Γράφει o Ευάγγελος Γ. Σπύρου
Εκδότης-Δημοσιογράφος
Λες και ήταν χθες που ευχόμασταν Χρόνια Πολλά και ευτυχές το νέο έτος και να μέσα στον Δεκέμβριο του 2023 βγήκαν τα πρώτα ημερολόγια του 2024 και ξανατυπώθηκαν σε χαρτί, αλλά και εμφανίστηκαν στις οθόνες στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ τα πρώτα ευχολόγια και οι ευχές του νέου έτους 2024!
Έτος, λέξη αρχαία ελληνική από το ρήμα ειμί που σημαίνει πορεύομαι. Το έτος προχωρεί, διαβαίνει ορμητικά προς την αιωνιότητα. Μαζί του στη θύελλα των αλλαγών παίρνει τα χρόνια μας, τους μήνες μας, τις εβδομάδες μας, τις μέρες μας, τις ώρες μας.
Πρώτος ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων προσπάθησε να δώσει τον ορισμό του χρόνου παρατηρώντας τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, αποκαλώντας τους πλανήτες «όργανα του χρόνου» στο έργο «Τίμαιος». «Χρόνος εστί κίνησις ουρανού», είπε. Ο ιστορικός Μένανδρος, βασισμένος στον ορισμό του Πλάτωνος, είπε ότι «και γαρ εκ της ουρανού κινήσεως ο χρόνος». «Πλάτων, αιώνος εικόνα κινητήν της του κόσμου κινήσεως». «Κινητή εικών… τούτο ονομάκαμεν χρόνον». Ο Αριστοτέλης είπε: «Αδύνατον χρόνος χωρίς κινήσεως» «Χρόνον ορίζουμε διάστημα του κόσμου κινήσεως» «…διό και δοκεί ο χρόνος είναι η της σφαίρας κίνησις, ότι ταύτη μετρούνται αι άλλες κινήσεις». Η ώρα είναι η στιγμή στο πού ακριβώς είναι η Γη σε σχέση με άλλα ουράνια σώματα. Η ώρα είναι ο χώρος, η χ-ώρα σε μια χρονική στιγμή. Με άλλα λόγια, χωροχρόνος. Οι εποχές είναι ώρες του έτους πάνω στις οποίες ταξιδεύει ο χρόνος, σαν να είναι σε όχημα. Όλοι μας ταξιδεύουμε εποχούμενοι (όχημα=όχος). Καθώς κινείται η Γη κυκλικά δημιουργούνται οι μέρες που έχουν φως και είμαστε ήρεμοι και οι νύχτες που είναι σκοτεινές με σκότος˙ χωρίς φως, που φοβίζουν και συνδέονται με δυσάρεστα και πέρασμα από το φως στον Άδη.
Αυτή η συνεχής, αέναος κίνησις του χρόνου είναι μακρά περίοδος χρονική που την ονόμασαν αιών, που δεν σταματά, κινείται συνέχεια, πνέει αέναα. Βγαίνει από τη λέξη άημι και αΐω=πνέω, φυσώ και από το αιών βγαίνει το αεί, πάντοτε… Έτσι καταλαβαίνουμε ότι μέσα στον αιώνα χωράνε χρόνια και εποχές και οι χρονορροές και οι καιροί που είναι τμήματα χρόνου και ανάγκασαν τον συγγραφέα Αμμώνιο να πει ότι «καιρός και χρόνος διαφέρει: καιρός μεν εστί μέρος του χρόνου, χρόνος δε καιρών πολλών σύλληψις». Από το κείρω που σημαίνει κόβω, τεμαχίζω ο καιρός (τμήμα χρόνου), αλλά και η λέξη χρόνος, κείρω και κρόνος, χρόνος που μας οδηγεί στο μύθο του Κρόνου που «έτρωγε» τα παιδιά του, εξηγώντας ότι μέσα στο χρόνο (Κρόνος) όλα γίνονται και όλα χάνονται… Ο Κρόνος, ο υπέρτατος θεός των Προελλήνων, ήταν ο θεός της γονιμότητας της γης, γιος του Ουρανού και Γης…
Φιλοσοφώντας περί χρόνου σε αυτό το «ΝΑΙ», έχουμε τις χρυσές επιφυλλίδες του ομότιμου καθηγητή Γρηγόρη Κωσταρά της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών για περισσότερες σκέψεις και εξαιρετικές σκέψεις φίλων μας αναγνωστών.
