Η Τζέιν Γκούντολ έφυγε από τη ζωή προχθές, 1η Οκτωβρίου 2025, σε ηλικία 91 ετών, αφήνοντας πίσω της μια παρακαταθήκη που ξεπερνά τα όρια της επιστήμης. Ήταν πρωτοπόρος ερευνήτρια, ανθρωπολόγος, οικολόγος και, πάνω από όλα, μια ακούραστη φωνή υπέρ της ζωής — της άγριας και της ανθρώπινης.

Γεννημένη το 1934 στο Λονδίνο, η Γκούντολ ταξίδεψε νεαρή στην Αφρική, όπου και συνάντησε τον παλαιοντολόγο Λουίς Λίκι. Ήταν εκείνος που διέκρινε το πάθος της για τα ζώα και την ενθάρρυνε να εγκατασταθεί στην Τανζανία, στο εθνικό πάρκο Γκόμπε, για να μελετήσει χιμπατζήδες στο φυσικό τους περιβάλλον. Το 1960 ξεκίνησε μια παρατήρηση που έμελλε να αλλάξει όχι μόνο την επιστήμη, αλλά και την εικόνα που έχουμε για το ποιοι είμαστε.

Η Γκούντολ παρατήρησε για πρώτη φορά ότι οι χιμπατζήδες κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν εργαλεία, μια ανακάλυψη που αμφισβήτησε το στεγανό ανάμεσα στον άνθρωπο και τα άλλα ζώα. Κατέγραψε τη σύνθετη κοινωνική τους ζωή, την τρυφερότητα, αλλά και τις συγκρούσεις τους. Με το βλέμμα της μας έμαθε πως η φύση δεν είναι ένας ξένος κόσμος, αλλά ένας συγγενικός καθρέφτης.

Η συνεισφορά της, όμως, δεν περιορίστηκε στην επιστήμη. Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, η Γκούντολ αφιερώθηκε στην περιβαλλοντική δράση, ιδρύοντας το Jane Goodall Institute και το πρόγραμμα Roots & Shoots, που εμπνέει παιδιά και νέους σε περισσότερες από 100 χώρες να φροντίσουν για τον πλανήτη. Στην πορεία της ζωής της έδωσε αμέτρητες ομιλίες, έγινε διεθνές σύμβολο υπεράσπισης της βιοποικιλότητας, και ταξίδεψε ασταμάτητα μέχρι τα τελευταία της χρόνια, παρά την ηλικία της.

Η ίδια συνήθιζε να λέει ότι το μεγαλύτερο όπλο μας είναι η ελπίδα. Και πράγματι, η παρουσία της υπήρξε φάρος ελπίδας σε έναν κόσμο που συχνά βυθίζεται στον κυνισμό και την αδιαφορία. Η Γκούντολ δεν έβλεπε τη φύση σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης, αλλά σαν κοινό μας σπίτι. Δεν μιλούσε για «ζώα» και «ανθρώπους» ως δύο ασύνδετες κατηγορίες, αλλά για μια μεγάλη οικογένεια ζωής.

Ο θάνατός της σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής. Όμως η κληρονομιά της παραμένει ζωντανή: σε κάθε νέο επιστήμονα που σκύβει με σεβασμό πάνω από τη φύση· σε κάθε παιδί που φυτεύει ένα δέντρο εμπνευσμένο από το παράδειγμά της· σε κάθε χιμπατζή που επιβιώνει σε έναν κόσμο όλο και πιο σκληρό, χάρη στους αγώνες της.

Η Τζέιν Γκούντολ μάς δίδαξε πως η αληθινή επιστήμη δεν είναι ψυχρή παρατήρηση, αλλά μια πράξη αγάπης. Κι αυτή η αγάπη είναι η δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.