Γράφει ο Στέλιος Κωνσταντινίδης, καρδιολόγος, διευθυντής Β' Καρδιολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ.

Η καρδιοπάθεια αποτελεί κυρίαρχη αιτία θανάτου στις γυναίκες. Πολύ συχνά δεν μπορεί να διαγνωστεί σωστά και έτσι αγνοείται, καθώς τα συμπτώματα και οι παράγοντες κινδύνου στις γυναίκες είναι διαφορετικά από αυτά των ανδρών.

Περισσότερες γυναίκες παρά άντρες πεθαίνουν από στεφανιαία νόσο και περισσότερες γυναίκες πεθαίνουν από στεφανιαία νόσο παρά από καρκίνο (συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού), χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, νόσο του Alzheimer και από ατυχήματα μαζί.

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να παρουσιάσει μία επισκόπηση της γυναικείας καρδιάς ως προς την ανατομία, τις λειτουργίες και τους τρόπους να διατηρηθεί υγιής.

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Η γυναικεία καρδιά είναι όμοια σε μέγεθος και δομή με την ανδρική. Έχει τέσσερις κοιλότητες, συμπεριλαμβάνει τον δεξιό και αριστερό κόλπο και την αριστερή και δεξιά κοιλία, που συστέλλονται και διαστέλλονται διαδοχικά για να προωθήσουν το αίμα σε όλο το σώμα. Η καρδιά περιβάλλεται από το περικάρδιο, έναν υμένα που λιπαίνει και προστατεύει την καρδιά.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Η λειτουργία της είναι να στέλνει αίμα σε όλο το σώμα. Το αίμα εμπλουτισμένο με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά προωθείται από την καρδιά σε όλο το υπόλοιπο σώμα, ενώ αντίστοιχα το αίμα με χαμηλό οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά επιστρέφει στην καρδιά για να οξυγονωθεί μέσω των πνευμόνων.

Η καρδιά επίσης ρυθμίζει την πίεση του αίματος και βοηθά στο να διατηρηθεί σταθερή η ροή του.

ΣΥΝΗΘΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Μερικές από τις πιο συνηθισμένες καρδιακές παθήσεις στις γυναίκες αποτελούν η στεφανιαία νόσος, η καρδιακή προσβολή, η καρδιακή ανεπάρκεια, η νόσος των βαλβίδων και οι αρρυθμίες, σπανιότερα οι μυοκαρδιοπάθειες και οι μυοκαρδίτιδες.

Η στεφανιαία νόσος προκαλείται από τις πλάκες που δημιουργούνται στις στεφανιαίες αρτηρίες που παρέχουν αίμα στην καρδιά, ενώ η καρδιακή προσβολή (έμφραγμα) προκαλείται όταν η ροή του οξυγονωμένου αίματος στα στεφανιαία αγγεία μπλοκάρεται.

Υπάρχει όμως περίπτωση μια νέα γυναίκα να υποστεί έμφραγμα και αυτό να μην οφείλεται σε θρόμβο ή σε αθηρωματική πλάκα στα αγγεία της καρδιάς. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε μια παθολογική οντότητα που αποτελεί τη Νο1 αιτία ισχαιμικών επεισοδίων-εμφραγμάτων σε γυναίκες κάτω των 50 ετών. Ονομάζεται Αυτόματος Διαχωρισμός Στεφανιαίου Αγγείου (SCAD), δηλαδή το αγγείο σκίζεται στο τοίχωμά του και αυτό προκαλεί κατάσταση οξέος εμφράγματος. Το 90% των περιπτώσεων Αυτόματου Διαχωρισμού Στεφανιαίου Αγγείου συμβαίνει στις γυναίκες και ιδιαίτερα στις νέες γυναίκες, που κατά τα άλλα είναι υγιείς και δεν έχουν παράγοντες κινδύνου.

Μία άλλη αιτία ισχαιμικών επεισοδίων είναι ο σπασμός των στεφανιαίων αγγείων, ο οποίος δημιουργεί παροδικά σημαντική μείωση της διαμέτρου του αυλού των αγγείων της καρδιάς χωρίς να υπάρχει θρόμβος.

Αυτό συμβαίνει και σε γυναίκες και σε άνδρες και ένας βασικός παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει σπασμό είναι το κάπνισμα. Να σημειώσουμε ότι οι νέες γυναίκες που παθαίνουν σπασμό των αγγείων της καρδιάς έχουν χειρότερη πρόγνωση από τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες πιθανότατα λόγω του ότι οι νέες γυναίκες καπνίζουν περισσότερο σε σχέση με τις μεγαλύτερες γυναίκες.

