Ηλίας Προβόπουλος, 9/5/2025 - 09:09 facebook twitter linkedin Ηλίας Προβόπουλος: Δύο φωτογραφίες της νίκης Ηλίας Προβόπουλος, 9/5/2025 facebook twitter linkedin Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εκατοντάδες φωτογράφοι αποτύπωσαν χιλιάδες στιγμιότυπα από το μέτωπο, συμβάλλοντας τόσο στην ενημέρωση όσο και στην προπαγάνδα. Οι εικόνες αυτές, πέρα από το ιστορικό τους βάρος, διαμόρφωσαν τη συλλογική μνήμη και την πολιτική της αναπαράστασης της νίκης. Δύο από τις πιο χαρακτηριστικές —η ύψωση της σοβιετικής σημαίας στο Ράιχσταγκ και της αμερικανικής στην Ίβο Τζίμα— ξεχωρίζουν όχι μόνο για την αισθητική και το περιεχόμενό τους, αλλά και για τη χρήση τους ως σύμβολα εθνικής υπερηφάνειας και στρατιωτικής υπεροχής. Η πρώτη φωτογραφία που ξεχωρίζει είναι του σοβιετικού φωτορεπόρτερ Γεβγκένι Χαλντέι, ο οποίος αποτύπωσε την ανύψωση της σημαίας της Σοβιετικής Ένωσης στην κορυφή του Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, στις 2 Μαΐου 1945. Η φωτογραφία δείχνει τρεις Σοβιετικούς στρατιώτες να υψώνουν τη σημαία σε ένα από τα πιο εμβληματικά και φορτισμένα σημεία του Βερολίνου, το κτίριο της γερμανικής Βουλής, που είχε γίνει σύμβολο της ναζιστικής εξουσίας. Ο Χαλντέι, εργαζόμενος για το πρακτορείο ΤΑΣΣ, ταξίδεψε στο Βερολίνο έχοντας στις αποσκευές του μια σημαία την οποία είχε ράψει η θεια του, ειδικά για την περίσταση. Η φωτογραφία δεν είναι αυθόρμητη· είναι σκηνοθετημένη εκ των υστέρων, καθώς η αρχική ύψωση είχε γίνει δύο ημέρες νωρίτερα. Μετά την αρχική λήψη, η φωτογραφία υπέστη επεξεργασία: ο Χαλντέι πρόσθεσε καπνούς στο φόντο για να ενισχύσει το δραματικό αποτέλεσμα και αφαίρεσε από το χέρι του στρατιώτη ένα δεύτερο ρολόι, ώστε να μην υπονοείται λεηλασία. Παρά τη σκηνοθεσία και την παρέμβαση, η φωτογραφία έγινε το πιο διάσημο σύμβολο της σοβιετικής νίκης και δημοσιεύθηκε σε εκατομμύρια έντυπα και αφίσες. Η δεύτερη φωτογραφία, ακόμη πιο γνωστή, είναι του Αμερικανού Τζο Ρόζενταλ και απεικονίζει την ανύψωση της αμερικανικής σημαίας στο νησί Ίβο Τζίμα του Ειρηνικού, στις 23 Φεβρουαρίου 1945. Έξι πεζοναύτες, με κόπο και συντονισμό, υψώνουν τη σημαία στην κορυφή του λόφου Σουριμπάτσι, σηματοδοτώντας την επικράτηση των αμερικανικών δυνάμεων σε μια από τις σκληρότερες μάχες του πολέμου. Και αυτή η φωτογραφία, παρά τη φαινομενική αυθορμησία της, είναι το αποτέλεσμα μιας δεύτερης ύψωσης σημαίας, πιο μεγάλης και πιο εντυπωσιακής. Η πρώτη σημαία ήταν μικρή και δεν φαινόταν από μακριά· η δεύτερη υψώθηκε για να είναι ορατή σε όλο το νησί. Ο Ρόζενταλ κατηγορήθηκε αρχικά ότι σκηνοθέτησε τη λήψη, κάτι που αρνήθηκε έντονα και επιβεβαιώθηκε αργότερα από τους ίδιους τους πεζοναύτες. Η εικόνα γνώρισε τεράστια απήχηση, έγινε αφίσα για την καμπάνια πολεμικού δανείου και ενέπνευσε το εθνικό μνημείο πολέμου των ΗΠΑ στην Ουάσινγκτον. Και οι δύο φωτογραφίες, παρά τις ομοιότητες, εντάσσονται σε διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτισμικά πλαίσια. Η σοβιετική εικόνα τονίζει την κατάκτηση, την επιβολή, το τέλος ενός καθεστώτος· η αμερικανική φωτογραφία δίνει έμφαση στη συλλογικότητα, την επιμονή και τη θυσία. Και οι δύο όμως λειτουργούν ως εικονικά σύμβολα της «νίκης» για τα στρατόπεδα στα οποία ανήκουν, αναπαράγοντας την ιδεολογία τους και ενισχύοντας την εικόνα τους στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Αξίζει