Ο καθηγητής Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Μαρκόπουλος (http://www.markopoulos.gr/), διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών δίνει τις ακόλουθες οδηγίες στους ασθενείς με καρκίνο μαστού για τον Covid-19: 

• Ασθενείς με καρκίνο του μαστού στο παρελθόν που έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους (Χημειοθεραπεία, Ακτινοθεραπεία) και δεν λαμβάνουν καμία αγωγή ή είναι μόνον σε Ορμονοθεραπεία, ΔΕΝ αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για το συγκεκριμένο λόγο - «καρκινοπαθείς». 
• Χειρουργικές επεμβάσεις που αναβάλλονται για αργότερα:

- αντιμετώπιση καλοήθους πάθησης (ατυπία, ινοαδένωμα, έκκριμα-πιθανό θήλωμα κ.λπ.) 
- αποκατάσταση του μαστού μετά από μαστεκτομή (αρχική ή 2η φάση) 
- προφυλακτική χειρουργική μείωσης κινδύνου (άμφω μαστεκτομή)
- όλες οι αισθητικές επεμβάσεις του μαστού (μεγέθυνση, σμίκρυνση, ανόρθωση κ.λπ.)
- εξαιρέσεις: παροχέτευση αποστήματος στο μαστό, μετεγχειρητικό αιμάτωμα, νέκρωση κρημνού πρόσφατης αποκατάστασης

• Διάγνωση μη-διηθητικού καρκίνου (DCIS) σε βιοψία με κόπτουσα βελόνη (Core biopsy)

1. ER-θετικό: αρχική αντιμετώπιση με Ορμονοθεραπεία (Ταμοξιφένη ή Αναστολέας Αρωματάσης)
2. ER-αρνητικό: προς το παρόν παρακολούθηση εφόσον δεν υπάρχει ένδειξη διηθητικής νόσου
3. Παρουσία μικρο-διήθησης: παρακολούθηση ή σχετική αντιμετώπιση ανάλογα με την έκφραση των ορμονικών υποδοχέων (ER) και την έκταση της νόσου.
Σημείωση: όλες οι ανωτέρω ασθενείς θα πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα με την παρέλευση του κινδύνου του COVID-19

• Διάγνωση διηθητικού καρκίνου

- Στη παρούσα φάση που είναι η κατάσταση στη χώρα μας, ακολουθούνται οι καθιερωμένες, ανάλογες ενδείξεις αντιμετώπισης της νόσου
- Εναλλακτικά ή εφόσον η κατάσταση με τον COVID-19 χειροτερέψει, τότε:
1.    ER-θετικός και παράγοντες Χαμηλού κινδύνου: αρχική αντιμετώπιση με Ορμονοθεραπεία (Ταμοξιφένη ή Αναστολέας Αρωματάσης, σε προ-εμμηνοπαυσικές ασθενείς και αναστολή της ωοθηκικής λειτουργίας)
2.    ER-θετικός και παράγοντες Υψηλού κινδύνου: αρχική αντιμετώπιση με Χημειοθεραπεία
3.    ΕΡ/PR/HER2 αρνητικά (Τριπλά αρνητική νόσος) ή HER2 θετικό: προ-εγχειρητική Χημειοθεραπεία 
Εξαίρεση: νόσος αρχικού σταδίου (μικρός όγκος) θα πρέπει να χειρουργηθεί

• Ασθενείς που ολοκλήρωσαν προ-εγχειρητική αγωγή με Χημειοθεραπεία και έχουν μερική ή πλήρη ανταπόκριση

1. ER-θετικός όγκος: έναρξη Ορμονοθεραπείας και σύντομη επανεκτίμηση (σε 1 μήνα)
2. ER-θετικός και HER2 θετικός όγκος: αντι-HER2 αγωγή, έναρξη Ορμονοθεραπείας και σύντομη επανεκτίμηση (σε 1 μήνα)
3. ΕΡ/PR/HER2 αρνητικά (Τριπλά αρνητική νόσος): θα πρέπει να χειρουργηθούν (εντός μηνός) 

• Ασθενείς που πρέπει να χειρουργηθούν άμεσα

- διάγνωση αγγειοσαρκώματος μαστού ή κακοήθους φυλλοειδούς όγκου
- ασθενείς που λαμβάνουν προ-εγχειρητική συστηματική θεραπεία (Χημειοθεραπεία ή Ορμονοθεραπεία) και διαπιστώνεται πρόοδος της νόσου 

• Ασθενείς σε χρόνια παρακολούθηση:

- αναβάλλονται όλες οι προγραμματισμένες εξετάσεις «παρακολούθησης»
Εξαίρεση: εμφάνιση συμπτωματολογίας ύποπτης ανάπτυξης μεταστάσεων 

