Και οι ασφαλιστικές εταιρίες θα μπορούν να δίνουν μικρά δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις, όπως επίσης τα επιμελητήρια, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, κοινής ωφέλειας, αλλά και οργανισμοί με την άτυπη υποστήριξη συστημικών τραπεζών διεκδικώντας άδεια λειτουργίας ως ίδρυμα χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων, σύμφωνα με τον υπεύθυνο του πρότζεκτ microSTARS για τις μικροχρηματοδοτήσεις, Νεοκλή Στάμκο.

Ειδικότερα, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Στάμκος εκτίμησε ότι «τα Χριστούγεννα, στην καλύτερη περίπτωση, αναμένεται να «πέσουν» στην ελληνική αγορά οι πρώτες μικροπιστώσεις, ύψους έως 25.000 ευρώ, οι οποίες εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σε χιλιάδες πολύ μικρές επιχειρήσεις πρόσβαση σε «ζεστό χρήμα» χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, ώστε να ενισχύσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους στην εποχή της Covid-19. Όπως τόνισε, μετά την πρόσφατη κατάθεση του σχεδίου νόμου του υπουργείου Οικονομικών για τις μικροπιστώσεις, «τα τηλέφωνα δεν έχουν σταματήσει να χτυπάνε, το ενδιαφέρον είναι τεράστιο»

«Οι δικαιούχοι (σ.σ. πολύ μικρές επιχειρήσεις, φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ή πρόκειται να συστήσουν πολύ μικρή επιχείρηση, άτομα που θέλουν να εκπαιδευτούν ώστε να μπουν στην αγορά εργασίας ή προερχόμενα από ευάλωτες ομάδες) θα χρειαστεί όμως να περιμένουν. Δεδομένου ότι η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αναμένεται να χρειαστεί τρεις-τέσσερις μήνες, για να ολοκληρώσει τις αδειοδοτήσεις για τα ιδρύματα, που θα παρέχουν τις μικροπιστώσεις, τα πρώτα δάνεια δεν θεωρώ πιθανό να πέσουν στην αγορά πριν από το τέλος Δεκεμβρίου στην καλύτερη περίπτωση» εξηγεί ο κ.Στάμκος, στέλεχος του Κέντρου Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) και ένας από τους πρωτοπόρους στην Ελλάδα σε θέματα εναλλακτικής χρηματοδότησης μικρών/πολύ μικρών επιχειρήσεων. Ο κ.Στάμκος συμμετείχε, όπως επισημαίνει, και στον σχεδιασμό του νομοσχεδίου και τη σχετική διαβούλευση, ως εκπρόσωπος ενός από τους δύο πιστοποιημένους -βάσει του προηγούμενου καθεστώτος- φορείς μικροχρηματοδοτήσεων στην Ελλάδα, μαζί με την Action Finance Initiative (AFI).

Πόσα χρήματα θα διοχετευτούν στην αγορά;

Ως προς το πόσα χρήματα θα μπορούσαν να διοχετευτούν συνολικά στην ελληνική αγορά, ο κ.Στάμκος σημειώνει ότι, βάσει παλαιότερων μελετών, που όμως δεν υπολόγισαν τις επιπτώσεις της πανδημίας, θεωρεί ρεαλιστικό να διατίθενται για μικροδάνεια περίπου 150 εκατ. ευρώ ετησίως. «Υπάρχουν διάφορες μελέτες για το κενό χρηματοδότησης στην αγορά, δηλαδή το ποιες επιχειρήσεις δεν μπορούν να πάρουν δάνεια (κι άρα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις μικροπιστώσεις). Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (βάσει στοιχείων 2018), την επόμενη πενταετία θα μπορούσαν να διοχετευτούν περίπου 2 δισ. ευρώ μόνο στον αγροτικό κλάδο. Μελέτη του υπουργείου Ανάπτυξης είχε προσδιορίσει το χρηματοδοτικό κενό στα 150 εκατ. για την περίοδο 2014-2020. Θεωρώ ότι εγγύτερα στην πραγματικότητα βρίσκεται μελέτη της ΕΕ (2017), που προσδιορίζει το ποσό στα 150 εκατ. ετησίως» σημειώνει.

Εκτιμά ότι στο νέο τοπίο που διαμορφώνει η πανδημία, θα υπάρξει μεγάλη αύξηση του κενού χρηματοδότησης, που θα μπορούσε να καλυφθεί από μικροπιστώσεις, καθώς οι τράπεζες δεν μπορούν -βάσει των κριτηρίων τους- να καλύψουν σημαντικές ανάγκες των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Σχετικά με το πώς «κουμπώνουν» οι μικροπιστώσεις με τα κοινοτικά χρηματοδοτικά προγράμματα, αλλά και το έκτακτο πακέτο-«γίγας» της Κομισιόν λόγω κορονοϊού, ο κ. Στάμκος λέει πως εναρμονίζονται πλήρως: αφενός, σημειώνει, στην προγραμματική περίοδο 2021-2027, στόχος ήταν το ύψος των δανείων να υπερβεί εκείνο των επιδοτήσεων, «καθώς υπάρχει εθισμός στην επιδότηση, κάτι που κρίθηκε πως πρέπει να σταματήσει». Αφετέρου, η πανδημία δημιούργησε νέα γενιά επιχειρηματιών, που παλεύουν για την επιβίωση, χωρίς εύκολη πρόσβαση σε τραπεζικές πιστώσεις. «Μετά και την Covid-19, πάρα πολλές μικρές επιχειρήσεις έχουν χαμηλή κερδοφορία ή ζημίες. Άρα, το μικροδάνειο χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις είναι το τέλειο εργαλείο, για να μπορέσει να επιβιώσει μια επιχείρηση, ώστε όταν σταθεί στα πόδια της, να μπορέσει να διεκδικήσει και τραπεζικό δάνειο» επισημαίνει.

