Ο Αλέξης είναι εργαζόμενος σε μία εταιρεία καταναλωτικών προϊόντων. Αγαπά αυτό που κάνει και όμως τον τελευταίο καιρό επιστρέφει σπίτι του με βάρος, άγχος, θυμό και απογοήτευση. Η δουλειά του πλέον δεν τον ικανοποιεί, αντίθετα τον φθείρει. Μάλιστα, πρόσφατα παρατηρεί πως όχι μόνο επιστρέφει πιεσμένος από τη δουλειά του, αλλά πιάνει τον εαυτό του να φέρνει την πίεση και στην προσωπική και κοινωνική του ζωή και να έχει άρνηση να πάει στη δουλειά του το πρωί.

«Νιώθω σαν το παιδί που του κάνουν bullying στο σχολείο. Το Σαββατοκύριακο έρχεται και είναι μια ανακούφιση, όμως αγχώνομαι αυξανόμενα όσο περνούν οι ώρες και σκέφτομαι πως πλησιάζει η Δευτέρα. Νιώθω αδύναμος και αποτυχημένος», λέει.

Ο φανταστικός Αλέξης βιώνει μία συναισθηματική αναστάτωση (συναισθηματικό stress), που πλέον φαίνεται να δυσκολεύει την επαγγελματική και όχι μόνο λειτουργικότητά του, με χαρακτηριστικά που ενδεχομένως να εξελιχθούν σε burn-out ή κάποια άλλη δυσλειτουργική ψυχολογική κατάσταση.

Ποια είναι όμως τα ερεθίσματα που μπορούν να δημιουργήσουν τέτοια πίεση στον κάθε «Αλέξη»; 

Οι συνήθεις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην εργασία τους τις περισσότερες φορές έχουν να κάνουν με το περιβάλλον της εργασίας και τις συμπεριφορές άλλων ανθρώπων, προϊσταμένων ή και συναδέλφων ανεξαρτήτως ιεραρχικού επιπέδου.

«Η διευθύντριά μου με ξεφτίλισε μπροστά σε όλους στο meeting», «ο προϊστάμενός μου πέντε φορές την ημέρα ειρωνεύεται τη δουλειά μου», «ο συνάδελφός μου ψάχνει με πάθος να βρει ένα λάθος στα reports και αρχίζει να φωνάζει», «δουλεύω σαν το σκυλί και δεν υπάρχει καμία ηθική αναγνώριση», «οι συνάδελφοί μου ασχολούνται με το να δίνουν πισώπλατες μαχαιριές» είναι κλασικά παραδείγματα που αναφέρουν στελέχη που υποφέρουν από stress διαφόρων μορφών και εντάσεων.

Όμως, δεν στρεσάρονται όλοι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τέτοιες εργασιακές συνθήκες και τοξικές συμπεριφορές. Και αν πιέζονται, δεν παθαίνουν όλοι burn-out. Άρα, αν θέλουμε να αναζητήσουμε την αιτία για την αναστάτωσή μας, δεν φτάνει μόνο «η προϊσταμένη μου που με επικρίνει συνεχώς», ή «ο Τάκης από το λογιστήριο που κάθε φορά ψάχνει να μου κάνει τη ζωή δύσκολη βρίσκοντας κάποιο λάθος στα τιμολόγια», ή «ο Χ που φέρεται ύπουλα και προσπαθεί να ανελιχθεί διαβάλλοντας εμένα».

Μάλλον συμβάλλουμε πολύ περισσότερο στην αναστάτωσή μας από όσο νομίζουμε. Όπως είπε ο Επίκτητος, οι άνθρωποι ταραζόμαστε όχι από τις καταστάσεις, αλλά από το τι σκεφτόμαστε για τις καταστάσεις (πώς τις ερμηνεύουμε και τις επεξεργαζόμαστε). Και οι σκέψεις που μας οδηγούν στην αναστάτωση έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. 

Με κύριο αυτών η Απαιτητικότητα: Κάθε φορά που αναστατωνόμαστε για οτιδήποτε στη ζωή, υπάρχει μία απαίτησή μας που «τσακώνεται» με την πραγματικότητα:

• Δεν μπορεί να μου μιλάει έτσι μέσα στην παρουσίαση.
• Δεν γίνεται να είναι τόσο ύπουλος.
• Θα έπρεπε να είναι πιο οργανωμένοι.
• Πρέπει να αναγνωρίζεται η προσπάθεια που έχω κάνει.
• Γιατί να πήρε προαγωγή η Χ που το μόνο που κάνει είναι δημόσιες σχέσεις;
• Δεν μπορεί να έχω τόσο πολλή δουλειά.
• Δεν το δέχομαι που η διευθύντριά μου ψάχνει συνεχώς αφορμή για να με επικρίνει και να μειώσει τη δουλειά μου.
• Σήμερα στη δουλειά θα είναι αλλιώς τα πράγματα.

