H επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής οικονομικής ευρωστίας και περιθωρίων φερεγγυότητας σε συνδυασμό με την δημιουργία δικλείδων ασφαλείας στις επενδυτικές επιλογές αλλά και την απομάκρυνση «τοξικών» επενδυτικών προϊόντων είναι οι στόχοι που θέτουν πλέον οι εθνικές Εποπτικές Αρχές των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών αγορών. Το «αμερικανικό πάθημα» έχει γίνει «ευρωπαϊκό μάθημα» καθώς πλέον δρομολογούνται όλες οι κινήσεις για εναρμόνιση των πρακτικών των εθνικών εποπτικών αρχών ενόψει μίας μελλοντικής (σε ορίζοντα 5ετίας) ενιαίας Εποπτικής Αρχής. Ήδη οι ξένες εποπτικές αρχές από το 2007 έχουν ξεκινήσει να μιλούν για μία ενοποιημένη εποπτεία που θα γίνει με κολώνες τα πρότυπα Solvency II. Στόχος μία ασφαλιστική αγορά, στέρεη όπου οι ευρωπαίοι πολίτες των 27 κρατών θα μπορούν να επιλέξουν τα προϊόντα και τις εταιρείες χωρίς φόβο. Μία ασφαλιστική αγορά ασφαλείας με 700 εκατ καταναλωτές.


Τι γίνεται στην Ευρώπη

ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Στην Γερμανία, το 70% περίπου των ασφαλιστικών ομίλων εφαρμόζουν την νομοθεσία των Solvency II. Σε ότι αφορά τον πρώτο πυλώνα εφαρμογών (ποσοστιαίους στόχους) η πρόσφατη κρίση έχει οδηγήσει σε αυξημένη παρακολούθηση του περιθωρίου φερεγγυότητας όπως διαμορφώνεται με την καθιέρωση του ελάχιστου απαιτητού κεφαλαίου που ξεπερνά το 125% στο σύνολο της γερμανικής αγοράς. Η γερμανική BAFIN προχωρά σε ξεχωριστούς μεν αλλά τακτικούς τριμηνιαίους ελέγχους τόσο στα Pension Funds όσο και στις Ασφαλίσεις Ζωής. Επίσης έχει υιοθετηθεί συντηρητικότερη προσέγγιση στο Risk management με εξοβελισμό των παραγώγων από τα χαρτοφυλάκια και αυξημένη διασπορά τοποθετήσεων (asset allocation). Ενδεικτικά, το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο της Allianz στη Γερμανία διατηρεί μεγάλη διασπορά τοποθετήσεων σε κρατικά ομόλογα , μετρητά , ακίνητα και μείωσε το α’ εξάμηνο 2009 την έκθεση σε μετοχές και λοιπά προϊόντα αυξημένου κινδύνου όπως τα εταιρικά ομόλογα.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Οι επιπτώσεις από την χρηματοοικονομική κρίση στην κεφαλαιακή βάση των μεγάλων βρετανικών ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε συνδυασμό με την εφαρμογή των κανόνων Solvency II είναι αυτό που επηρεάζει την FSA την ενιαία εποπτική αρχή για Τράπεζες και Ασφαλιστικές στη Βρετανία. Από τον Οκτώβριο του 2008, η FSA επέβαλε την απαγόρευση κάθε παράγωγου επενδυτικού προϊόντος (derivatives) στα χαρτοφυλάκια των ασφαλιστικών εταιρειών ενώ με έγγραφά της προς τις ασφαλιστικές εταιρείες ζήτησαν την απομάκρυνση των ‘τοξικών ομολόγων’ από τα χαρτοφυλάκια. Υπενθυμίζεται ότι η Βρετανία είναι η μεγαλύτερη ασφαλιστική αγορά στην Ευρώπη και οι εταιρείες της είχαν σημαντική έκθεση σε ‘τοξικά ομόλογα’ αλλά και σε μετοχές τραπεζών που επηρεάστηκαν από την κρίση.
Η FSA με τελευταίες της ανακοινώσεις δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στην ικανοποίηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς των ασφαλισμένων (μαζί μ’ αυτή των καταθετών και επενδυτών στις τράπεζες). Γενικότερα μέσα στο 2009, η FSA αύξησε κατά 20% τους ελέγχους στις εταιρείες προκειμένου να διερευνήσει κακές πρακτικές προς τους ασφαλισμένους και καταγγελίες καταναλωτών.
Σε ότι αφορά τα πρότυπα Solvency II, η FSA έχει επισπεύσει τις διαδικασίες ενημέρωσης καθώς οι περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες έχουν καθυστερήσει την πλήρη εφαρμογή των προτύπων. Αυτό που ανησυχεί την ασφαλιστική βιομηχανία στην Βρετανία είναι το κόστος που θα χρειαστεί να πληρώσουν οι ασφαλιστικές για την εφαρμογή των προτύπων. Ο Γενικός Διευθυντής της Ένωσης Βρετανών Ασφαλιστικών Εταιρειών Stephen Haddrill δήλωσε πρόσφατα στο περιοδικό ‘Insurance Day’ ότι για τη Βρετανία το κόστος από την εφαρμογή των μέτρων Solvency θα ανέρχεται όσο όλη η κεφαλαιοποίηση των βρετανικών ασφαλιστικών εταιρειών, δηλαδή περί τα 50 δις. Στερλίνες. Αυτό θα σημάνει την μείωση της αποδοτικότητας των κεφαλαίων , την έξοδο εταιρειών από την αγορά και την άνοδο των ασφαλίστρων.

