close
Αρχική
  • ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
    • Ιδιωτική Ασφάλιση
    • Κοινωνική Ασφάλιση
    • Επαγγελματικά Ταμεία
  • ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
    • Υγεία
    • Αυτοκίνητο
    • Οικονομία
    • Τράπεζες
    • Πολιτική
    • Κοινωνία
    • Bancassurance
    • Διεθνή
    • Πολιτισμός
    • Τεχνολογία
    • Καταναλωτικά Νέα
  • ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΣ
    • Διαμεσολάβηση
    • Ασφαλιστικά Γραφεία
    • Πωλήσεις
    • Εκπαίδευση
    • Γυναίκα και Ασφάλιση
    • Αγγελίες
    • Λεξικό
  • ΠΡΟΪΟΝΤΑ
    • Σύνταξη
    • Υγεία
    • Περιουσία
    • Αυτοκίνητο
    • Bancassurance
    • Τραπεζικά
    • Λοιποί Κλάδοι
  • ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡA
    • Ασφαλιστικές Εταιρείες
    • Θεσμικοί Φορείς
      • Ενώσεις - Σύλλογοι - Οργανισμοί - Διεύθυνση Εποπτείας
      • Διεθνείς Οργανισμοί
    • Φορείς Υγείας
    • Νομοθεσία
    • Μελέτες / Στατιστικά
    • Οικονομικά Αποτελέσματα
    • Άλλοι φορείς
      • Επιμελητήρια
      • ΕΦΚΑ - Ασφαλιστικά Ταμεία
      • Εφορίες
      • ΟΤΑ
      • Υπουργεία
  • ΑΠΟΨΕΙΣ
    • Άρθρα
    • Αρθρογράφοι
    • Βήμα Αναγνωστών
    • Ψηφοφορίες
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
  • Πολιτισμός

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ηλίας Προβόπουλος: Καπνίζει το τζάκι, έχει ζωή το σπίτι
Ηλίας Προβόπουλος
Ηλίας Προβόπουλος,
29/12/2023 - 08:57
  • facebook
  • twitter
  • linkedin

Ηλίας Προβόπουλος: Καπνίζει το τζάκι, έχει ζωή το σπίτι

Ηλίας Προβόπουλος, 29/12/2023
  • facebook
  • twitter
  • linkedin

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ο καλύτερος τρόπος να υπολογίσει κάποιος πόσοι ζούσαν σε κάθε χωριό ήταν να μετρήσει τα τζάκια που έβγαζαν καπνό, χειμώνα ή καλοκαίρι δεν είχε σημασία. Με την πάροδο του χρόνου και την τραγική αποψίλωση της υπαίθρου χώρας το μέτρημα των τζακιών που έβγαινε καπνός απόκτησε μια τραγικότητα που χαρακτηρίζει την ορεινή Ελλάδα. Έτσι φθάσαμε σήμερα να βλέπουμε σε χωριά εκατό σπιτιών ζωντανά τζάκια σε πέντε – έξι…

Το αναμμένο τζάκι ήταν η πιο ασφαλής μέθοδος να θεωρηθεί ένα σπίτι ζωντανό γιατί αυτό αποτελούσε το κύριο στοιχείο λειτουργίας κάθε νοικοκυριού και δεν έπαψε να δηλώνει το ίδιο όταν αυτό αντικαταστάθηκε από λογής – λογής σόμπες, μασίνες και θερμάστρες ενώ ακόμη και μετά την επικράτηση του ηλεκτρικού, αυτά συνέχισαν να λειτουργούν έστω σαν διακοσμητικά αλλά και πάλι έκαναν την δουλειά τους έστω τις ημέρες των εορτών – δήλωναν ότι είναι ζωντανό το σπίτι.

Οι πρώτοι άνθρωποι που άφησαν τις σπηλιές και τις κουφάλες των δέντρων έφτιαξαν σπίτι να κατοικήσουν φρόντισαν να εγκαταστήσουν μέσα σε αυτό την φωτιά, ένα στοιχείο που τους έκανε να ξεχωρίζουν από τα άλλα πλάσματα και με την εμπειρία που απόκτησαν από τη χρήση της προσπάθησαν να περιορίσουν τα απρόοπτα από την χρήση της και να κρατήσουν τα ωφέλιμα, την θέρμανση, τον φωτισμό και την παρασκευή φαγητού. Στην αρχή εγκατέστησαν τη φωτιά στη μέση του δωματίου, στην εστία και αργότερα την περιόρισαν σε κάποια γωνία ή στην εσοχή κάποιου τοίχου. Για την μεγάλη αυτή αλλαγή απαιτήθηκαν πολλοί αιώνες εμπειρίας και φυσικά συνδυάζονταν με ποικίλες αλλαγές στον πολιτισμό τους.