Ποιοι θα διεκδικήσουν άδειες ιδρυμάτων μικροχρηματοδότησης;

Πέραν των microSTARS και AFI, ο κ.Στάμκος εκτιμά ότι άδειες θα διεκδικήσουν επίσης επιμελητήρια, εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, κοινής ωφέλειας, πληροφορικής και ασφαλιστικές, αλλά και οργανισμοί με την άτυπη υποστήριξη συστημικών τραπεζών. Προσθέτει πως η ΤτΕ θα πρέπει άμεσα, εντός Ιουλίου, να εκδώσει τις αποφάσεις της (δευτερογενή νομολογία), ώστε να ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο γύρω από τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων, γιατί αν αυτή η διαδικασία καθυστερήσει (π.χ., αν μεσολαβήσει πολύς χρόνος μεταξύ έκδοσης νόμου και ερμηνευτικών εγκυκλίων), αυτό θα είναι πολύ αρνητικό.

Γιατί να προτιμήσει ένας μικρός επιχειρηματίας να διεκδικήσει ένα μικροδάνειο, αντί να επιδιώξει την ένταξή του σε κάποιο πρόγραμμα;

«Για δύο λόγους. Πρώτον, τα ευρωπαϊκά προγράμματα δεν είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή. Δεύτερον, τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων υποχρεούνται να παρέχουν στους δικαιούχους mentoring (συμβουλευτικές υπηρεσίες εκπαίδευσης /καθοδήγησης), ώστε να αντισταθμιστεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει cash collateral (σ.σ. ασφάλεια υπό μορφή μετρητών)» απαντά.

Όπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα να ιδρύονται εταιρείες, που θα δανείζουν από το μετοχικό τους κεφάλαιο. Τα χρήματα δεν προέρχονται από καταθέσεις, αλλά από χρήματα του ιδιώτη επιχειρηματία, και γι' αυτό το λόγο απαγορεύεται να έχουν εξασφαλίσεις, καθώς δίνονται από ιδιώτη σε ιδιώτη έναντι τόκου, ο οποίος «θα είναι σε λογικά επίπεδα και ελεγχόμενος από το κράτος».

Ποιο επιτόκιο θεωρείται λογικό;

Θα είναι όμως όντως «λογικά» τα επιτόκια των μικροδανείων; Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, μιλώντας πρόσφατα στη Βουλή, γνωστοποίησε ότι στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο πρόκειται να προστεθεί πρόβλεψη δυνατότητας του εκάστοτε Υπουργού Οικονομικών να ορίζει ανώτατο όριο επιτοκίου, εφόσον διαπιστώνονται στρεβλώσεις. «Στην Ευρώπη», υποστηρίζει ο κ.Στάμκος -που θεωρεί πως το «πλαφόν» αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη- «το μέσο επιτόκιο είναι 11,9%, με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ χωρών (2017): στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν 20%, στην Πολωνία και την Πορτογαλία 4,5%-5%. Στην Ελλάδα θεωρώ θα πρέπει να κυμαίνεται γύρω στο 8%, δεδομένου ότι, βάσει μελέτης της ΤτΕ, το σημείο "break even" στο επιτόκιο, ώστε να καλύπτεται μόνο το κόστος, χωρίς κέρδος, είναι 4,5%. Λαμβανομένου υπόψη ότι στα μικροδάνεια οι επισφάλειες είναι μεγάλες, καθώς δεν υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις, το 8% είναι πολύ λογικό».

«Η μικροπίστωση δεν είναι πανάκεια. Είναι ένα εργαλείο, που η αγορά ζητάει επίμονα, γιατί η χρηματοδότηση από τράπεζες δεν είναι πάντα εύκολη. Στην Κ.Μακεδονία π.χ., το microSTARS θα μπορούσε αυτά τα χρόνια να έχει χορηγήσει χρηματοδοτήσεις 15 εκατ. ευρώ, σε επιχειρήσεις που θεωρώ πως πληρούσαν τις προϋποθέσεις, αλλά έδωσε κάτω από 500.000 ευρώ. Ο λόγος ήταν ότι, για να εκταμιεύσουμε τα χρήματα, οφείλαμε να συνεργαστούμε με τράπεζες, τα κριτήρια/διαδικασίες των οποίων ήταν τέτοια, που πολύ λίγες επιχειρήσεις μπορούσαν να περάσουν από το "κόσκινο"» κατέληξε.