα πρέπει να προστίθεται στα γεύματα του βρέφους σε μικρές ποσότητες  (1 κ.γ. λάδι σε κάθε γεύμα), ενώ αντιθέτως δε θα πρέπει να προστίθενται καθόλου ζάχαρη και αλάτι. Τέλος, νερό μπορεί να δίνεται στα βρέφη μετά τον 6ο μήνα μαζί με τα γεύματα ή στο μεσοδιάστημα αυτών.

Η διατροφική αξία των βρεφικών τροφών
Όταν ο μητρικός θηλασμός δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί εξ αρχής ή όταν, μετά το πέρας του πρώτου εξαμήνου, ο θηλασμός τερματιστεί ή έστω μειωθεί η συχνότητά του, στα μωρά δίνονται ειδικές βρεφικές φόρμουλες οι οποίες είναι ειδικά σχεδιασμένες για να ανταποκρίνονται στις διατροφικές τους ανάγκες. Τα βρεφικά γάλατα, τα οποία προσομοιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο στη σύσταση του μητρικού γάλακτος, περιέχουν συνήθως αποβουτυρωμένο γάλα σε σκόνη, πρωτεΐνη ορού γάλακτος, λακτόζη, λιπαρά-ως επί το πλείστον  φυτικής προέλευσης-, πρεβιοτικά καθώς και βιταμίνες και μέταλλα. Τα γάλατα πρώτης και δεύτερης βρεφικής ηλικίας είναι ιδιαίτερα πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία, με έμφαση στον σίδηρο, καθώς το μέταλλο αυτό αποτελεί από τα βασικότερα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του βρέφους. Επιπλέον, στο εμπόριο κυκλοφορούν ειδικά βρεφικά γάλατα για μωρά με ιδιαίτερες διατροφικές απαιτήσεις, όπως για πρόωρα βρέφη, για μωρά με χαμηλό σωματικό βάρος κατά τη γέννηση, για βρέφη με μεταβολικά νοσήματα, καθώς και γάλατα ειδικά σχεδιασμένα για την αποφυγή αλλεργιών και για την αντιμετώπιση κολικών, δυσκοιλιότητας και διάρροιας. 

Εκτός όμως από τα βρεφικά γάλατα, στο εμπόριο κυκλοφορούν και έτοιμες τροφές για μωρά, όπως κρέμες και επιδόρπια γιαουρτιού. Ο βρεφικές κρέμες κυκλοφορούν σε μεγάλη γκάμα γεύσεων κι έχουν συνήθως ως βάση μπισκότο, ρυζάλευρο, καλαμπόκι (αραβόσιτο), καθώς και διάφορα άλλα δημητριακά, ενώ παράλληλα υπάρχει και η επιλογή της φρουτόκρεμας. Οι κρέμες αυτές είναι εμπλουτισμένες με απαραίτητα για το βρέφος μεταλλικά στοιχεία, όπως είναι ο σίδηρος, καθώς και πολύτιμες βιταμίνες, κυρίως του συμπλέγματος Β, βιταμίνη καθώς και D, Α και C. Τα βρεφικά γιαούρτια τέλος, τα οποία διατίθενται είτε λευκά είτε με φρούτα ή δημητριακά, είναι εξίσου εμπλουτισμένα σε πολύτιμα για το μωρό θρεπτικά συστατικά και μπορούν να εισαχθούν στη διατροφή του μετά τον 6ο μήνα.

Μην ξεχνάτε ότι τα συμπληρωματικά τρόφιμα καθώς και οι βρεφικές τροφές του εμπορίου θα πρέπει να εισάγονται στη διατροφή του μωρού σας σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές και πάντα υπό την καθοδήγηση του γιατρού ή του διατροφολόγου σας.

**Τα θέματα για το παιδί είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της εφημερίδας «Παιδικός Σταθμός για Γονείς» και των ανθρώπων του νηπιακού κέντρου «Μανταρίνι».