πως για το πέρασμα της φωτιάς από τα χέρια των θεών στων ανθρώπων ευθύνεται ένας από τους γενάρχες των Ελλήνων, ο Προμηθέας ο οποίος και τιμωρήθηκε με αιώνια βάσανο στην κορυφή του Καυκάσου μέχρι που βρέθηκε ο μέγιστος Ηρακλής να τον λυτρώσει. Το γεγονός δεν δηλώνει παρά την σημασία που είχε η φωτιά για τον άνθρωπο και τις αλλαγές που επέφερε η χρήση της σε εκείνες τις αρχαίες κοινωνίες στη ζωή τους και οι πρόγονοί μας με αυτόν τον μύθο, το πέρασαν στους ανθρώπους με έναν τρόπο που δεν πρόκειται να παλιώσει ποτέ.

Στα μέρη μας φωτιά στο μέσο του μεγάλου δωματίου πρόλαβαν οι ωριμότεροι ή τουλάχιστον έχουν ακούσει από τους προγόνους να συμβαίνει. Αν ήταν ισόγειο το οίκημα τα πράγματα ήταν απλά και ασφαλή. Μάζευαν ένα σωρό ξύλα, την άναβαν και κάθονταν όλοι γύρω – γύρω να ζεσταθούν. Ο καπνός ανέβαινε στην οροφή και έφευγε από τα χάσματα που άφηναν τα κεραμίδια στην καλύτερη περίπτωση γιατί στις περισσότερες φορές η στέγη ήταν από κλαριά πηλό ή πέτρες. Από ένα καπνισμένο δοκάρι της στέγη πάλι κρέμονταν ένα σκεύος που έβραζαν φαγητό ή ζέσταιναν νερό. Στα κάρβουνα της φωτιάς έψηναν την τροφή τους και ψωμί. Εννοείται πως η ατμόσφαιρα μέσα σε ένα τέτοιο χώρο με ανύπαρκτα σχεδόν παράθυρα ήταν αποπνικτική και τα μάτια ήταν πάντα κοκκινισμένα.

Τα πράγματα άλλαξαν ριζικά όταν το τζάκι μπήκε στον τοίχο και ο καπνός έβγαινε από την καπνοδόχο. Μεταφέρθηκε εκεί το μαγείρεμα αλλά από την άλλη περιορίστηκε στο μισό ο αριθμός των ανθρώπων που μπορούσαν να ζεσταθούν κοντά του. Το τζάκι στον τοίχο απαιτούσε και ιδιαίτερη τεχνική την οποία σιγά – σιγά οι άνθρωποι τελειοποίησαν καθώς η φωτιά ανέπτυσσε μεγάλες θερμοκρασίες. Έπρεπε επίσης η φωτιά που φιλοξενούσε στην αγκαλιά του να μην φτάνει ξύλινα στοιχεία του τοίχου και βεβαίως να «τραβάει» για να μην πνίγεται η κάμαρη στον καπνό. Με τον χρόνο τελειοποιήθηκαν και πολλά έμοιαζαν με κομψοτεχνήματα.

Το τζάκι εκτός από εστία θέρμανσης, κουζίνας καθώς και φούρνου για το ψήσιμο του ψωμιού, υπήρξε για πολλούς από τους ωριμότερους και είναι πολλοί που το θυμούνται ακόμη αναγνωστήριο μιας και στα φτωχικά σπίτια εκείνης της εποχής δεν υπήρχε άλλη πηγή φωτισμού και τα λυχνάρια ή λάμπες με πετρέλαιο κόστιζαν πολύ. Για εξαιρετικές δε περιπτώσεις, όταν απαιτούνταν περισσότερο φως οι φρόντιζαν να ρίχνουν μέσα σε αυτά κλαριά που έβγαζαν φλόγα, όπως από κέδρα. Το ίδιο γίνονταν όταν επρόκειτο για κεντήματα και άλλες οικοτεχνίες των γυναικών. Στο αμυδρό φως του τζακιού δημιούργησαν αληθινά αριστουργήματα!

