Γράφει ο Βαγγέλης Βερτόπουλος*

Το coaching είναι ένας δυναμικός κλάδος διεθνώς και ανερχόμενος στην Ελλάδα και αυτό που φαίνεται να είναι το διακύβευμα πλέον είναι το να θεμελιωθεί ένα σαφές θεσμικό πλάισιο που να ορίζει τη λειτουργία του. Τα περισσότερα άρθρα που αφορούν το coaching δείχνουν να προσπαθούν να το «πουλήσουν» στην αγορά στην οποία στοχεύουν μέσα από διανοούμενους ορισμούς. Όμως συχνά αυτό που μεταδίδουν είναι μια αίσθηση παντοπωλείου υπηρεσιών από φωτεινούς παντογνώστες οι οποίοι είναι οι κλειδοκράτορες της σοφίας, της παρακίνησης και της αυτοπραγμάτωσης. Η προσέγγιση αυτή αδικεί το coaching και τα όσα πραγματικά μπορεί να προσφέρει στους εργαζομένους, τα στελέχη και τους οργανισμούς.

Το coaching είναι μια συγκεκριμένη εργασία!

Τα στελέχη έχουν καθημερινά να αντιμετωπίσουν ένα δυναμικό και συχνά αντίξοο περιβάλλον. Καλούνται σε λήψη αποφάσεων με αβέβαια δεδομένα, έχουν να επιλέξουν δράσεις βάσει των περιορισμών του budget, να ανακοινώσουν άχαρες αποφάσεις, να εφαρμόσουν downsizing, να μοιράσουν τις περιβόητες 24 ώρες που όλοι έχουμε και ποτέ δεν φτάνουν, να διοικήσουν και να εμπνεύσουν ομάδες και άτομα με διαφορετικό ταμπεραμέντο, αξίες και background και να φροντίσουν το business τους να κινείται σταθερά σε τροχιά εκπλήρωσης στόχων.

Καθημερινά, ένα στέλεχος έχει συχνά να αντιμετωπίσει τις ακόλουθες προκλήσεις οι οποίες μπορούν να δυσκολέψουν την πραγματοποίηση των στόχων:

• Συναισθηματικής φύσεως εντάσεις (συγκρούσεις εντός εργασιακού περιβάλλοντος, δυσκολία ελέγχου του θυμού, άγχος)
• Burn out
• Προβλήματα προσωπικής/οικογενειακής φύσεως ανεξάρτητα με την εργασία τα οποία όμως επηρεάζουν την ποιότητα της εργασίας
• Προβλήματα προσωπικής/οικογενειακής φύσεως που δημιουργούνται από την έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή
• Ανάγκη για ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών τρόπων επικοινωνίας (μείωση εντάσεων, παρακίνηση της ομάδας, χτίσιμο δεσμών στην ομάδα, ευελιξία κτλ.)
• Ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση αλλαγών, θετικών, αρνητικών ή ποιοτικής υφής
• Ανάγκη για ανάπτυξη δεξιοτήτων που μέχρι την προαγωγή δεν είχαν χρειαστεί στο ανερχόμενο στέλεχος.

Μια συνεργασία coaching μπορεί να βοηθήσει τον coachee να ανταποκριθεί πιο αποτελεσματικά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και μάλιστα με έναν ολοκληρωμένο και σφαιρικό τρόπο.

Έχει σκοπό να βοηθήσει τον coachee να αντιλαμβάνεται πιο ευδιάκριτο το τοπίο γύρω του και να μπορεί να εστιάσει στους στόχους του και να αναπτυχθεί όσον για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αντικειμένου του και στο όραμα και τους στόχους του οργανισμού. Οι στόχοι αυτοί μπορούν να αφορούν και την ζωή εκτός εργασίας καθώς εντός και εκτός γραφείου παραμένει ο ίδιος άνθρωπος.