• Σημείωση: σε όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να συν-αξιολογείται και η τυχόν συνύπαρξη άλλων παραγόντων που καθιστούν την ασθενή ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου στη περίπτωση νόσησης από COVID-19, όπως: χρόνια αναπνευστική νόσος, καρδιαγγειακά νοσήματα, παχυσαρκία κ.λπ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Χρήστος Μαρκόπουλος είναι καθηγητής Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι ο ιδρυτής (2000) και Πρόεδρος της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού (2000-2015). Από το 2016 είναι  Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Τμήματος Χειρουργικής Μαστού (UEMS – EBS - Division of Breast Surgery) και επικεφαλής των εξετάσεων για το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα στη Χειρουργική Μαστού (European Board of Surgery Qualification - EBSQ in Breast Surgery). Έχει επίσης διατελέσει εκλεγμένο μέλος της Executive Committee της EUSOMA (Ευρωπαϊκή Ένωση Ειδικών στον Καρκίνο του Μαστού) κατά τα έτη 2010 - 2016.

Έχει τιμηθεί για την προσφορά του από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού – Άλμα Ζωής και τον Όμιλο Εθελοντών κατά του Καρκίνου – ΑγκαλιάΖΩ». Είναι επίτιμο μέλος της Τουρκικής Ακαδημίας Μαστού (SENA-Turk) και της Ένωσης Χειρουργών Μαστού της Ρουμανίας.

Γεννήθηκε το 1955 στην Καβάλα, σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου και έλαβε τον τίτλο του Διδάκτορος το 1988. Έλαβε την ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής το 1985 και στη συνέχεια μετέβη  στο Λονδίνο, ως υπότροφος του «Ωνάσειου Ιδρύματος», με σκοπό την εξειδίκευσή του στο Καρκίνο του Μαστού. Εκεί εργάσθηκε ως έμμισθος επιμελητής της Κλινικής Μαστού των  Νοσοκομείων  St. George's Hospital και The Royal Marsden Hospital (London Fulham road & Sutton-Surrey).  Επιπλέον, υπήρξε ερευνητής του Αντικαρκινικού Ινστιτούτου Ludwing Institute for Cancer Research (London Branch).

Ολοκληρώνοντας το ερευνητικό του έργο, έλαβε το πτυχίο Master of Philosophy (MPhil Degree) στην Ογκολογία – Καρκίνος Μαστού από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Ερευνητική / Διδακτική Δραστηριότητα

Παράλληλα με το κλινικό του έργο, ασχολήθηκε και με τις κλινικές μελέτες με αποτέλεσμα σημαντικές δημοσιεύσεις σε διεθνή ιατρικά περιοδικά υψηλού κύρους όπως το NEJM, Lancet, JAMA και BMJ. Είναι μέλος του Editorial board και Reviewer σε αρκετά διεθνή Ιατρικά περιοδικά.

Συμμετέχει στα Μετεκπαιδευτικά μαθήματα της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής, της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, της Ελληνικής Εταιρείας Γηριατρικής Ογκολογίας και της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού.

Είναι μέλος 13 Ελληνικών και 11 Διεθνών Επιστημονικών Εταιρειών με συμμετοχή σε θέσεις του ΔΣ και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου σε 3 μη επιστημονικές οργανώσεις (Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου, Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού, EUROPA DONNA HELLAS).

Έχει συμμετοχή σε 40 ερευνητικά προγράμματα, στα περισσότερα ως κύριος ερευνητής και Εθνικός αντιπρόσωπος σε Πανευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, (TRANS – BIG Network of Excellence, ΤΕΑΜ κ.άλ) και υπεύθυνος των κλινικών μελετών της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού από το έτος 2000. Μετέχει σε Διεθνείς, πολυκεντρικές, κλινικο/εργαστηριακές μελέτες και διεθνείς ερευνητικές ομάδες για το Καρκίνο το Μαστού.

Έχει άνω των 350 δημοσιεύσεων σε Διεθνή και Ελληνικά Ιατρικά περιοδικά, με περισσότερες από 6.000 αναφορές (citations) στη διεθνή βιβλιογραφία, και έχει δώσει περισσότερες από 200 Διαλέξεις ως προσκεκλημένος ομιλητής σε Διεθνή και Παγκόσμια συνέδρια για το Μαστό και 200 Διαλέξεις ως προσκεκλημένος σε Ελληνικά συνέδρια Μαστού. Είναι συγγραφέας 8 Βιβλίων για τις Παθήσεις και το Καρκίνο του Μαστού και Επιστημονικός Εκδότης επιπλέον 18 βιβλίων.