Στην εξέλιξη όσων αφορά την στέγαση των ανθρώπων και την κατοικία τους, το τζάκι υπήρξε το μεγάλο θύμα καθώς θεωρήθηκε πως αυτό είναι πλέον εστία ακαταστασίας καθώς τα ξύλα ή το κάρβουνο που χρησιμοποιούνται δημιουργούν σκουπίδια, θέλουν χώρο και παράγουν αρκετή στάχτη. Έτσι, προτιμήθηκαν οι καυστήρες κεντρικής θέρμανσης, τα ηλεκτρικά καλοριφέρ και εσχάτως από τα κλιματιστικά και έτσι επικράτησε η καθαριότητα σε σαλόνια και κουζίνες.

Στις παλιότερες εποχές την περίοδο των εορτών στα ορεινά χωριά το τζάκι έπαιζε επίσης έναν σπουδαίο ρόλο καθώς γύρω απ’ αυτό συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια όχι τόσο για να ζεσταθεί αλλά να περιμένει τους μεζέδες που κατά παράδοση ψήνονταν εκεί. Μεζέδες από χοιρινά που έτρεφε κάθε νοικοκυριό για τα Χριστούγεννα και η σφαγή τους, η επεξεργασία και η παρασκευή λουκάνικων ήταν το επιστέγασμα της επιτυχίας αυτής της προσπάθειας για την διατροφή τους.

Ιδιαίτερο δε ρόλο έπαιζαν τα τζάκια και για τα δαιμονικά που κυκλοφορούσαν το Δωδεκαήμερο των εορτών καθώς οι καλικάντζαροι απ’ αυτά περνούσαν στο σπίτι και έκαναν ότι έκαναν. Γι’ αυτό και οι νοικοκυραίοι φρόντιζαν να είναι αναμμένα ώστε να αποφευχθεί η είσοδός απ’ αυτά. Αυτό όμως ουδόλως τους πτοούσε αφού εύρισκαν τρόπους να μπουν από άλλα σημεία. Εξάλλου τα αγροτικά σπίτια εκείνων των εποχών έχασκαν από παντού και έκαναν τις απίθανες ζημιές τους. Μιας και φιλοξενούσαν τη φωτιά, το πανάρχαιο αυτό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού τα τζάκια, μπροστά τους το ξημέρωμα της Πρωτοχρονιάς τελούνταν πράξεις που ανάγονται στο απώτατο παρελθόν, όπως η εξημέρωση και ευλογία της φωτιάς.

τζάκια έχουν μείνει στην ορεινή χώρα είναι πια να μετριούνται τα σπίτια που είναι ακόμη κατοικημένα, πράγμα που είναι πιο εμφανές τις ημέρες των εορτών. Σε όσα σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί και δεν είναι λίγα τόσο στους κεντρικούς οικισμούς, αλλά περισσότερο στις εξοχές τα λείψανα των τζακιών σε ορισμένα ερείπια έχουν να μαρτυρήσουν περισσότερα απ’ όλα τα άλλα στοιχεία τους.

Ιδιαίτερα ανθεκτικά λόγω και της επιμελημένης κατασκευής τους αυτά τα τζάκια είναι τα τελευταία που θα σωριαστούν στο έδαφος και τότε πια θα σβήσει παντελώς η ιστορία κάθε νοικοκυριού καθώς θα ακολουθήσει η βλάστηση και θα καλύψει τα ερείπια. Σε λίγα χρόνια κανένας δεν θα θυμάται τι ήταν εκεί και ποιες ψυχές κατοικούσαν το παλιό σπίτι και η ιστορία του τόπου θα στέκει βουβή πάνω απ’ αυτά…

ΥΓ1. Οι φωτογραφίες των τζακιών είναι από παρατημένα σπίτια στην Αργιθέα, τα Άγραφα και την ορεινή Άρτα που επισκέφθηκα την δεκαετία 2000 – 2010 και αμφιβάλλω αν τα σπίτια που ήταν είναι ακόμη όρθια.

ΥΓ2. Το κείμενο και οι φωτογραφίες έχουν δημοσιευθεί στην μηνιαία εφημερίδα «Αργιθέα», φύλλο 15, Δεκέμβριος 2023.

Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .

ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ...

  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος:Κοράκια στο χιόνι!
    Ηλίας Προβόπουλος, 17/01/2022 - 11:53

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος:Κοράκια στο χιόνι!