Πώς πραγματοποιείται το coaching;

Το coaching είναι συνεδρίες! Σεμινάρια εμψύχωσης ή εκπαίδευσης μπορούν να προσφέρουν πολλά στους τομείς της επιμόρφωσης, της εμψύχωσης και της παρακίνησης και συχνά ειδικά όταν πρόκειται για βιωματικά σεμινάρια μπορούν να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο coaching.

Όμως η ουσία και η καρδιά της διαδικασίας coaching είναι οι ατομικές συνεδρίες.

Αν μιλάμε για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση coaching η οποία συμπεριλαμβάνει τόσο την εκμάθηση τεχνικών, την προσωπική ανάπτυξη του στελέχους ώστε να ξεδιπλώσει το πραγματικό του δυναμικό αλλά και την πιο αποτελεσματική διαχείριση έντονων καταστάσεων (stress, burn out, συγκρούσεις, ανταγωνισμός κτλ) τότε ο coach χρειάζεται να έχει σημαντικό background ψυχολογίας και μάλιστα όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Το coaching χρησιμοποιεί τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί από την ψυχοθεραπεία και τις εφαρμόζει στην διαδικασία των συνεδριών σε υγιή άτομα με σκοπό την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους και την αξιοποίηση του δυναμικού τους.

Το να εμπνεύσεις κάποιον βάσει της δικής σου εμπειρίας μπορεί να είναι πραγματική αποκάλυψη για το άτομο που δέχεται το mentoring. Και η εκμάθηση τεχνικών επικοινωνίας, στοχοθεσίας και οργάνωσης μπορεί να συμβάλλει σε ποιοτικά και ποσοτικά καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό που παραμένει σε εκκρεμότητα είναι το πώς το στέλεχος μπορεί να χτίσει μια πιο λειτουργική νοοτροπία απαλλαγμένη από εμπόδια συναισθηματικής φύσης.

Παραδείγματα για το πώς συναισθηματική ένταση μπορεί να αποπροσανατολίσει την προσπάθεια μας βλέπουμε πολλά στον καθημερινό επαγγελματικό μας βίο, ακόμα και αν συχνά δεν τα αντιλαμβανόμαστε:

• Ένας business unit head αγχώνεται βλέποντας ότι τα ‘νούμερα δεν έρχονται’. Το άγχος που αναπτύσσει μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να διακρίνει τις εναλλακτικές που έχει με αποτέλεσμα να μην κάνει την πιο ενδεδειγμένη επιλογή, να γίνει επιθετικός ή αμυντικός στις επικοινωνίες του, ή να μεταδώσει το άγχος αυτό στην ομάδα του με αποτέλεσμα την αύξηση της έντασης εντός της ομάδας. Για τον coach το να εστιάσει σε problem solving ή στη βελτίωση της επικονωνίας κάθετα και οριζόντια στο συγκεκριμένο unit μπορεί να έχει μόνο επιφανειακά αποτελέσματα καθώς θα εστιάζει μόνο στα συμπτώματα του προβλήματος. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση θα είναι να δουλέψει τόσο σε αυτό το επίπεδο όσο και στο να βοηθήσει τον unit head να διαχειριστεί ή να αλλάξει το άγχος που είναι και η καρδιά του προβλήματος.
• Μία group brand manager έχει αντιδράσεις θυμού όταν μέλος της ομάδας της παρατηρεί ότι μια επιλογή ήταν λανθασμένη. Το αποτέλεσμα είναι η επικοινωνία μεταξύ τους ή και μέσα στην ομάδα που παρατηρεί τη σύγκρουση να γίνει πιο επιφυλακτική και να υπάρχουν συγκρούσεις με αποτελέσματα που σίγουρα δεν οφελούν τον οργανισμό και τουλάχιστον ένα από τα δύο εμπλεκόμενα άτομα. Η εκπαίδευση σε διεκδικητική επικοινωνία και πάλι θα είναι χρήσιμη, όμως παράλληλα υπάρχει ανάγκη να ελεγχθεί – ή πιο σωστά να αλλάξει - ο θυμός. Όταν μέσα μας βράζουμε είναι δύσκολο να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά ακόμα και αν γνωρίζουμε και λέμε τις κατάλληλες λέξεις!
• Ένας διευθυντής πωλήσεων αισθάνεται καταβεβλημένος, χωρίς ενέργεια και διάθεση μετά από δυσάρεστα γεγονότα στην προσωπική του ζωή. Ο διευθυντής δείχνει συμπτώματα burn out. Ενδεχομένως να αποφασίσει πως με πρώτη ευκαιρία θα πάρει μερικές μέρες άδεια, ή να οργανώσει πιο αποτελεσματικά το χρόνο του. Η διαδικασία coaching χρειάζεται να λάβει υπόψη της και να εστιάσει και στο συναισθηματικό κομμάτι του burn out, το οποίο έχει κοινά σημειά με την κατάθλιψη.