ΓΑΛΛΙΑ
Η Γαλλία είναι η μεγαλύτερη ασφαλιστική αγορά στον κλάδο του Bancassurance. H ACAM που είναι η αντίστοιχη Εποπτική Αρχή αφιέρωσε το 2008 και το 2009 στην παρακολούθηση της εφαρμογής των προτύπων Solvency II. Tαυτόχρονα αύξηση το εποπτικό και καταγγελτικό της ρόλο ανακοινώνοντας 56 αποφάσεις με τις οποίες εταιρείες έμπαιναν σε καθεστώς παρακολούθησης ή υποχρεώνοντας να βγάλουν νέα επιχειρηματικά σχέδια για να διορθώσουν τις κακές πρακτικές. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην εποπτεία των Συνταξιοδοτικών Ταμείων υποχρεώνοντας τις ασφαλιστικές εταιρείες που ασκούσαν την διαχείριση να υιοθετήσουν πιο συντηρητικές επενδυτικές στρατηγικές αποφεύγοντας μεγάλες τοποθετήσεις σε μετοχές. Σε ότι αφορά τις επιχειρήσεις, η ACAM με οδηγίες της υποχρέωσε σε αναδιαμόρφωση του Εσωτερικού Ελέγχου των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και στην καθιέρωση ασφαλιστικών δικλείδων στις επιχειρήσεις σε περιπτώσεις αυξημένων ρίσκων είτε από την ύφεση είτε από πτωχεύσεις άλλων επιχειρήσεων.

ΔΑΝΙΑ
Στην Δανία η Finanstilsyt όπως αναφέρεται η αρμόδια εποπτική αρχή έχει αρμοδιότητες τόσο τις τράπεζες όσο και για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Σε ότι αφορά τα περιθώρια φερεγγυότητας, ορίζει ότι το ελάχιστο απαιτητό κεφάλαιο καθορίζεται από τον βαθμό κινδύνου (risk) που αναλαμβάνει μία ασφαλιστική εταιρεία ενώ από το 2008 και έπειτα είναι σαφής η αποστροφή του εποπτικού οργανισμού στις στρατηγικές αναλήψεις μεγάλων κινδύνων. Τον Ιούνιο 2009, πέρασαν αυστηρές οδηγίες που αφορούν κυρίως το ‘ξέπλυμα χρήματος’ (money laundry) από παράνομες επιχειρηματικές κινήσεις ή τρομοκρατικές ενέργειες.


ΙΤΑΛΙΑ
Στην Ιταλία , η ISVAP όπως ονομάζεται η ιταλική εποπτική αρχή έδωσε το τελευταίο διάστημα ιδιαίτερη έμφαση στην λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης. Το ενδιαφέρον της εστιάστηκε κυρίως στην κεφαλαιακή ενίσχυση μέσω αυξήσεων μετοχικών κεφαλαίων στις ιταλικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις και στη μείωση του επενδυτικού κινδύνου στα χαρτοφυλάκια. Επίσης , ένα κοινό με την Ελλάδα είναι το γεγονός ότι ο κλάδος αυτοκινήτου παραμένει σχετικά προβληματικός σε σχέση με άλλους κλάδους.