  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Δείπνο με πατάτες στη χόβολη
    Ηλίας Προβόπουλος, 12/01/2022 - 10:03

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Δείπνο με πατάτες στη χόβολη

  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Μια γέφυρα χωρίς ίχνη στην πλάτη της
    Ηλίας Προβόπουλος, 10/01/2022 - 10:16

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Μια γέφυρα χωρίς ίχνη στην πλάτη της

  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Τα Φώτα, παράδοση χωρίς κοινότητα δεν γίνεται!
    Ηλίας Προβόπουλος, 07/01/2022 - 08:32

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Τα Φώτα, παράδοση χωρίς κοινότητα δεν γίνεται!

  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Οι βρύσες μας θα μείνουν σήμερα… ατάϊστες

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Οι βρύσες μας θα μείνουν σήμερα… ατάϊστες

    Αν μας ρωτούσε κάποιος ποιο από τα στοιχεία του τόπου είναι αυτό που κουβαλάει στην πλάτη του τα περισσότερα χρόνια,...
    Ηλίας Προβόπουλος, 31/12/2021 - 09:25
  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Μαγαζιά: Το… χαμένο κέντρο κάθε χωριού

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Μαγαζιά: Το… χαμένο κέντρο κάθε χωριού

    Από τα βασικά στοιχεία της Κοινότητας, που προλάβαμε και ζήσαμε οι ωριμότεροι στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες ήταν τα λεγόμενα μαγαζιά,...
    Ηλίας Προβόπουλος, 28/12/2021 - 08:56
  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος:Κάθε πέρσι και καλύτερα…

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος:Κάθε πέρσι και καλύτερα…

    Μετρηθήκαμε κι εφέτος στη λειτουργία των Χριστουγέννων και ο αριθμός αυτών που βρέθηκαν στην εκκλησία μας, την Αγία Τριάδα μας...
    Ηλίας Προβόπουλος, 27/12/2021 - 12:01
  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Καθένας και η φάτνη που ονειρεύεται

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Καθένας και η φάτνη που ονειρεύεται

    Η φάτνη, για μας τα παιδιά που μεγαλώσαμε τα μεταπολεμικά χρόνια στην ύπαιθρο Ελλάδα ήταν μια λέξη που καταλαβαίναμε από...
    Ηλίας Προβόπουλος, 21/12/2021 - 10:15
  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Ο ήλιος ξαναγυρίζει στο καλοκαίρι

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Ο ήλιος ξαναγυρίζει στο καλοκαίρι

    Από το ύψος που βρίσκεται η μικρή πατρίδα στις ανατολικές πλαγιές του Τυμφρηστού έχει το προνόμιο να βλέπει την Ανατολή...
    Ηλίας Προβόπουλος, 20/12/2021 - 11:35
  • Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Ένα άλογο κρυμμένο μέσα στο δέντρο

    Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Ένα άλογο κρυμμένο μέσα στο δέντρο

    Οι κορμοί των δέντρων είναι σαν τα σώματα των ανθρώπων• τίποτα απολύτως δεν μπορούμε να δούμε κάτω από το λείο...
    Ηλίας Προβόπουλος, 17/12/2021 - 13:28

Σελίδες

  • « πρώτη
  • ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ
  • …
  • 78
  • 79
  • 80
  • 81
  • 82
  • 83
  • 84
  • 85
  • 86
  • …
  • ΕΠΟΜΕΝΗ
  • τελευταία »