να σημειωθεί πως και οι δύο φωτογραφίες δεν αποτύπωσαν την «πραγματική» στιγμή της νίκης, αλλά μια στιγμή σκηνοθετημένη, ενορχηστρωμένη για να μείνει στην Ιστορία. Η επιτυχία τους αποδεικνύει ότι η φωτογραφία δεν είναι απλώς μέσο τεκμηρίωσης, αλλά και εργαλείο ερμηνείας και κατασκευής της πραγματικότητας. Και έτσι, οι δύο αυτές εικόνες παραμένουν, 80 χρόνια μετά, εμβληματικές· όχι γιατί κατέγραψαν τη νίκη, αλλά γιατί την έκαναν ορατή, δυναμική και διαχρονική. Σήμερα, σε έναν κόσμο όπου η εικόνα κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο και στα μέσα επικοινωνίας, η μελέτη αυτών των φωτογραφιών παραμένει επίκαιρη. Μας υπενθυμίζει πως ακόμη και οι πιο αναγνωρίσιμες εικόνες της Ιστορίας είναι αποτέλεσμα επιλογών, πλαισίωσης και σκοπιμοτήτων. Δεν αποτελούν μόνο αποτύπωση γεγονότων, αλλά και εργαλεία που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο δημιουργούνται, χρησιμοποιούνται και ερμηνεύονται τέτοιες φωτογραφίες, μας βοηθά να προσεγγίσουμε την Ιστορία με κριτική ματιά και μεγαλύτερη επίγνωση της σχέσης μεταξύ πραγματικότητας και αναπαράστασης. Οι φωτογραφίες αυτές δεν έμειναν μόνο στην ιστορική μνήμη, αλλά μετατράπηκαν σε διαχρονικά σημεία αναφοράς για την εθνική ταυτότητα και το συλλογικό φαντασιακό. Μέσα από αναπαραγωγές, έργα τέχνης, μνημεία και κινηματογραφικές αναφορές, η «στιγμή της σημαίας» έγινε σύμβολο ηρωισμού, νίκης και θυσίας. Η εμμονή με την εικόνα της ύψωσης υποδηλώνει την ανάγκη για οπτικά αφηγήματα που συνοψίζουν περίπλοκα ιστορικά γεγονότα σε ένα και μόνο, ισχυρό κάδρο. Αυτή η αισθητικοποίηση της Ιστορίας μάς υπενθυμίζει ότι η συλλογική μνήμη δεν συγκροτείται μόνο από γεγονότα, αλλά και από τις εικόνες που τα ενσαρκώνουν. Η σημαία του Κόκκινου Στρατού στα ερείπια του Ραιχσταγκ Οι πεζοναύτες υψώνουν τη σημαία των ΗΠΑ στην Ίβο Τζίμα Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .
«Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» επιστρέφει συμβολικά στον τόπο του Ένα κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός με βαθύ ιστορικό συμβολισμό αναμένεται να ζήσει το Μεσολόγγι: ο αυθεντικός πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά «Η... Ηλίας Προβόπουλος, 14/05/2025 - 08:55
Η συμβολή των Φιλελλήνων στον Ελληνικό Τακτικό Στρατό και Ναυτικό Με σεβασμό και αίσθηση ιστορικού χρέους, η σύγχρονη Ελλάδα απέτισε φόρο τιμής στους Φιλέλληνες σε μια λαμπρή τελετή που έλαβε... Ηλίας Προβόπουλος, 13/05/2025 - 09:18
Ηλίας Προβόπουλος: Η κυρά της Ρω Σαν σήμερα, στις 13 Μαΐου 1982, φεύγει από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών η Δέσποινα Αχλαδιώτη, η γυναίκα που έμεινε στην... Ηλίας Προβόπουλος, 13/05/2025 - 09:14
Ηλίας Προβόπουλος: Βραβείο σε μητέρα 13 παιδιών Η γιορτή της μητέρας πέρασε αλλά οι μητέρες όλου του κόσμου γιορτάζουν καθημερινά και τους πρέπει διαρκώς η τιμή. Πρόκειται... Ηλίας Προβόπουλος, 13/05/2025 - 09:05
Αγία Γλυκερία η μεγαλομάρτυς Η εκκλησία μας τιμά σήμερα τη μνήμη της Αγίας Γλυκερίας. Η Αγία Γλυκερία γεννήθηκε στην Τραϊανούπολη το 2ον μ.Χ. αι., όταν... Ηλίας Προβόπουλος, 13/05/2025 - 08:55
Ηλίας Προβόπουλος: Μαθήματα καλαθοπλεκτικής για τυροβόλια Ο Δημήτρης Ρουσουνέλλος, ένας πηγαίος Μυκονιάτης και Κυκλαδίτης, βιωματικός μελετητής της αληθινής ζωής και πρωταγωνιστής σε μια σειρά από πρωτοβουλίες... Ηλίας Προβόπουλος, 12/05/2025 - 09:24