Πρόσφατα τέθηκε στη δημοσιότητα η ειδική Έκθεση Εμπειρογνωμόνων για την οικονομία η οποία συντάχθηκε από επιτροπή με πρόεδρο το νομπελίστα καθηγητή κ. Χριστόφορο Πισσαρίδη και παρουσιάζει ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Οι δράσεις που προτείνονται βασίζονται σε ανάλυση ευρύτερης πρακτικής εμπειρίας και εξειδικεύονται με βάση τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας, τις πρόσφατες εξελίξεις και τις διεθνείς τάσεις. Μεταξύ των προτάσεων της Έκθεσης χαρακτηριστικά αναφέρεται ένα τρίτο σύνολο δράσεων για τη βελτίωση των υποδομών, μέσω δημόσιων επενδύσεων και κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων. Ειδικότερα, επισημαίνεται ρητά η ανάγκη εκσυγχρονισμού του συστήματος σχεδιασμού και υλοποίησης δημοσίων έργων.

Προς την ίδια κατεύθυνση θεωρείται πως στοχεύει και το νομοσχέδιο που τέθηκε μόλις πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση και αφορά την αναμόρφωση του νόμου 4412/2016 για το σύστημα παραγωγής δημοσίων συμβάσεων έργων, υπηρεσιών και προμηθειών. Ας ελπίσουμε πως οι όποιες προσπάθειες εκσυγχρονισμού θα ευθυγραμμίζονται με καταξιωμένα διεθνή πρότυπα και δεν θα "εξωραΐζουν" εγχώριες πατέντες που αφήνουν περιθώρια αδιαφάνειας και διαπλοκής εις βάρος την ποιότητας των έργων. Για το θέμα αυτό, σημειώνονται στη συνέχεια κάποιες απόψεις για το ρόλο της Ασφάλισης στα τεχνικά έργα, με γνώμονα τη μακρόχρονη εξειδικευμένη εμπειρία του Γράφοντα. Οι απόψεις είναι επίκαιρες και βασίζονται σε δοκιμασμένες πρακτικές από την ευρωπαϊκή εμπειρία, οι οποίες θα μπορούσαν κάλλιστα να ισχύσουν και στη χώρα μας. Ειδικότερα, στο παρόν άρθρο γίνεται επισήμανση της αξίας εξειδικευμένων ασφαλιστικών προϊόντων που είναι δοκιμασμένα "εργαλεία" της ώριμης ευρωπαϊκής αγοράς.

Αστοχίες τεχνικών έργων

Η υλοποίηση (Μελέτη και Κατασκευή) τεχνικών έργων είναι μια σχετικά πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία έντασης Κεφαλαίων (Χρηματοδότηση), Υπηρεσιών (Μελέτη - Επίβλεψη - Υπηρεσίες Συμβούλου), Εργασίας (Εργολάβοι – Υπεργολάβοι), Υλικών και χρήσης Μηχανικών Μέσων. Μοιραία η διαδικασία αυτή εμπεριέχει μια σειρά πιθανών κινδύνων που όταν επέλθουν μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο ίδιο το Έργο (κατασκευαστικές αστοχίες, χρονική καθυστέρηση, υπέρβαση κόστους) και ευρύτερα, στην αποδοτικότητα της αντίστοιχης επένδυσης. Ειδικότερα επισημαίνονται:

• Κίνδυνοι που σχετίζονται με Μελέτη - Επίβλεψη με παροχή Υπηρεσιών Συμβούλου
• Κίνδυνοι που σχετίζονται με τυχαία γεγονότα (πχ πυρκαγιά), με ασυνήθη φυσικά φαινόμενα ή και με ανωτέρα βία (σεισμός, θεομηνία), δολιοφθορές κλπ.
• Μεταγενέστερες κατασκευαστικές "αστοχίες" ανθρωπογενούς χαρακτήρα, σχετιζόμενες με λανθασμένη μελέτη, κακοτεχνία ή ελαττωματικό υλικό (δηλαδή, αντίστοιχα ευθύνη Μελετητή, Κατασκευαστή, Προμηθευτή)

Η Ποιότητα και η Ασφάλεια των κατασκευών είναι κάτι το αυτονόητο σε μια σύγχρονη ευνομούμενη κοινωνία. Συνήθως, ρητά αναφέρεται ως συμβατική απαίτηση ή απλά προκύπτει ως εκ του νόμου υποχρέωση. Ωστόσο, συχνά αποδεικνύεται πως, στην πράξη, το αυτονόητο δεν είναι προφανές στη χώρα μας. Προς τούτο, είναι απαραίτητο να υπάρξει εκσυγχρονισμός του συστήματος παραγωγής έργων. Χρειάζεται ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο με διαφάνεια αξιοπιστίας, που είναι βασικό στοιχείο για τα δημόσια έργα και για την κάθε εγχώρια ή ξένη επένδυση.

Ο ρόλος της Ασφάλισης

Σύγχρονο «εργαλείο» για τη διαχείριση των κινδύνων μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων, είναι η Ασφάλιση, πέρα από την κλασική Ασφάλιση "Κατά Παντός Κινδύνου Κατασκευής" (CAR). Νοείται η άρτια και πλήρης ασφαλιστική κάλυψη κινδύνων έργου που να λαμβάνει υπόψη το δίκαιο καταμερισμό ευθυνών μεταξύ των βασικών παραγόντων στη διαδικασία παραγωγής έργου (Κύριος του Έργου, Μελετητής – Επιβλέπων Μηχανικός, Εργολάβος Κατασκευαστής, Προμηθευτής). Επισημαίνεται το ασφαλιστικό προϊόν το οποίο δυστυχώς δεν εφαρμόζεται με τη δέουσα επάρκεια και δεν έχει ακόμη εμπεδωθεί στην πράξη στη χώρα μας, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική εμπειρία. Πρόκειται για την Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητών – Συμβούλων Μηχανικών. Είναι στοιχείο που αν εφαρμοστεί ορθολογικά και συστηματικά θα συμβάλλει επί της ουσίας και στην αντιμετώπιση του φαινομένου των "υπερβολικών εκπτώσεων" σε συμβάσεις μελέτης και κατασκευής δημοσίων έργων στη χώρα μας.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρξει ουσιαστική προσέγγιση των παραπάνω, στο πλαίσιο του ευρύτερου προβληματισμού για την εξυγίανση και το εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής τεχνικών έργων στη χώρα μας. Αναγκαστικά θα πρέπει να υπάρξει μια διαφορετική αντίληψη γύρω από την υλοποίηση των έργων, με στόχο την "ποιότητα", προς όφελος των Καταναλωτών / του κοινωνικού συνόλου. Οι σχετικές πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν τόσο από την Πολιτεία που πρέπει να θέσει το σχετικό θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με τις ισχύουσες ευρωπαϊκές πρακτικές όσο και από την Ασφαλιστική Αγορά η οποία θα πρέπει να ανταποκριθεί ανάλογα με κατάλληλες ασφαλιστικές λύσεις.

Ο Γιώργος Κουτίνας είναι Μηχανικός ΕΜΠ και ENSPM Γαλλίας. Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων, Διευθύνων Σύμβουλος της"ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ - Insurance Brokers, Ανταποκριτές Lloyd's" (www.gkoutinas.gr, [email protected]m).