Η καρδιακή ανεπάρκεια προκαλείται όταν η καρδιά για διάφορες αιτίες δεν μπορεί πια να προωθήσει αρκετό αίμα για να καλύψει τις ανάγκες του σώματος, ενώ η αρρυθμία είναι ένας ανώμαλος ρυθμός και οφείλεται σε βλάβη στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς. Η νόσος των βαλβίδων συμβαίνει όταν μία ή περισσότερες βαλβίδες της καρδιάς δεν λειτουργούν σωστά (στένωση και ανεπάρκεια).

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΔΡΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Η κύρια διαφορά μεταξύ της γυναικείας και της ανδρικής καρδιάς δεν αφορά στην ανατομία της, αλλά στον τρόπο που εκδηλώνονται και εξελίσσονται οι καρδιακές παθήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες είναι πιο συνηθισμένο να έχουν συμπτώματα στεφανιαίας νόσου, όπως κόπωση, δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία, παρά πόνο στο στήθος που είναι πιο συνηθισμένο στους άνδρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις στις γυναίκες να μη γίνεται έγκαιρα η σωστή διάγνωση και η θεραπεία να αρχίζει με καθυστέρηση.

Επιπλέον οι γυναίκες παρουσιάζουν καρδιοπάθειες συχνότερα στη νεαρή ηλικία και με μεγαλύτερη σοβαρότητα από ό,τι οι άνδρες. Αυτό οφείλεται στο ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερους παράγοντες κινδύνου, όπως κάπνισμα, υψηλή πίεση, διαβήτης, κατάθλιψη, πολυκυστικές ωοθήκες και προεκλαμψία που μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση καρδιακών παθήσεων.

ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑ ΥΓΙΗΣ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να παραμείνει η γυναικεία καρδιά υγιής, μερικοί από τους οποίους είναι οι ακόλουθοι:

• Υγιεινή διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα και trans λιπαρά, υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα και λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης.
• Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους.
• Η καθημερινή άσκηση.
• Η μη χρήση προϊόντων καπνού.
• Η διαχείριση του άγχους.
• Η παρακολούθηση και ο έλεγχος της πίεσης, της χοληστερίνης και του διαβήτη.
• Η θεραπεία της κατάθλιψης.
• Η τακτική ιατρική παρακολούθηση και το check up.
• Η χρήση ορμονικής αποκατάστασης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες δεν φαίνεται να παρέχει ιδιαίτερη καρδιαγγειακή προστασία και δεν ενδείκνυται γι’ αυτόν το σκοπό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η υγιής καρδιά παίζει σημαντικό ρόλο στην ευζωία της γυναίκας. Κατανοώντας την ανατομία, τη λειτουργία και τις συνήθεις ασθένειες της, μπορούμε να κάνουμε σημαντικά βήματα για να τη διατηρήσουμε υγιή και να προλάβουμε τυχόν προβλήματα.

Εάν υιοθετήσουμε έναν υγιή τρόπο ζωής, προγραμματίσουμε μία τακτική ιατρική παρακολούθηση και διαχειριστούμε σωστά τους παράγοντες κινδύνου, μπορούμε με επιτυχία να προστατεύσουμε την καρδιά μας και την υγεία μας. 

Ποιος είναι ο Στέλιος Κωνσταντινίδης

Ο Στέλιος Κωνσταντινίδης είναι καρδιολόγος, διευθυντής Β' Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΆ, αντιπρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου Νοσοκομείου Υγεία.

ΕΚΠΆΙΔΕΥΣΗ & ΆΚΆΔΗΜΆΪΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ

Πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Ελληνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Άθηνών, 1981. Τίτλος ιατρικής ειδικότητας Καρδιολογίας της Ιατρικής Σχολής Άθηνών, 1989. • Πιστοποίηση εκτέλεσης υπερήχων καρδιάς (υπουργείο Υγείας). • Πτυχιούχος μετά από εξετάσεις σε μετεκπαιδευτικά σεμινάρια της Ελληνικής Άγγειοχειρουργικής Εταιρείας.

ΚΛΙΝΙΚΟ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΝΔΙΆΦΕΡΟΝ

Οξέα Στεφανιαία Σύνδρομα. Καρδιακή Άνεπάρκεια. Υπέρταση. ΔΙΆΚΡΙΣΕΙΣ

European Boards of Cardiology. • Άντιπρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου ΔΘΚΆ «Υγεία». • Συντονιστής Παθολογικού Τομέα ΔΘΚΆ «Υγεία».

Αναδημοσίευση από το περιοδικό Health Next Generation - Τεύχος 13: