Η Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία αφιερώνεται στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν τη Σταύρωση:
Ο Μυστικός Δείπνος, το δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του και η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού.
Τα Δώδεκα Ευαγγέλια περιγράφουν την πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά. Τον Μυστικό Δείπνο, το δάκρυ και την ανθρώπινη αδυναμία στους κήπους της Γεσθημανής, την προδοσία του από τον Ιούδα, την σύλληψη, την δίκη, τα βασανιστήρια, την Σταύρωση.
Το βράδυ ψάλλεται στις εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής και διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς. Στις εκκλησίες της Ζακύνθου, η περιφορά του Εσταυρωμένου γίνεται μετά το 11ο Ευαγγέλιο.
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο,
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη,
ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.
Τα 12 Ευαγγέλια της Μεγάλης Πέμπτης συγκροτούνται κυρίως από περικοπές των Ευαγγελίων του Ιωάννη και του Ματθαίου. Εν περιλήψει τα 12 Ευαγγέλια:
- Τελευταίες νουθεσίες του Ιησού στους μαθητές του…
«Αγαπάτε Αλλήλους».
- Ο τελευταίος αποχαιρετισμός.
- Προσευχή του Ιησού.
- Προδοσία του από τον Ιούδα.
- Σύλληψη του Ιησού και μεταφορά του «Από τον Άννα στον Καϊάφα».
- Δίκη του Ιησού από τους Αρχιερείς.
- Άρνηση Πέτρου («Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με»).
- Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου, στο Πραιτώριο.
- Προσπάθεια του Πιλάτου να απελευθερώσει τον Κύριο, αλλά εμπρός στην αποφασιστικότητα των Φαρισαίων υποχωρεί. «Βαραβάν ή Χριστόν;»
- Ο Πιλάτος «Νίπτει τας χείρας του».
- Ο Ιούδας μεταμελείται και επιστρέφει τα «τριάκοντα αργύρια» στους Αρχιερείς, οι οποίοι τα έβαλαν στον «Κορβανά» (ταμείο του Ναού).
- Απαγχονισμός Ιούδα.
- Πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά και Σταύρωσή του με δύο ληστές.
- Ο Ιησούς αφήνει το πνεύμα επί του Σταυρού.
- Μεταμέλεια του ενός ληστή, που ζητά από τον Κύριο να τον θυμηθεί στη βασιλεία των Ουρανών.
- Ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας ζητά από τον Πιλάτο το Σώμα του για να το θάψει.
- Ταφή του Ιησού και σφράγιση του Τάφου του από τους Αρχιερείς και Φαρισαίους.
Μετά τη σύλληψή Του στο όρος των Ελαιών, ο Χριστός δικάστηκε και καταδικάστηκε από τους Αρχιερείς σε μια δίκη που είχε τυπική διαδικασία αφού οι Φαρισαίοι ήθελαν τον θάνατο Του. Επειδή όμως δεν είχαν νόμιμη εξουσία, τον έστειλαν στον Πόντιο Πιλάτο, προκειμένου η καταδικαστική απόφαση να απαγγελθεί από αυτόν, καθώς κατείχε την εξουσία του Ρωμαίου διοικητή της περιοχής. Ο Πιλάτος δεν ήθελε να πάρει την ευθύνη απάνω του και ζήτησε από το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στην αυλή του Πραιτωρίου να διαλέξει ανάμεσα στον Βαραββά και τον Χριστό για το ποιος να σωθεί, δίνοντας παράλληλα "χάρη" για την γιορτή του Πάσχα. Το πλήθος, (οι περισσότεροι συνεργάτες και οπαδοί του Βαραββά) διάλεξαν τον θάνατο του Ιησού με σταύρωση. Από εκείνο το σημείο μέχρι και την σταύρωση, ο Ιησούς έζησε τον απόλυτο εξευτελισμό αλλά και την χλεύη του πλήθους και των Ρωμαίων στρατιωτών (πορφύρα, αγκάθινο στεφάνι, και μαστίγωμα).
Σύμφωνα με τις Γραφές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί, με το μαρτύριό Του να κρατάει πάνω στον σταυρό έξι ώρες.
Μετά το πέρας των 12 Ευαγγελίων, στις εκκλησίες ο κόσμος συγκεντρώνει τα λουλούδια προκειμένου να ξεκινήσει το στόλισμα του επιταφίου, το οποίο θα υποδεχτεί το σώμα του Χριστού την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί.
Την Μεγάλη Πέμπτη ξεκινούν οι προετοιμασίες στα ελληνικά σπίτια για τον εορτασμό της Ανάστασης. Οι νοικοκυρές ζυμώνουν λαμπροκουλούρες, πλάθουν πασχαλιάτικα κουλουράκια και βάφουν κόκκινα αυγά. Το αυγό συμβολίζει από την αρχαιότητα την ανανέωση της ζωής και το κόκκινο χρώμα το αίμα του Χριστού. Σε κάποια μέρη συνηθίζουν να τοποθετούν το πρώτο κόκκινο αυγό στο εικονοστάσιο του σπιτιού για να ξορκίσουν το κακό.
*Στη φωτογραφία: «Ο δείπνος ο Μυστικός», έργο Θεοφάνη του Κρητός