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

Μ. Θεμιστοκλέους: Στηρίζουμε τη διακοπή καπνίσματος με 52 εξειδικευμένα ιατρεία σε όλη τη χώρα
16:04 Μ. Θεμιστοκλέους: Στηρίζουμε τη διακοπή καπνίσματος με 52 εξειδικευμένα ιατρεία σε όλη τη χώρα
  • 16:00 Κ. Κυρανάκης: Αποφασισμένοι να δράσουμε για τη μείωση των θανατηφόρων τροχαίων ακόμη κι αν τα μέτρα είναι αντιδημοφιλή
  • 15:27 ΤτΕ: Αυξήθηκαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών τον Απρίλιο, αρνητικό πρόσημο στις χορηγήσεις
  • 15:04 Howden Re: Οι ανανεώσεις Ιουνίου 2025 σηματοδοτούν μετάβαση σε πειθαρχημένο επανακαθορισμό της αγοράς αντασφάλισης
  • 14:15 Οι υψηλές αποδόσεις και η αναπτυξιακή τροχιά της Εθνικής Τράπεζας
  • 14:09 Επίσκεψη της Διοίκησης της Πειραιώς στην Κρήτη
  • 13:45 Γ. Χατζηθεοδοσίου: Νοσήλια και ασφάλιστρα, δύο όψεις του ίδιου νομίσματος - Να κινητοποιηθεί η κυβέρνηση
  • 13:37 Σημαντική αύξηση στα τροχαία τον Μάρτιο σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ
  • 13:32 Πανελλαδικές εξετάσεις: Τα θέματα που «έπεσαν» στη Νεοελληνική Γλώσσα
  • 13:26 ΚΕΦΙ: Run-Bike-Care | Τρέξαμε πιο γρήγορα από τον καρκίνο
  • 13:10 Παγκόσμια Ημέρα Αναδοχής: Ελάχιστο ενδιαφέρον για αναδοχή παιδιών με αναπηρία ή άνω των 8 ετών
  • 12:46 Παράνομες συνταγογραφήσεις: Ο ΙΣΑ καταδικάζει απερίφραστα τα φαινόμενα διαφθοράς και ζητά την παραδειγματική τιμωρία των επίορκων ιατρών
  • 12:39 Έρχεται νέος φόρος «κεραμίδα» για 700.000 σπίτια στην Ελλάδα - Ποιους αφορά
  • 12:35 Human Capital Trends Event 2025: Η Deloitte χαρτογραφεί τις τάσεις και ανοίγει τον διάλογο για το μέλλον της εργασίας
  • 12:28 Η Πόλις εάλω…Η ψυχή εάλω…Ποιο το μείζον;
  • 12:20 ΕΑΔΕ: Θέσεις για την διαμόρφωση πλαισίου εμπιστοσύνης των πολιτών στην ασφάλιση & εύρυθμης λειτουργίας της ασφαλιστικής αγοράς
  • 12:00 Η Allianz και η Plus2Feet συνεχίζουν να δίνουν κίνηση και ελπίδα στα ζώα που το χρειάζονται, μέσω της δράσης «Walking Together»
  • 11:50 Μαρία Ωραιοζήλη Κουτσουπιά στο Europa Next: Η ζωή μας θα αλλάξει ακόμα περισσότερο με την τεχνητή νοημοσύνη
  • 11:30 Ιδιωτική ασφάλιση υγείας: Τελικά, αξίζει ή όχι;
  • 11:20 Πλαγίως: Η Μεσαία Τάξη και η φορολόγησή της
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

  1. 30/5 Το πάρτι των αλλαγών ξεκίνησε με την Generali πρωταγωνίστρια!
  2. 28/5 Ασφαλιστικό Συνέδριο Ύδρας: Τρεις CEO της ασφαλιστικής αγοράς αποκαλύπτουν τις θέσεις τους για την ασφάλιση υγείας, αυτοκινήτων και περιουσίας (video)
  3. 29/5 Υποχρεωτική ασφάλιση για φυσικές καταστροφές από 1η Ιουνίου σε επιχειρήσεις - αυτοκίνητα: Τι ισχύει, πού προβλέπονται πρόστιμα
  4. 26/5 Ο Ιωάννης ΚοτζαΑϊβάζογλου στην Howden Hellas, αναλαμβάνοντας καθήκοντα Senior Corporate Executive
  5. 30/5 Ιδιωτική ασφάλιση υγείας: Τελικά, αξίζει ή όχι;
  6. 26/5 Προσβάσιμος από σήμερα ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας σε όλους τους γιατρούς - Πώς λειτουργεί
  7. 29/5 ΕΑΕΕ: Στο -11,3% η παραγωγή ασφαλίστρων ζωής στο α' τρίμηνο

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ

Config Page Gr

Διεύθυνση: Φιλελλήνων 3, 10557
Σύνταγμα, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210 3229394 Fax: 210 3257074 Email: [email protected]

NEWSLETTER

Λάβετε τα καλύτερα του Nextdeal στα εισερχόμενά σας, κάθε μέρα.

FOLLOW US

  • Facebook
  • Instagram
  • Linkedin
  • YouTube

QUICK LINKS

  • ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΕΜΑΣ
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

© 2018 Nextdeal.gr

  • Όροι Χρήσης
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Newsletter
  • Like Us on
    Facebook

  • Follow Us on
    Twitter

  • Follow Us on
    Instagram

  • Follow Us on
    LinkedIn

  • Subscribe on
    YouYube