Μια τέτοια ολοκληρωμένη προσέγγιση είναι που μπαίνει σε εφαρμογή στην συνεργασία coaching όταν ο coach έχει το απαραίτητο background σπουδών ψυχολογίας και εκπαίδευσης σε κάποια ‘θεραπευτική-συμβουλευτική’ προσέγγιση ώστε να μπορεί να συνεργαστεί αποτελεσματικά τον πελάτη του όχι μόνο αντιμετωπίζοντας ‘συμπτώματα’ αλλά και τις αιτίες.

Οι coaches δεν είναι παντογνώστες και γκουρού!

Η αλήθεια είναι πως ενώ οι coaches όσο ευρύ και στέρεο υπόβαθρο να έχουν τόσο ακαδημαϊκά όσο και σε επαγγελματική εμπειρία, δεν θα έχουν τις γνώσεις του πελάτη τους. Αν ήταν έτσι τότε οι managers θα έψαχναν για δουλειά και οι coaches θα διοικούσαν. Ο προπονητής δεν μπορεί –και δεν πληρώνεται για να- να παίξει όπως ο Messi. Μπορεί όμως να τον βοηθήσει να γίνει ακόμα καλύτερος, να απολαμβάνει περισσότερο τη δουλειά του και να ξεδιπλώνει το ταλέντο του στο γήπεδο ώστε τόσο ο ίδιος όσο και η ομάδα του να πετυχαίνουν τους στόχους τους. Ο coach είναι ένας προπονητής που δεν βρίζει ποτέ τον αθλητή του!

Μια συχνή πραγματικότητα είναι πως οι coaches με background ψυχολογίας μιλάνε σαν ψυχολόγοι και δείχνουν να μην έχουν την εμπειρία και την αίσθηση των ρυθμών του business περιβάλλοντος. Συχνά μιλάνε μόνο για συναισθήματα και υστερούν στην managerial σκέψη και στις ανάγκες για εστίαση στο αποτέλεσμα.

Από την άλλη μεριά οι coaches που δεν έχουν υπόβαθρο ψυχολογίας συχνά εφαρμόζουν τεχνικές που προϋποθέτουν συναισθηματική σταθερότητα θεωρώντας την αυτονόητη.

Είναι δύσκολο να διδαχτεί αγωνιστική κολύμβηση κάποιος που δεν γνωρίζει πώς να επιπλέει. Κάποιοι θα αναρωτιούνται γιατί ο τόσο καλά προπονημένος κολυμβητής ήπιε τόσο πολύ νερό και τσαλαβουτούσε στην ίδια θέση. Αντίστοιχο ρίσκο εμπεριέχει η εκπαίδευση π.χ. διεκδικητικής επικοινωνίας χωρίς ικανότητες διαχείρισης του θυμού ή του άγχους. Η ικανότητα να επιπλέεις είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι και να ελέγχεις τις συναισθηματικές σου αντιδράσεις.

Τα στελέχη κάνουν πρωταθλητισμό!