«Ο χρόνος είναι ο καλύτερος σύμβουλος», είπε ο Περικλής. «Τον καιρό να τον περιμένεις», είπε ο Πιττακός, ένας από τους εφτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ο Πλούταρχος θύμισε ότι «ο Αντιφών έλεγε πως η θυσία του χρόνου είναι η πιο δαπανηρή από όλες τις θυσίες!». «Ο χρόνος είναι η μορφή της αιωνιότητος», υποστήριζε ο Διογένης ο Λαέρτιος. «Ο χρόνος είναι φλύαρος που μιλάει ακόμα και όταν δεν τον ρωτάς», έγραψε Ευριπίδης. «Τι είναι σοφότερο; Ο χρόνος, που τα βρίσκει όλα», θα γράψει ο Θαλής ο Μιλήσιος. «Μην κρύβεις τίποτα, γιατί ο χρόνος που τα βλέπει και τα ακούει όλα αποκαλύπτει το κάθε τι», έγραψε ο Σοφοκλής… «Χρόνου Φείδου», λέει ο Χίλων ο Λακεδαίμων. «Ο χρόνος και το ρεύμα δεν περιμένει κανέναν άνθρωπο», λέει μια παροιμία. «Η υπομονή φέρνει τριαντάφυλλα», λέει μια γερμανική και μια περσική ότι «με τον καιρό και την υπομονή γίνεται το φύλλο της μουριάς μετάξι».
Για την έννοια του χρόνου διάβασα ωραίες σκέψεις στο «ΕΣΤΙΑΖΩ» της εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ». Ο Γάλλος πρόεδρος ΜΙΤΕΡΑΝ είχε πει «δώστε χρόνο στο χρόνο», γνωρίζοντας το ρόλο του χρόνου που είναι διαφορετικός για ανθρώπους, ηγέτες, κράτη, θρησκείες, άνδρες, γυναίκες, παιδιά. «Χθες ήταν νωρίς, αύριο μπορεί να είναι πολύ αργά. Τώρα είναι η ώρα!», είπε ο Λένιν για τους κοινούς θνητούς. Ενδιαφέρον είχε και η τύχη ενός ιστορικού ωρολογιού που αγοράστηκε στα χρόνια του Όθωνα, το 1850, για να τοποθετηθεί στην πρόσοψη του Πανεπιστημίου Αθηνών και τοποθετήθηκε 14 χρόνια αργότερα, το 1864, μετά από μεγάλες συζητήσεις και διαφωνίες στο πού να τοποθετηθεί από «θεολόγους, φιλοσόφους, νομομαθείς, ιατρούς, πολιτικούς και δημοσιογράφους», όπως γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς. Για να το επισκευάσουν 70 χρόνια μετά, το κατέβασαν, αλλά ποτέ δεν το ξανατοποθέτησαν… «Το πανεπιστήμιο χωρίς το ρολόι έχασε τον ιστορικόν του ρυθμό», έγραψαν οι εφημερίδες.
Σήμερα που υπάρχουν ρολόγια στα χέρια, στα κτίρια, στα μαγαζιά, στα κινητά, στις οθόνες των κομπιούτερ, παντού, πανάκριβα και φθηνά, ατομικά και δημόσια, χρυσά με διαμάντια και ζαφείρια, με χιλιάδες σχέδια και χρώματα από ξακουστούς ωρολογοποιούς, οι άνθρωποι μετρώντας το χρόνο που είναι η ζωή τους, συνήθως οι περισσότεροι δεν έχουν χρόνο για να αφιερώσουν στον εαυτό τους και να αξιολογήσουν τι από όλα είναι ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ που είναι πανδαμάτωρ και όλα τα νικά με το σταμάτημα του μεγάλου ρολογιού της ζωής στο τελευταίο φως του «καντηλιού» μας…
