Ηλίας Προβόπουλος, 22/5/2025 - 10:05 facebook twitter linkedin Ο ξεχασμένος Κωστής Κτιστόπουλος Ηλίας Προβόπουλος, 22/5/2025 facebook twitter linkedin Πριν από λίγες ημέρες έπεσε, από τον αέρα είπαν, το αντίγραφο της τοιχογραφίας των δελφινιών, ένα εκπληκτικό δείγμα της μινωϊκής τέχνης που είχε τοποθετηθεί στο ανάκτορο της Κνωσού πριν από 60 χρόνια. Ειπώθηκαν πολλά, όπως γίνεται συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, ζητήθηκαν ευθύνες και το θέμα αποχώρησε σιωπηλά από την επικαιρότητα… Στον απόηχο αυτού συνηθισμένου για τα ελληνικά μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους «ατυχήματος» πολλοί θυμήθηκαν την ιστορία των ανασκαφών στα μινωϊκά μνημεία και τους πρωταγωνιστές αυτής της επικής περίοδου. Μεταξύ αυτών αναφέρθηκε και προσπάθεια της αποκρυπτογράφησης της Γραμμικής Β’ και την καθοριστική συμβολή Κωνσταντίνου Κτιστόπουλου, ενός ανθρώπου με σπάνια προσωπικότητα στον οποίο, η ιδιαίτερη πατρίδα του οφείλει τουλάχιστον να δώσει το όνομά του σε ένα δρόμο! Ο Κωνσταντίνος (Κωστής) Κτιστόπουλος ήταν έλληνας νομικός, μελετητής και δοκιμιογράφος γεννήθηκε το 1891 στο Αιτωλικό. Από μικρός είχε μια ιδιαίτερη έφεση στα γράμματα και τη γνώση στην ευρύτερη δυνατή της έννοια. Διετέλεσε οικονομικός αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος από το 1910 μέχρι το 1926. Κατά το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας του 1916, φιλελεύθερος αυτός, βρέθηκε ανάμεσα στα στελέχη της ιστορικής «Τριανδρίας» στη Θεσσαλονίκη. Ταυτόχρονα φοίτησε και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου το 1923 πήρε το πτυχίο του. Στη διάρκεια των ετών 1926-28 κατείχε τη θέση του Γραμματέα του Προέδρου της Δημοκρατίας ναύαρχου Παύλου Κουντουριώτη. Από το 1928 μέχρι το 1953 υπηρέτησε ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδας. Υπήρξε πατριώτης: κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής του προσφέρθηκε προαγωγή στη Τράπεζα την οποία δεν αποδέχθηκε επειδή η χώρα πέρναγε ημέρες δουλείας, όπως δήλωσε, γραπτά μάλιστα. Αργότερα χρησιμοποίησε τις διεθνείς γνωριμίες του για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο Κυπριακό. Μετέφρασε την «Ιστορία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου» του Ουίνστον Τσόρτσιλ, τους «Μεγάλους Μύστες» του Schure (εκδόσεις Ελευθερουδάκη), και το «Σοσιαλισμός και Κοινωνία» του MacDonald για τις ίδιες εκδόσεις. Υπήρξε μόνιμος συνεργάτης για πολλά χρόνια του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», έγραψε μελέτες και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και την Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη. Ασχολήθηκε με τη μελέτη των ανατολικών γλωσσών, ενώ από το 1928 με προτροπή του γλωσσολόγου Μιχαήλ Δέφνερ άρχισε να μελετάει τις κρητομυκηναϊκές γραφές. Για το θέμα αυτό έγραψε πολλά άρθρα σε μεγάλα ξένα επιστημονικά περιοδικά. Οι εργασίες του Κτιστόπουλου, όπου είναι φανερή η γνώση του των μαθηματικών, συνίστατο στο να παρουσιάζει τα δεδομένα των αναλύσεών του