Τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς πολλοί θα ανοίξουν ένα μπουκάλι αφρώδη οίνο ή μια σαμπάνια «για το καλό». Αν όμως το ποτό δεν έχει κρυώσει καλά ή αν δεν χρησιμοποιήσετε την σωστή τεχνική, υπάρχει κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού στο μάτι, προειδοποιεί η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (American Academy of Ophthalmology - AAO).
Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της επισημαίνει ότι ο φελλός μπορεί να εκτοξευτεί με αρκετή ταχύτητα και δύναμη, ώστε να προκαλέσει ακόμα και ρήξη του οφθαλμικού βολβού, οδηγώντας σε απώλεια της όρασης που αρκετές φορές είναι μόνιμη. Επιπρόσθετα, απαιτείται μακροχρόνια παρακολούθηση του ασθενούς, διότι ο τραυματισμός μπορεί μακροπρόθεσμα να δημιουργήσει σοβαρά οφθαλμολογικά προβλήματα.
Η AAO αναφέρει την περίπτωση του τενίστα Νόβακ Τζόκοβιτς ο οποίος παραλίγο να χάσει το μάτι του τον Μάιο του 2015, όταν άνοιξε με λάθος τρόπο ένα τεράστιο μπουκάλι σαμπάνια μετά από τη νίκη του επί του Ρότζερ Φέντερερ στον τελικό του Rome Masters (ο φελλός τον χτύπησε στο μέτωπο). Αναφέρει επίσης τον σταρ του βρετανικού ριάλιτι Love Island, Theo Campbell, ο οποίος το 2019 έχασε την όραση από το δεξιό του μάτι, καθώς χτυπήθηκε από φελλό σαμπάνιας.
«Ένα μπουκάλι σαμπάνια των 750 ml περιέχει 4,125 λίτρα αερίου διοξειδίου του άνθρακα που βρίσκονται υπό πίεση 6,2 bar, γι' αυτό και το γυαλί του μπουκαλιού είναι τόσο χοντρό», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός - Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Η πίεση στο εσωτερικό του μπουκαλιού είναι σχεδόν τριπλάσια από εκείνη που έχει το λάστιχο του αυτοκινήτου. Είναι επίσης αρκετή για να εκτοξεύσει σε απόσταση 13 μέτρων έναν φελλό βάρους 30 γραμμαρίων. Υπό αυτές τις συνθήκες, το αντανακλαστικό βλεφάρισμα δεν παρέχει καμία προστασία. Από την τυπική απόσταση των 60 εκατοστών που συνήθως απέχει το μπουκάλι από το πρόσωπο του ατόμου που το ανοίγει, ο φελλός χρειάζεται μόλις 0,05 δευτερόλεπτα για να φτάσει στο μάτι του, καθώς κινείται με ταχύτητα που φθάνει έως τα 80 χιλιόμετρα την ώρα».
Ωστόσο δεν κινδυνεύει μόνο το μάτι του ατόμου που ανοίγει το μπουκάλι. Σε περισσότερο από το 25% των περιπτώσεων ο φελλός κτυπά κάποιον παρευρισκόμενο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι τραυματίες είναι νεαροί ενήλικες (μέση ηλικία 24-36 ετών), ενώ σχεδόν έξι στους δέκα τραυματισμούς συμβαίνουν στο σπίτι. Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις το τραύμα στο μάτι είναι ανοιχτό (διαπεραστικό), ενώ σε τέσσερις στις δέκα υφίσταται βλάβη ο αμφιβληστροειδής χιτώνας που βρίσκεται βαθιά μέσα στο μάτι.
Στους πιθανούς τραυματισμούς που μπορεί να συμβούν συμπεριλαμβάνονται ρήξη του οφθαλμικού τοιχώματος, οξύ γλαύκωμα, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, ενδοφθάλμια αιμορραγία, εκτόπιση του οφθαλμικού φακού και κακώσεις στον οφθαλμικό κόγχο. Σε μερικές περιπτώσεις, εξάλλου, ο τραυματισμός στο μάτι οφείλεται σε θραύση των διορθωτικών γυαλιών που φορούσε ο ασθενής όταν τον χτύπησε ο φελλός στο μάτι.
Σε δύο στις τρεις περιπτώσεις οι τραυματισμοί από τους φελλούς ή/και τα γυαλιά απαιτούν επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση, αλλά μερικές φορές χρειάζεται και δεύτερο ή και τρίτο χειρουργείο. Ωστόσο η χειρουργική θεραπεία δεν είναι πάντοτε αρκετή για να αποκατασταθεί πλήρως η όραση: αρκετοί ασθενείς (σχεδόν το 45%) υφίστανται τελικά μόνιμη μείωση ή απώλεια της όρασής τους.
Για όλους αυτούς τους λόγους, «όταν ανοίγετε ένα μπουκάλι αφρώδους οίνου ή σαμπάνιας, πρέπει να είστε εξαιρετικά προσεκτικοί», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε τα εξής, σύμφωνα με την ΑΑΟ:
- Βάλτε το μπουκάλι με τον αφρώδη οίνο ή την σαμπάνια από την προηγούμενη ημέρα στο ψυγείο. Όταν το ποτό παγώσει καλά, θα μειωθεί η πίεση στο εσωτερικό του, γιατί οι φυσαλίδες του είναι γεμάτες με αέριο διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο διαστέλλεται όταν είναι ζεστό.
- Μην ανακινήσετε το μπουκάλι πριν το ανοίξετε. Η ανακίνηση αυξάνει την πίεση και κάνει τον φελλό να εκτινάσσεται με ακόμα μεγαλύτερη ταχύτητα.
- Στρέψτε το μπουκάλι μακριά από τους ανθρώπους. Για να ανοίξετε το μπουκάλι κρατήστε το σε γωνία 45 μοιρών, με την βάση του λίγο χαμηλότερα από το στόμιό του, στραμμένο μακριά από εσάς και από τους άλλους παρευρισκόμενους.
- Αφαιρέστε προσεκτικά τον φελλό. Σκίστε το αλουμινόχαρτο και αφαιρέστε το μεταλλικό έλασμα. Ύστερα καλύψτε τον φελλό με μία καθαρή πετσέτα και κρατήστε τον από το πάνω μέρος του. Με αργές και σταθερές κινήσεις, κρατώντας σφικτά τον φελλό, κάνετε μικρές, ημιπεριστροφικές κινήσεις στη βάση του μπουκαλιού. Θα αρχίσετε να νιώθετε σιγά-σιγά την πίεση του μπουκαλιού να σπρώχνει τον φελλό προς το χέρι σας. Για να μην βγει απότομα ο φελλός, να τον σπρώχνετε προς τα πίσω (προς το μπουκάλι). Όταν βγει εντελώς, θα ακούσετε ένα μικρό ήχο (ποπ).
- Προσέξτε πως θα τσουγγρίσετε τα ποτήρια. Το τελευταίο που χρειάζεστε αν πίνετε από ποτήρια σαμπάνιας, είναι να τα σπάσετε με καμιά απότομη κίνηση και τιναχτούν γυαλιά στο πρόσωπό σας.
«Αν τυχόν τραυματισθείτε στο μάτι με τον φελλό την ώρα που ανοίγετε το μπουκάλι, πρέπει να απευθυνθείτε αμέσως, χωρίς καμία καθυστέρηση, σε έναν χειρουργό οφθαλμίατρο. Πρέπει επίσης να θυμάστε ότι μετά την ανάρρωσή σας θα χρειαστείτε μακροχρόνια παρακολούθηση για να γίνει εγκαίρως αντιληπτή τυχόν όψιμη επιπλοκή της τραυματικής οφθαλμικής κάκωσης», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Μην ξεχνάτε ότι πολλές οφθαλμοπάθειες, όπως το γλαύκωμα, αναπτύσσονται σιωπηρά επί χρόνια, προκαλώντας σταδιακά μη αναστρέψιμες βλάβες και μειώνοντας "ύπουλα" την όραση».
