Η Παγκόσμια Ημέρα για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών, ή σωστότερα, η Παγκόσμια Ημέρα για τη Μείωση της Διακινδύνευσης από Καταστροφές (International Day for Disaster Risk Reduction) που καθιερώθηκε το 1989 από τον ΟΗΕ έχει για τo 2025 το θεματικό τίτλο: «Χρηματοδοτήστε την Ανθεκτικότητα και όχι τις Καταστροφές» (Fund Resilience, Not Disasters), καθώς έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι η πρόληψη σε επίπεδο καταστροφών έχει πολύ μικρότερο κόστος από αυτό της αποκατάστασης.

Τα τελευταία χρόνια τα θέματα της πολιτικής προστασίας και της διαχείρισης των κινδύνων αποκτούν επείγοντα χαρακτήρα λόγω της κλιματικής κρίσης. Το μέλλον δεν διαγράφεται αισιόδοξο, καθώς ακραία καιρικά φαινόμενα εκδηλώνονται συχνότερα και εντονότερα και σε πολλές περιπτώσεις εξελίσσονται σε καταστροφικά, συχνά με την συμπλοκή γεωδυναμικών φαινομένων. Οι προσπάθειες της ανθρωπότητας για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων που συμβάλλουν στην κλιματική κρίση, έχουν φέρει μέχρι σήμερα κάποια θετικά αποτελέσματα, η πραγματικότητα ωστόσο δείχνει ότι υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος μπροστά μας, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν κυβερνήσεις που αρνούνται την κλιματική κρίση.

Ταυτόχρονα, η εξέλιξη και η πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση οδηγούν όλο και συχνότερα σε σύνθετα (cascading) καταστροφικά φαινόμενα: καταστροφικά φυσικά φαινόμενα που προκαλούν δευτερογενώς σειρά άλλων καταστροφικών φαινομένων, φυσικών, τεχνολογικών ή ανθρωπογενών, η διαχείριση των οποίων απαιτεί προσαρμογή στα νέα δεδομένα και νέες προσεγγίσεις, πολιτικές και επιχειρησιακές.

Καθώς λοιπόν φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να αποτραπούν τα φαινόμενα, ο ΟΗΕ καλεί κράτη και αρχές να δώσουν βαρύτητα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας, τη μείωση της τρωτότητας και επομένως των επιπτώσεων και της διακινδύνευσης (risk) σε κάθε κράτος, σε κάθε πόλη, σε κάθε κοινότητα.

Προς αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να οδηγήσει μία σειρά δράσεων, αρχικά νομοθετικών και κανονιστικών, κάποιες από τις οποίες έχουμε δει να υιοθετούνται και στην Ελλάδα: πέρα από τον αυστηρό χαρακτήρα του ελληνικού αντισεισμικού κανονισμού από το 1995 και μέχρι σήμερα, η έγκαιρη προειδοποίηση, οι ασκήσεις ετοιμότητας, τα σχέδια αντιμετώπισης φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων σε όλους τους βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η υποχρέωση αποψίλωσης και καθαρισμού οικοπέδων, οι πρωτοβουλίες για πράσινες και έξυπνες πόλεις και μία σειρά άλλα, έχουν πλέον ενσωματωθεί στην ελληνική πραγματικότητα.

Σε αυτήν την προσπάθεια ωστόσο, απαραίτητοι παράγοντες είναι τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και οι ίδιοι οι πολίτες. Οι πολίτες από την πλευρά τους δεν πρέπει να περιορίζονται πλέον στο ρόλο του παθητικού δέκτη, καθώς η ανθεκτικότητα μίας κοινωνίας εξαρτάται και από τη συνειδητή συμμετοχή τους. Η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση, η λήψη μέτρων αυτοπροστασίας σε επίπεδο κατοικίας και γειτονιάς, η ενεργός συμμετοχή σε εθελοντικά σχήματα πολιτικής προστασίας, η διαρκής διεκδίκηση καλύτερων υποδομών και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης από την Πολιτεία, αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία μείωσης της τρωτότητας. Η καλλιέργεια «κουλτούρας πρόληψης» ενισχύει την ετοιμότητα και περιορίζει σημαντικά τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των καταστροφών.