Οι επαγγελματίες αθλητές σπάνια χάνουν λόγω της κακής προετοιμασίας. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η ικανότητα που έχουν –ή δεν έχουν- για να αντιμετωπίσουν τις αντιξοότητες και να πάρουν γρήγορες αποφάσεις σε καθεστώς πίεσης. Ο συναισθηματικός έλεγχος είναι σημαντικός! Τα στελέχη κάνουν πρωταθλητισμό. Και ο πρωταθλητισμός απαιτεί συναισθηματική σταθερότητα, στοχοθεσία, προγραμματισμό, έμπνευση και παρακίνηση, εστιασμό, τεχνική επάρκεια, νοοτροπία εστιασμένη στις λύσεις και όχι στα προβλήματα. Από τα παραπάνω η κολλητική ουσία που θα κρατήσει τα υπόλοιπα συστατικά είναι η συναισθηματική σταθερότητα.

Το μείγμα αυτό που θα μας οδηγήσει στην επίτευξη των επαγγελματικών μας στόχων μπορεί να μας την δημιουργήσει ή να την δυναμώσει η διαδικασία του coaching όταν αυτή γίνεται με ολοκληρωμένο τρόπο είτε από coach που να έχει το απαραίτητο υπόβαθρο είτε όταν ο coachee (και ο coach) συνεργάζεται τον κατάλληλα καταρτισμένο σύμβουλο ή ψυχολόγο.

Αν θέλουμε λοιπόν να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα, αυτό θα είναι πως το coaching είναι μια πολύπλευρη υπόθεση που χρησιμοποιεί τεχνικές και κατακτήσεις τόσο του business όσο και της ψυχολογίας και όλων των εφαρμογών τους. Το κατά πόσον εφαρμόζεται ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά, εξαρτάται από το εύρος της κατάρτισης του coach και έγκειται στην τήρηση της δεοντολογίας.

* Ο Βαγγέλης Βερτόπουλος σπούδασε Marketing στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε σε πολυεθνικές εταιρείες όπως η Friesland (NOYNOY) και η Johnson n Johnson στους τομείς Sales, Sales Analysis και Category Management Analysis.

Στη συνέχεια σπούδασε Ψυχολογία στο London Metropolitan και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Βρετανικό OU και MSc στην Αθλητική Ψυχολογία στο Staffordshire University.

Εκπαιδεύτηκε στην Ψυχοθεραπεία με Γνωσιακές και Συμπεριφορικές προσεγγίσεις και στο Life & Executive Coaching. Είναι μέλος στην ιδρυτική επιτροπή του Association for Coaching στην Ελλάδα.

Εργάζεται με στελέχη οργανισμών και επιχειρήσεων, ερασιτέχνες και επαγγελματίες αθλητές που διακρίνονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και άτομα που θέλουν να επεκτείνουν τις δυνατότητές τους και να τις αξιοποιήσουν.

Έχει συνεργαστεί με μεγάλες επιχειρήσεις όπως η NOVARTIS και η Media Markt ως Coach και εισηγητής σε σεμινάρια και δράσεις goal setting, αντιμετώπιση ενδοεταιρικών συγκρούσεων, διαχείριση stress και πλείστους άλλους τομείς.

Η πολύπλευρη ακαδημαϊκή και επαγγελματική του εμπειρία του απο τους τομείς του Business, της Ψυχολογίας και του Αθλητισμού, του δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόζει ολοκληρωμένα προγράμματα που βασίζονται στην επιστημονική και θεωρητική γνώση και ταυτοχρόνως ακουμπούν στέρεα στην πραγματικότητα.

Παράλληλα, ως συνέχεια της αθλητικής του πορείας, ασχολήθηκε με την προπονητική και από το 2007 είναι βοηθός Ομοσπονδιακός Προπονητής Ξιφασκίας και από το 2010 υπεύθυνος Κέντρου Υψηλού Αθλητισμού της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ξιφασκίας.

Βαγγέλης Βερτόπουλος - BA Marketing/BSc Psychology/MSc Sport Psychology Life, Executive & Athletes' Psychological Coaching
Λ. Κηφισίας 220, Κηφισιά
τηλ: 210-7470280 - κιν: 6945-398244
www.coaching-therapy.gr