χωρίς κανενός είδους εξωεπιστημονικές προκαταλήψεις. Ο Κτιστόπουλος συμμετείχε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 στη συντακτική ομάδα έκδοσης του εγκυρότατου περιοδικού «Kadmos» το οποίο ειδικεύεται στην προελληνική και πρώιμη ελληνική επιγραφική. Η διεύθυνση του περιοδικού το 1971, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των ογδόντα χρόνων του, εξέδωσε προς τιμή του το ευρετήριο των πρώτων δέκα τόμων του. Επίσης ο Κτιστόπουλος διετέλεσε για πάνω από μία εικοσαετία μέλος του Δ.Σ. της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών, τον κανονισμό της οποίας ως νομικός είχε ανασυντάξει. Υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου καθώς και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Έγραψε ποιήματα και ένα θεατρικό έργο το οποίο βραβεύτηκε. Πέθανε γαλήνιος και το 1977. Συμβολή στην αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β’ Στην προσπάθεια ανάγνωσης των κρητομυκηναϊκών γραφών αναμίχθηκε ένα πλήθος ανθρώπων, ειδικών και ερασιτεχνών, αρμοδίων και μη αρμοδίων. Αυτοί που ξεχώρισαν εκτός από τον Μάικλ Βέντρις, τον άνθρωπο του τελικά αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική Β, είναι α) Ο Έμμετ Μπέννετ με την προσωπική αντιγραφή των χαρακτήρων της Γραμμικής Β, β) Η Άλις Κόμπερ που ήταν εκείνη που πίστεψε ότι μόνο με αυστηρή ανάλυση των κειμένων μπορούσε να αναμένεται κάποια πρόοδος, γι’ αυτό και αρνήθηκε να ακολουθήσει το Βέντρις στα πετάγματα των εμπνεύσεών του και ήταν η μόνη που δεν του απάντησε στα γράμματά του και γ) Ο Κωστής Δ. Κτιστόπουλος, ο οποίος και πριν ακόμα από τον Κόμπερ πίστεψε ότι μόνο η εξαντλητική στατιστική ανάλυση των διαθεσίμων κειμένων μπορεί να φέρει κάποιο αποδεκτό αποτέλεσμα. Ο Κτιστόπουλος ήταν ο μόνος Έλληνας που απάντησε στο ερωτηματολόγιο του Βέντρις και από τις απαντήσεις σε αυτό συντέθηκε το «Mid-Century Report» (Έκθεση στα μέσα του αιώνα για τις γλώσσες του μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού). Η συμβολή του Κτιστόπουλου στην «κοινή» προσπάθεια προκύπτει και από τη συχνή και ιδιαίτερη μνεία που κάνει σ’ αυτόν ο Βέντρις στις σημειώσεις του και από την αλληλογραφία των δύο ανδρών. Μετά την ανακοίνωση της αποκρυπτογράφησης, οι ενδιαφερόμενοι για την μυκηναϊκή επιγραφική άρχισαν να οργανώνονται. Ο Κτιστόπουλος ήταν ο μόνος Έλληνας που δικαιωματικά κλήθηκε για να συμμετάσχει στο διεθνές συνέδριο που έλαβε χώρα στο προάστιο του Παρισιού Gif-sur-Yvette από 3 έως 7 Απριλίου 1956. Συμμετείχε μάλιστα με δύο σημαντικές ανακοινώσεις: η μία με τίτλο Changements de terminaison en lineaire B (Μεταβολές καταλήξεων στη Γραμμική Β), και η άλλη Relations entre lineaire A et lineaire B (Σχέσεις μεταξύ Γραμμικής Α και Β). Για την σπουδαιότητα του συνεδρίου αρκεί να αναφέρουμε ότι εκείνοι που συμμετείχαν, καθηγητές, υφηγητές, διδάκτορες, διέπρεπαν ή διέπρεψαν αργότερα ο καθένας στον τομέα του. Οι μόνοι που δεν διέθεταν κάποιο πανεπιστημιακό τίτλο έστω κάπως σχετικό με το αντικείμενο, ήταν ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής Βέντρις που ήταν αρχιτέκτονας -από σχολή μάλιστα μη πανεπιστημιακή- και ο Κτιστόπουλος, πτυχιούχος νομικής. Γι’ αυτό ο Βέντρις αισθάνονταν με τον Κτιστόπουλο μεγαλύτερη οικειότητα απ’ ότι με τους άλλους επαγγελματίες φιλόλογους. Ο Βέντρις συνομιλούσε με τους υπόλοιπους συνέδρους στη γλώσσα τους με τον καθένα, ενώ με τον Κτιστόπουλο στα νέα ελληνικά τα οποία στο μεταξύ είχε μάθει. Τη συμβολή του Κτιστόπουλου στην όλη προσπάθεια της αποκρυπτογράφησης τονίζουν με ειλικρίνεια οι Βέντρις και Τσάντγουικ, αναφέρεται μάλιστα σε όλα τα βιβλία και άρθρα που αναφέρονται στην ιστορία της αποκρυπτογράφησης της Γραμμικής Β΄. Μόνο στην Ελλάδα έμεινε άγνωστος ο Κτιστόπουλος, γιατί η αυτοπροβολή ήταν έξω από το σπάνιο χαρακτήρα του, ενώ οι εξ καθέδρας αποσιώπησαν τη συμβολή του. Χαρακτηριστικό της σοβαρής προσπάθειάς του είναι ότι από διαφορετικούς δρόμους με το Βέντρις έφτασε στο ίδιο σχεδόν αποτέλεσμα. Τον καιρό που ο Βέντρις ανακοίνωσε την αποκρυπτογράφησή του και τη φωνητική ταύτιση των όσων συμβόλων της Γραμμικής Β είχε ταυτίσει, ο Κτιστόπουλος είχε καταλήξει στις ίδιες περίπου αξίες με το Βέντρις για το ¼ περίπου των συμβόλων. Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .
Ηλίας Προβόπουλος, 01/02/2021 - 08:30 Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Του Αγίου Τρύφωνα κάποτε στην Τήνο
Ηλίας Προβόπουλος, 26/01/2021 - 17:02 Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Τα παπούτσια έχουν και δεύτερη ζωή
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Το χωράφι κοιμάται κάτω από το χιόνι Είχα την τύχη να γεννηθώ σε χωριό και να μεγαλώσω παρατηρώντας επιτόπου και σε πραγματικό χρόνο μεταξύ άλλων και την... Ηλίας Προβόπουλος, 22/01/2021 - 15:05
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Η σχολική υγιεινή στο παλιό Ζαγόρι Κλείνουμε ένα χρόνο από την ημέρα που ο κορωναϊός μπήκε στη ζωή μας, ανέτρεψε τα πάντα και κανείς δεν γνωρίζει... Ηλίας Προβόπουλος, 21/01/2021 - 10:37
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Όταν σταματάει η γη να γυρίζει... Ένα από τα κατασταλάγματα που μας κληροδότησε ο διάλογος για το περιβάλλον τα τελευταία χρόνια είναι και το ότι ο... Ηλίας Προβόπουλος, 20/01/2021 - 08:28
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Και ο χειμώνας στον καιρό του... Άλλο πράγμα θυμάμαι ήταν τα περασμένα χρόνια η κατάλευκη ύπαιθρος και τα χιονισμένα δάση του Τυμφρηστού και άλλο πράγμα ο... Ηλίας Προβόπουλος, 16/01/2021 - 10:23
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Αργαλειός, μια τέχνη που έσβησε Ότι ζήσαμε φέτος, μέσα στο δεύτερο κύμα της επιδημίας, με τον καιρό που μέχρι σήμερα έμοιαζε φθινοπωρινός, το ξεχνάμε καθώς... Ηλίας Προβόπουλος, 14/01/2021 - 11:02
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Πού πήγε ο καταρράκτης της Έδεσσας; Αυτό που κάνει την Έδεσσα μια ξεχωριστή πόλη της κεντρικής Μακεδονίας είναι και οι μεγάλοι καταρράκτες που χάρη σε αυτούς... Ηλίας Προβόπουλος, 13/01/2021 - 10:54