Ενιαία Εποπτική Αρχή Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών

Η δημιουργία μίας ενιαίας εποπτικής αρχής αρχίζει να παίρνει «σάρκα και οστά» καθώς την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου συναντήθηκαν οι αρμόδιοι επίτροποι, Τσάρλι Μακρίβι (εσωτερική αγορά) και Χοακίν Αλμούνια (οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις) και παρουσίασαν από κοινού πέντε νομοθετικές προτάσεις για το συντονισμό των κρατών μελών με στόχο τη θωράκιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Με τις προτάσεις αυτές , προτείνεται η σύσταση:

1) Επιτροπής ανάλυσης συστημικού κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό τομέα,
2) Ευρωπαϊκού Συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας,
3) τριών ευρωπαϊκών αρχών για την εποπτεία της λειτουργίας: α) των τραπεζών, β) των ασφαλιστικών εταιρειών, γ) των αγορών κινητών αξιών.

Ειδικότερα, η προτεινόμενη Επιτροπή ανάλυσης συστημικού κινδύνου θα απαρτίζεται από τους επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών και εκπροσώπους των εθνικών εποπτικών αρχών.

Θα προειδοποιεί όταν διαβλέπει κίνδυνο για τη μακροπρόθεσμη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ενώ θα έχει την αρμοδιότητα να απευθύνει συστάσεις ή να ζητεί από τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα.

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα χρηματοπιστωτικής εποπτείας θα έχει ως αντικείμενο την επίβλεψη της λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα κράτη μέλη.

Θα βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τις εθνικές αρχές χρηματοπιστωτικής εποπτείας και θα επιβλέπει τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, παρεμβαίνοντας όταν διαπιστώνει ανάληψη αδικαιολόγητων επενδυτικών κινδύνων από την πλευρά τους.

Οι τρεις ευρωπαϊκές αρχές που θα συσταθούν στην ουσία θα αναβαθμίσουν το ρόλο επιτροπών που υπήρχαν σήμερα, οι οποίες, όμως, είχαν μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα στους τομείς των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και της αγοράς κινητών αξιών.

Οι εν λόγω ευρωπαϊκές αρχές θα έχουν πλέον σημαντικές αρμοδιότητες, δεδομένου ότι:

-θα επιλύουν διαφορές μεταξύ των εθνικών αρχών εποπτείας στους τομείς που απαιτείται συντονισμός των κρατών μελών (χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με διασυνοριακή δραστηριότητα),
- θα επιβλέπουν τη λειτουργία των οίκων αξιολόγησης των πιστοληπτικής ικανότητας επιχειρήσεων,
- θα συντονίζουν τις ενέργειες των κρατών μελών σε περιόδους έκτακτης ανάγκης,
- θα συνεισφέρουν στην ενιαία εφαρμογή των τεχνικών κανόνων σε όλα τα κράτη μέλη,
- θα εκπονούν προτάσεις σχετικά με τους τεχνικούς κανόνες προς την κατεύθυνση της απλούστευσης της κοινοτικής νομοθεσίας.

Οι κ.κ. Μακρίβι και Αλμούνια δήλωσαν από την πλευρά τους ότι οι προτάσεις θα επιτρέψουν στην Ε.Ε. να καλύψει τα κενά που υπήρχαν σήμερα στη νομοθεσία για τη λειτουργία του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ θα αποτρέψουν παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε το Συμβούλιο Υπουργών και την Ευρωβουλή να υιοθετήσουν το συντομότερο την προτεινόμενη δέσμη μέτρων, ώστε να τεθεί σε ισχύ εντός του 2010.


Οι εκτιμήσεις του κ. Μπαρόζο

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, η δέσμη των νέων κοινοτικών προτάσεων αποσκοπεί στην προστασία των Ευρωπαίων φορολογούμενων από χρηματοπιστωτικές κρίσεις, όπως η πρόσφατη, οι οποίες υποχρέωσαν τις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τη ρευστότητα των τραπεζών με δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο Πορτογάλος πρόεδρος εξέφρασε την εκτίμηση ότι τα προτεινόμενα μέτρα θα εμπνεύσουν τους ηγέτες της ομάδας των 20 σημαντικότερων οικονομιών του πλανήτη ώστε να ληφθούν ανάλογα μέτρα σε παγκόσμια κλίμακα


ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΕ ΗΠΑ ΚΑΙ ΚΑΝΑΔΑ

Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι ποτέ οι κρατικές αρχές των κρατών μελών της Ε.Ε αλλά και των υπόλοιπων μεγάλων ασφαλιστικών δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς δεν κινούνταν ομοιόμορφα ως προς την Εποπτεία. Απόδειξη γι’αυτό είναι ο διαφορετικός βαθμός κινδύνου π ου διέτρεξαν οι ασφαλιστικοί όμιλοι σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Για παράδειγμα μπορεί οι ασφαλιστικοί όμιλοι στις ΗΠΑ να ταλαιπωρήθηκαν αρκετά γιατί οι εποπτικές αρχές δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία στα επενδυτικά προϊόντα των χαρτοφυλακίων με αποτέλεσμα να γεμίσουν με τα γνωστά ‘τοξικά ομόλογα’ που συνέβαλαν και στα προβλήματα της AIG. Ωστόσο μετά τον τραγικό Οκτώβρη 2008 και κυρίως την έλευση του προέδρου Ομπάμα, το εποπτικό σύστημα στις ΗΠΑ άλλαξε φιλοσοφίας προσέγγισης του ασφαλιστικού κλάδου. Σήμερα, οι εποπτικοί έλεγχοι δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα των επενδυτικών χαρτοφυλακίων και κυρίως προσπαθούν να κόψουν τον ‘ομφάλιο λώρο’ των ασφαλιστικών με τους τραπεζικούς ομίλους αφού ο συστημικός κίνδυνος των τελευταίων (τραπεζών) παραμένει δίνουν πλέον ιδιαίτερη έμφαση στον έλεγχο της κεφαλαιακής ευελιξίας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσεων και κυρίως πόσο ευαίσθητα είναι τα χαρτοφυλάκια σε περιόδους παρατεταμένης πρόβλημα στις ΗΠΑ παραμένει η κόντρα μεταξύ του προέδρου Ομπάμα και του λόμπι των ασφαλιστικών εταιρειών εξαιτίας της νοσοκομειακής περίθαλψης. Το πανίσχυρο ασφαλιστικό λόμπι στις ΗΠΑ θεωρεί ότι οι μεταρρυθμίσεις του προέδρου Ομπάμα θίγει άμεσα τα νοσοκομειακά προγράμματα με αποτέλεσμα να έχει αποσύρει την οικονομική του βοήθεια προς τους Δημοκρατικούς και να στηρίζει πλέον κυρίως τους Ρεπουμπλικάνους.

Στον αντίποδα , στον Καναδά το Canadian Institute of Actuaries ακολουθεί πιο ‘ευρωπαϊκές’ στρατηγικές που εστιάζονται κυρίως στην εξασφάλιση της κεφαλαιακής επάρκειας. Το ελάχιστο περιθώριο φερεγγυότητας για τις ασφαλίσεις Ζωής ανέρχεται στο 125% επί του μικρότερου μετοχικού κεφαλαίου.


Πως ξεκίνησε η διαδικασία διακρατικής εποπτείας

Όλα ξεκίνησαν από αναφορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του κ. Rudiger Krege, γερμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της εταιρείας Poly-Markt GmbH, σχετικά με εικαζόμενες παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου από τη βρετανική ασφαλιστική εταιρεία Clerical Medical Investment Group Limited

Ο αναφέρων, εξ ονόματος της Poly-Markt GmbH, κατήγγειλε την επιχειρηματική πολιτική της Clerical Medical Investment Group Limited (CMI) –βρετανικής ασφαλιστικής εταιρείας με θυγατρικές σε άλλα κράτη μέλη (περιλαμβανομένης της Γερμανίας και του Λουξεμβούργου)– κατόπιν της συγχώνευσής της το 2000 με την τράπεζα Halifax Bank of Scotland (HBOS) της Σκοτίας. Ο αναφέρων υποστήριξε ότι τίθενται σε κίνδυνο τα οικονομικά συμφέροντα των γερμανών πελατών της CMI καθώς δεν εκπληρώθηκε ο αναπτυξιακός στόχος και στους πελάτες που επιχείρησαν να αποχωρήσουν λόγω παραβίασης του συμβολαίου ζητήθηκε να καταβάλουν μια αναπροσαρμογή της αγοραίας αξίας των συμβολαίων η οποία αντιστοιχούσε έως και στο 25% των αρχικών τους επενδύσεων. Η Αρχή Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών (FSA) του Ηνωμένου Βασιλείου και ο βρετανός Διαμεσολαβητής αποποιήθηκαν της αρμοδιότητας να ερευνήσουν την υπόθεση και παρέπεμψαν τους καταγγέλλοντες στη γερμανική εποπτική αρχή. Ο αναφέρων ισχυρίστηκε ότι η άρνηση της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών να ερευνήσει την υπόθεση θα οφείλεται σε αβέβαιες διασυνδέσεις μεταξύ της μητρικής εταιρείας της CMI, HBOS και των βρετανικών αρχών και ζήτησε τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Περιπτώσεις όπως αυτή που πήγε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχουν πάρα πολλές και οι ευρωπαϊκές αρχές πλέον έχουν αρχίσει να συνεργάζονται για την επίλυσή τους.