Ίσως μαζί με τις ευχές χρήσιμο είναι να θυμίσω ότι μέσα στις φωνές των φιλοσόφων και των ψαλμών, που αγωνιωδώς ρωτάνε σχετικά με το χρόνο «ποια δόξα έστηκε επί γης αμετάθετος» και «γιατί πάντα ονείρου απατηλότερα», ότι περιλαμβάνονται και τα ρολόγια, τα πιο πολυσυζητημένα και πανάκριβα, όπως το Rolex Daytona του ηθοποιού Πολ Νιούμαν, το οποίο αποκάλεσαν «ιερό δισκοπότηρο» των ρολογιών, που δημοπρατήθηκε το 2017 για 17,7 εκατομμύρια δολάρια, τα δυσεύρετα ρολόγια τoυ Ερ. Κλάπτον της Patek Philippe, τα Rolex του Σιλβέστερ Σταλόνε, του Μπραντ Πιτ, το ρολόι Bregnet της Μαρίας Αντουανέτας αξίας 30 εκατομμυρίων δολαρίων, που φτιάχτηκε για αυτήν, αλλά δεν το φόρεσε ποτέ αφού ολοκληρώθηκε 34 χρόνια μετά το θάνατό της και 44 χρόνια από την παραγγελία και είχε 23 διαφορετικές λειτουργίες και 823 εξαρτήματα! Τα ίδια ισχύουν και για το ρολόι της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας, που πρωτοφόρεσε το 1953 με λευκόχρυσο μπρασελέ, με διαμαντένιες λεπτομέρειες και τον μικρότερο μηχανισμό που έγινε ποτέ (Jaeger-Le Coultre Joaillerie 101 Manchette). Όλα στο χέρι φτιαγμένα είναι και τα εξαρτήματά του πιο περίπλοκου ρολογιού της Patek Philippe, που ξεκίνησε να φτιάχνεται το 1925 με 920 μέρη, 430 βίδες, 116 κυλίνδρους και 70 διαμάντια, για έναν τραπεζίτη. Το ρολόι Graff Hallucination, που εμφανίστηκε το 2014, κοστίζει 55 εκατομμύρια δολάρια, μοναδικό κόσμημα με πράσινα, γαλάζια, πορτοκαλί, και ροζ διαμάντια. Σπάνια, μοναδικά, ιστορικά και με τέλειες μηχανικές ανωτερότητες κυκλοφορούν ρολόγια που δείχνουν, αλλά δεν νικάνε το χρόνο για τους ιδιοκτήτες τους, που και αυτοί πορεύονται προς την αιωνιότητα όπως όλοι μας, εμποδίζοντας τις φωνές που λένε φιλοσόφησε το χρόνο, και «αν έχεις καιρό, μην περιμένεις ευκαιρία».
«Ας γεμίσουμε το χρόνο και τη ζωή μας με έργα προς τον συνάνθρωπό μας, που «σπάνε» όλα τα ρολόγια και ομορφαίνουν το βίο μας, που θα καταγραφούν και θα μείνουν να «μετρήσουν» υπέρ μας. Καλό 2024 με συλλογή καρπών από έργα ειρήνης, αγάπης, φιλανθρωπίας για εμάς και για τους γύρω μας, βαδίζοντας στη ζωή σύμφωνα και με όσα έγραψε σε επιστολή του προς Εφεσίους και γύρω περιοχές Περγάμου και Μιλήτου ο Aπόστολος Παύλος, 2.161 χρόνια πριν, το 62 μ.Χ., μέρες που ήταν φυλακισμένος στην Ρώμη: «Bλέπετε ουν πώς ακριβώς περιπατείτε, μη ως άσοφοι αλλ’ ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί». Η σύνεσις και η σοφία σας θα φαίνεται με το να επωφελείσθε πνευματικώς με κάθε ευκαιρία, επειδή οι ημέρες λόγω επικρατούντος κακού είναι γεμάτες πονηρία και οι αφορμές του κακού περισσότερες και οι ευκαιρίες του καλού σπανιότερες, και για αυτό προσέξτε να μην γίνετε ανόητοι. Ίδιες προτροπές έλαβαν και οι Κολασσαείς (αι Κολασσαί, αξιόλογη πόλη της Φρυγίας) το 63 μ.Χ., γράφοντας ο Παύλος: «Εν σοφία περιπατείτε προς τους έξω, τον καιρό εξαγοραζόμενοι. Ο λόγος ημών πάντοτε εν χάριτι, άλατι ηρτυμένος (=χαριτωμένος, με φρόνηση), ειδέναι πώς δει υμάς ενί εκάστω αποκρίνεσθαι», δηλαδή να είστε με φρόνηση και ο λόγος σας να είναι χαριτωμένος με το αλάτι της φρονήσεως για να είναι ευχάριστος, και να ξεύρετε πως πρέπει εσείς να αποκρίνεσθε εις τον καθένα.
Καλή χρονιά 2024 από τους συνεργάτες του «ΝΑΙ» και εμένα!
Ευάγγελος Γ. Σπύρου
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