Τα παραπάνω είναι λίγα παραδείγματα τέτοιων πεποιθήσεων που μας αναστατώνουν. Ως επιθυμίες είναι λογικές, ως απαιτήσεις όμως δεν στέκουν λογικά, είναι ευσεβείς πόθοι για έναν κόσμο στον οποίο υπάρχουν ειρήνη, σεβασμός παντού και μονόκεροι που βόσκουν σε κάθε γωνία χωρίς να λερώνουν! Όταν απαιτούμε αυτό που η πραγματικότητα μας διαψεύδει, παράγουμε άγχος, θλίψη, πληγωμένο συναίσθημα αδικίας, θυμό, φθόνο κ.τ.λ.

Ο δρόμος για μια πιο ήρεμη ζωή και επαγγελματική ζωή περνάει από την προϋπόθεση του να νικήσουμε την απαιτητικότητα ώστε να μην προσπαθούμε να «διαχειριστούμε το stress», αλλά να μη βιώνουμε συναισθηματικό stress εξαρχής (το σωματικό και πνευματικό stress δεν μπορούμε πολλές φορές να το αποφύγουμε, καθώς αν έχουμε μια απαιτητική δουλειά θα υπάρξει κούραση, σωματική και πνευματική. Τα μεγαλύτερα προβλήματα και τη μεγαλύτερη φθορά όμως στον άνθρωπο την προκαλεί το συναισθηματικό stress που εξετάζουμε εδώ). Χρειαζόμαστε λοιπόν μια ανανέωση στο λογισμικό μας, στο λειτουργικό μας πρόγραμμα. Σε αυτό, αν βλέπουμε πως δυσκολευόμαστε μόνοι μας, μπορεί να μας βοηθήσει ένας ειδικός ψυχικής υγείας ή ένας coach, με απαραίτητη προϋπόθεση να έχει ισχυρό υπόβαθρο ψυχολογίας (αλλιώς μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό).

Σημείωση:
Το ότι μας αγχώνουν, καταθλίβουν, αναστατώνουν οι σκέψεις μας και λιγότερο οι καταστάσεις και οι συμπεριφορές των άλλων δεν σημαίνει πως αν το παρόν κείμενο το διαβάζει ένας διευθυντής ή ιδιοκτήτης επιχείρησης, μπορεί πλέον να λέει στους συνεργάτες και τους εργαζομένους πως «εσείς αναστατώνετε τον εαυτό σας, εγώ θα συνεχίσω να σας φέρομαι επικριτικά/με αγένεια/χωρίς να αναγνωρίζω τη συμβολή σας κ.τ.λ.». Και αυτό, όσο κυνικά και αν θέλουμε να το σκεφτόμαστε, για έναν λόγο: Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να βρούμε τόσους πολλούς χοντρόπετσους συνεργάτες για να κάνουμε τη δουλειά μας όπως θέλουμε. Αν δεν θέλουμε να πληρώνουμε αναρρωτικές άδειες και να περνάμε συνεντεύξεις νέων υποψηφίων συνεχώς γιατί οι υπάλληλοί μας θα έχουν τάσεις φυγής και θα παραιτούνται από την εταιρεία μας, καλύτερα να ενισχύσουμε τις δικές μας ηγετικές και κοινωνικές δεξιότητες και τη συναισθηματική νοημοσύνη, παρά να αγωνιζόμαστε να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητα και το agility στους ανθρώπους που υποφέρουν από τις παθογένειες του οργανισμού μας! Η ανάπτυξη των ανθρώπων μας ξεκινάει από τον ηγέτη και συνεχίζεται στα στελέχη από πάνω προς τα κάτω. Αλλιώς, αν εκπαιδεύουμε και αναπτύσσουμε τους ιεραρχικά κατώτερους συνεργάτες μας χωρίς να αναπτύσσεται και η ηγεσία τους, είναι σαν να μοιράζουμε αλεξίσφαιρα σε ανθρώπους και μετά να τους πυροβολούμε συνεχώς!

Διαβάστε το άρθρο όπως δημοσιεύθηκε στο Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 195, Μάρτιος - Απρίλιος 2022 (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):