Ηλίας Προβόπουλος: Γνωριμία με τις «Απόκοσμες» Σφακιανές Μαδάρες

Ηλίας Προβόπουλος, 2/12/2024

Την ευκαιρία να γνωρίσουν τις απόκοσμες και μεγαλοπρεπείς σφακιανές Μαδάρες θα έχουν όσοι επισκεφτούν την έκθεση φωτογραφίας μου που θα πραγματοποιηθεί με επιμέλεια του Γιώργου Πατρουδάκη από τις 3 έως τις 15 Δεκεμβρίου στο «πιλοποιείο Πουλόπουλου» στην Αθήνα.

Η έκθεση APOCOSMOS: σφακιανές Μαδάρες, η άγρια δύση της Κρήτης φιλοδοξεί να αναδείξει την ακριβοθώρητη ομορφιά της σχεδόν απροσπέλαστης αυτής περιοχής, να ενημερώσει την κοινή γνώμη για τους θησαυρούς που κρύβει και να συμβάλλει ώστε να μπει σε ειδικό καθεστώς προστασίας από την Unesco. Οι φωτογραφίες που έχουν επιλεγεί αποτελούν μέρος 30ετούς συστηματικής έρευνας στην αλπική ζώνη των Σφακίων, η οποία παρουσιάζει τεράστιο φυσιολατρικό, αρχαιολογικό και λαογραφικό ενδιαφέρον: «Εξωγήινα» τοπία που κόβουν την ανάσα, πρωτόγονα κτήρια κατασκευασμένα με εκφορικό σύστημα, αρχέγονη κτηνοτροφική δραστηριότητα, σπάνια χλωρίδα και πανίδα που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος του πλανήτη.

Οι σφακιανές Μαδάρες είναι η τελευταία χρονοκάψουλα ανόθευτης Κρήτης, που επέδειξε απίστευτη ανθεκτικότητα για χιλιάδες χρόνια, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες καταρρέει και πλέον βρίσκεται στα πρόθυρα του αφανισμού. Σε αυτό τον τόπο σπάνιας φυσικής ομορφιάς, οι ανθρώπινες δραστηριότητες επηρεάστηκαν ελάχιστα από τα τεχνολογικά επιτεύγματα και παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτες από τα χρόνια του Ησιόδου και ακόμα παλαιότερα μέχρι τις μέρες μας. Στις φωτογραφίες παρουσιάζεται ο καθημερινός τρόπος ζωής και οι κτηνοτροφικές εργασίες που εκτελούνται από τους Μαδαρίτες, με επίκεντρο την παραγωγή του περίφημου «τυριού της τρύπας» που παρασκευάζεται στους πανάρχαιους «κούμους», αποθηκεύεται στα «τυροκέλια» και ωριμάζει σε σπηλαιοβάραθρα.

Επίσης, ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει:

Την ασύγκριτη ομορφιά της αλπικής ζώνης σε όλες τις εποχές: Από τις επιβλητικές κορυφές και τους απόκρημνους γκρεμούς μέχρι τις εντυπωσιακές δολίνες, τα σπηλαιοβάραθρα και τα εύφορα καλοκαιρινά λιβάδια της μαλοτήρας.
Την περίφημη «Ορεινή Έρημο», έναν από τους πιο αλλόκοτους τόπους στον πλανήτη που σου δημιουργεί την αίσθηση ότι αντικρίζεις κάποια σεληνιακή κοιλάδα. Περιβάλλεται από ένα σύμπλεγμα κωνικών κορυφών με κλίση 32 μοιρών και περικλείει ένα ζοφερό τοπίο από δολίνες, ξερές πεδιάδες, χάσματα, σπηλαιοβάραθρα και απότομους γκρεμούς που καθηλώνουν τον επισκέπτη.
Τα σπάνια ενδημικά φυτά, η πλειονότητα των οποίων υπάρχει εδώ από το Πλειστόκαινο. Στην περιοχή συναντάμε 25 είδη που υπάρχουν αποκλειστικά εδώ και πουθενά αλλού στον πλανήτη. Δέκα από αυτά, μάλιστα, διατηρούν την λέξη «sphaciotica» στην επιστημονική τους ονομασία. Μεγάλος αριθμός από τα φυτά αυτά συνδέει χλωριδικά την Κρήτη με τις ασιατικές στέπες και ερήμους.
Το αρχαιότερο δάσος της ευρωπαϊκής ηπείρου που βρίσκεται στο δασόριο των Λευκών Ορέων, σε υψόμετρο 1600 μέτρων, το οποίο θα έπρεπε εδώ και χρόνια να έχει κηρυχθεί «μνημείο της Φύσης» και να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού. Με ρίζες που θρέφονται από τον σκληρό ασβεστόλιθο, τα υπεραιωνόβια κυπαρίσσια της Αγκαθωπής αποτελούν τους προαιώνιους φύλακες των σφακιανών Μαδάρων.

Η έκθεση διοργανώνεται από τον Δήμο Αθηναίων, τον Δήμο Σφακίων και την Ένωση των Απανταχού Σφακιανών. Τελεί υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης και του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ. Μέγας χορηγός της είναι η MOTOR OIL.

H έκθεση «APOCOSMOS: σφακιανές Μαδάρες, η άγρια δύση της Κρήτης» σημειώνει ο Γιώργος Πατρουδάκης είναι αφιερωμένη στη μνήμη του θείου του και μεγάλου ευεργέτη των Σφακίων Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη και των καρδιακών μου φίλων Κώστα Μανιμανάκη και Νίκου Ψιλάκη που έφυγαν τις τελευταίες μέρες από τη ζωή.