Ο διάλογος για τη χρήση ορυκτών καυσίμων και τον αντίκτυπό της στο περιβάλλον, έχει δώσει ώθηση στην αναζήτηση τρόπων μείωσης των επιπτώσεων των δραστηριοτήτων μας στο περιβάλλον. Σε ατομικό επίπεδο, μπορούμε να ξεκινήσουμε την προσπάθεια από το ίδιο μας το σπίτι, επιλέγοντας να χρησιμοποιούμε ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται με μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε τους τρόπους που θα σας βοηθήσουν στην πραγματοποίηση αυτής της μετάβασης.

Τι είναι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; 

Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) απελευθερώνεται κατά την εξόρυξη και την καύση ορυκτών καυσίμων όπως ο γαιάνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Λόγω της ιδιότητάς του να παγιδεύει τη θερμότητα, αποτελεί την κυρίαρχη αιτία της κλιματικής αλλαγής. Έρευνα της NASA αποκάλυψε ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αυξήσει τα επίπεδα CO2 στην ατμόσφαιρα κατά 50% σε λιγότερο από 200 χρόνια. Μπροστά σε αυτά τα νέα δεδομένα, μεγάλος αριθμός χωρών, οργανισμών και επιχειρήσεων έχει προχωρήσει στην κατάρτιση σχεδίων και έχει δεσμευτεί για απανθρακοποίηση, δηλαδή την απεξάρτηση από τις ανθρακούχες εκπομπές. Συγκεκριμένα στην ΕΕ, στους εθνικούς ενεργειακούς και περιβαλλοντικούς στόχους για την περίοδο 2021-2030 συγκαταλέγεται η απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος.

Γιατί είναι σημαντική η μορφή της ενέργειας που καταναλώνουν τα νοικοκυριά;

Τα περισσότερα νοικοκυριά χρησιμοποιούν διάφορες μορφές καυσίμων. Ηλεκτρική ενέργεια για τον φωτισμό και τη λειτουργία των ηλεκτρικών συσκευών και ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο ή το προπάνιο, για τη λειτουργία λεβήτων και θερμοσιφώνων. Σήμερα στην Ελλάδα, 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά θερμαίνονται με φυσικό αέριο, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό ή πετρέλαιο. Αυτή η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, τα οποία αποτελούν μία από τις κυριότερες αιτίες υπερθέρμανσης του πλανήτη, έχει πυροδοτήσει τα τελευταία χρόνια μια αύξηση στο ενδιαφέρον για τον «εξηλεκτρισμό» και την «απανθρακοποίηση» των κτιρίων. Με άλλα λόγια, επιχειρείται μια στροφή στη δημιουργία κατοικιών που χρησιμοποιούν αποκλειστικά ηλεκτρική ενέργεια και στην αξιοποίηση των αυξανόμενα διαθέσιμων μορφών ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία παράγεται με μηδενικές ανθρακούχες εκπομπές.

Πολλές χώρες αναζητούν τρόπους μείωσης των εκπομπών CO2 που προέρχονται από τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, το σχέδιο εθνικού προγράμματος ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατ’ εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2284 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2016 προβλέπει, μεταξύ άλλων, την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στην ηλεκτροπαραγωγή, τη μείωση της εξόρυξης λιγνίτη για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή και τη μετάβαση σε καύσιμα μικρότερης έντασης άνθρακα. Επίσης, από το 2023, απαγορεύεται η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης σε περιοχές με επαρκώς διαθέσιμο δίκτυο φυσικού αερίου.

Τα οφέλη της χρήσης αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας

Με την απομάκρυνση από συστήματα θέρμανσης που βασίζονται στη χρήση ορυκτών καυσίμων και τη μετάβαση στη χρήση ηλιακής ή αιολικής ενέργειας και άλλων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών για οικιακές ανάγκες, οι ιδιοκτήτες κατοικιών  βάζουν το δικό τους λιθαράκι στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.

Τα οφέλη που προκύπτουν δεν αφορούν μόνο το περιβάλλον. Με τη χρήση αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές μπορούμε να μειώσουμε τη ρύπανση του αέρα στους εσωτερικούς χώρους, η οποία οφείλεται στην παραγωγή μονοξειδίου του άνθρακα και οξειδίου του αζώτου κατά την καύση φυσικού αερίου ή προπανίου. Έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Environmental Research and Public Health έδειξε ότι πάνω από το 12% των περιπτώσεων παιδικού άσθματος στις ΗΠΑ μπορεί να αποδοθεί στη χρήση κουζίνας φυσικού αερίου, αφού περίπου το 40% των νοικοκυριών χρησιμοποιεί τέτοιου τύπου κουζίνες.

Η μετάβαση στη χρήση αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας στα νοικοκυριά εξαλείφει επίσης τον κίνδυνο διαρροής αερίου. Παράλληλα, οι ηλεκτρικοί φούρνοι, οι ηλεκτρικοί θερμαντήρες και άλλες συσκευές έχουν λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν πυρκαγιές και εκρήξεις από ό,τι οι συσκευές που λειτουργούν με φυσικό αέριο.

Επιπλέον, καθώς η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές γίνεται φθηνότερη και οι τεχνολογικές καινοτομίες όπως οι επαγωγικές εστίες και τα εναλλακτικά συστήματα θέρμανσης, συνεχίζουν να εξελίσσονται, οι κατοικίες που χρησιμοποιούν αμιγώς ηλεκτρική ενέργεια αποτελούν μια αυξανόμενα αποδοτική επιλογή, τόσο ως προς το κόστος όσο και ως προς την κατανάλωση ενέργειας. 

Πώς θα επιτύχετε τη μετάβαση στη χρήση αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας

Ξεκινήστε εξετάζοντας τις συσκευές και τα συστήματα της κατοικίας σας, για τη λειτουργία των οποίων χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα. Με αυτόν τον τρόπο, θα εντοπίσετε τις εναλλακτικές επιλογές και τους τομείς στους οποίους είστε σε θέση να επιχειρήσετε τη μετάβαση.

Εστίες κουζίνας

Αντικαταστήστε τις εστίες αερίου με ηλεκτρικές εστίες, π.χ. επαγωγικές εστίες που λειτουργούν με ηλεκτρομαγνητισμό για την άμεση παραγωγή θερμότητας. Σε αντίθεση με το αέριο, η λειτουργία συσκευών, όπως οι εστίες και οι φούρνοι με ηλεκτρικό ρεύμα, μπορεί να είναι ελαφρώς πιο δαπανηρή. Ωστόσο, για το μαγείρεμα αποτελεί την πιο ενεργειακά αποδοτική επιλογή.

Φούρνος

Αντικαταστήστε τον φούρνο αερίου με έναν κυκλοθερμικό ηλεκτρικό φούρνο. Η λειτουργία των ηλεκτρικών φούρνων είναι ελάχιστα πιο δαπανηρή, δεδομένου ότι το κόστος του αερίου σε σχέση με την τιμή της ηλεκτρικής KWh είναι αισθητά μικρότερο, εξασφαλίζοντας έτσι οικονομία στο νοικοκυριό. Ωστόσο, οι ηλεκτρικοί φούρνοι προσφέρουν καλύτερη κατανομή της θερμότητας και έτσι εγγυώνται σταθερά αποτελέσματα.

Τζάκι

Εξερευνήστε όλες τις εναλλακτικές επιλογές αμιγώς ηλεκτρικής ενέργειας έναντι του παραδοσιακού τζακιού. Τα ηλεκτρικά τζάκια είναι αποδοτικά ως προς το κόστος, η εγκατάστασή τους είναι εύκολη και η συντήρησή τους καθόλου απαιτητική, αφού δεν χρειάζονται καπνοδόχο, που συνήθως χρειάζεται τακτικό καθάρισμα. Οι τιμές τους ξεκινούν από 160 ευρώ για τα πιο απλά μοντέλα, ενώ οι τιμές για θερμάστρες αερίου ή ξυλόσομπες είναι πολλαπλάσιες.

Λάμπες LED 

Oι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (CFL) αποτελούσαν για ένα διάστημα μια καλή επιλογή για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ωστόσο, οι λαμπτήρες φωτισμού LED είναι γενικά πιο αποδοτικοί επειδή καταναλώνουν λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, γεγονός που σημαίνει ότι θα χρειάζεται να αγοράζετε λιγότερες λάμπες για την αντικατάστασή τους. Η μέση διάρκεια ζωής ενός λαμπτήρα LED είναι περίπου 50.000 ώρες σε σύγκριση με τις 8.000 ώρες των λαμπτήρων CFL. Επιπλέον, οι λάμπες LED εκπέμπουν πολύ λίγη θερμότητα, ενώ οι CFL απελευθερώνουν περίπου 80% της ενέργειάς τους ως θερμότητα. Τέλος, το ετήσιο κόστος που προκύπτει από λάμπες  LED είναι αισθητά μικρότερο. 

Συστήματα θέρμανσης

Υπάρχουν πολλές επιλογές ηλεκτρικών συστημάτων θέρμανσης. Από καλοριφέρ, λέβητες, θερμοσυσσωρευτές μέχρι ενδοδαπέδια θέρμανση, . Η κατανόηση του τρόπου αποδοτικής χρήσης θα μπορούσε να σημαίνει να ξοδεύετε λιγότερα χρήματα για τη θέρμανση του σπιτιού σας από ό,τι αν χρησιμοποιούσατε εναλλακτικές που λειτουργούν με φυσικό αέριο. Η εγκατάσταση ενός συστήματος που λειτουργεί αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια σε ένα νεόδμητο σπίτι είναι αρκετά εύκολη, ωστόσο η προσαρμογή του είναι δυνατή και σε παλαιότερες κατοικίες. Μετά την εγκατάστασή τους (το κόστος των σωμάτων καλοριφέρ ξεκινά από περίπου 100 ευρώ), αυτά τα συστήματα θέρμανσης δεν απαιτούν ιδιαίτερη συντήρηση.

Φωτοβολταϊκά

Ερευνήστε την αγορά φωτοβολταϊκών συστημάτων, για να εξασφαλίσετε ότι το σπίτι σας θα χρησιμοποιεί «πράσινη» ενέργεια από μία ανανεώσιμη πηγή. Το κόστος εγκατάστασης για ένα μέσο νοικοκυριό ανέρχεται γύρω στις 5.000-5.500 ευρώ, ποσό που ουσιαστικά επιστρέφεται στον καταναλωτή λόγω της σημαντικής μείωσης στους λογαριασμούς ρεύματος. Μάλιστα, ο συμψηφισμός παραγόμενης-καταναλισκόμενης ενέργειας (γνωστός με τον όρο net-metering) επιτρέπει στον καταναλωτή να καλύψει ένα σημαντικό μέρος της δικής του κατανάλωσης, έχοντας παράλληλα τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί το δίκτυο για έμμεση αποθήκευση της πράσινης ενέργειας.