Γράφει ο Κωνσταντίνος Αν. Λώρας, Δικηγόρος*
Ως γνωστόν, εφ’ όσον έχει συναφθεί ασφάλιση ζωής κατά του κινδύνου θανάτου, στην περίπτωση απώλειας της ζωής του ασφαλισμένου εξαιτίας ατυχήματος ο ασφαλιστής θα κληθεί να καταβάλει, κατά τους όρους του ασφαλιστηρίου, το προβλεπόμενο ασφάλισμα θανάτου στους δικαιούχους που έχουν οριστεί. Έτσι, το χρονικό σημείο κατά το οποίο ένα φυσικό πρόσωπο «παύει να υπάρχει με το θάνατό του» αποτελεί από νομική άποψη την αφετηρία για την επέλευση σημαντικών συνεπειών, όπως η ενεργοποίηση δικαιωμάτων και αξιώσεων μεταξύ των οποίων και η αξίωση για την καταβολή του ασφαλίσματος στους δικαιούχους.
Όταν όμως ο θάνατος ενός προσώπου δεν είναι βέβαιος, αλλά είναι πολύ πιθανός, τι θα συμβεί;
Όταν χαθούν τα ίχνη του ασφαλισμένου ενώ αυτός βρισκόταν σε συνθήκες «κινδύνου ζωής», ενεργοποιείται η υποχρέωση του ασφαλιστή για καταβολή του ασφαλίσματος; Κολυμβητής εξαφανίσθηκε σε συνθήκες τρικυμίας, ορειβάτης δεν βρέθηκε, ταξιδιώτης δεν επέστρεψε, άτομο που πάσχει από άνοια έχει χαθεί. Έχει περάσει δε, τουλάχιστον ένα έτος. Οι δικαιούχοι θα έχουν δικαίωμα στην είσπραξη του ασφαλίσματος θανάτου, από ενδεχόμενη ασφάλιση ζωής του εξαφανισμένου; Και με ποιές προϋποθέσεις;
Η απάντηση είναι ότι μπορεί να ζητηθεί από το δικαστήριο η κήρυξη του προσώπου αυτού σε αφάνεια, η οποία δημιουργεί «τεκμήριο θανάτου», ούτως ώστε να μην παρατείνεται η αβεβαιότητα ως προς τις νομικές σχέσεις του προσώπου που εξαφανίσθηκε κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Αφάνεια είναι νομική κατάσταση, στην οποία κηρύσσεται κάποιος μετά από δικαστική απόφαση, έτσι ώστε να θεωρείται νεκρός, με όλες τις συνέπειες που προβλέπει το δίκαιο για την περίπτωση θανάτου ενός προσώπου.
Για να κηρυχθεί κάποιος σε αφάνεια πρέπει είτε να εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, δηλαδή κάτω από συνθήκες οι οποίες καθιστούν πολύ πιθανό το θάνατό του, είτε να απουσιάζει χωρίς «ίχνη ζωής» για καιρό. Και στις δύο περιπτώσεις οι καταστάσεις αυτές θα πρέπει να καθιστούν τον θάνατο του προσώπου πολύ πιθανό.
Για να ζητηθεί η κήρυξη της αφάνειας από το Δικαστήριο θα πρέπει επιπλέον να έχει παρέλθει τουλάχιστον ένα έτος από τη στιγμή του κινδύνου ή πέντε τουλάχιστον χρόνια από την τελευταία είδηση, αν το πρόσωπο έπαυσε να δίνει σημεία ζωής.
Αίτηση για κήρυξη προσώπου σε αφάνεια μπορεί να υποβάλλει οποιοσδήποτε εξαρτά δικαιώματα από τον θάνατο του προσώπου όπως οι κληρονόμοι του, ο δικαιούχος δικαιώματος ασφαλιστικής αποζημίωσης ή ασφαλίσματος θανάτου από ασφαλιστήριο ζωής, η σύζυγός του κλπ.
Με την δικαστική απόφαση κήρυξης της αφάνειας δημιουργείται νόμιμο τεκμήριο θανάτου του εξαφανισθέντος από τον χρόνο που η απόφαση όρισε ως χρόνο έναρξης της αφάνειας και όλα τα δικαιώματα που εξαρτώνται από το θάνατο του αφάντου, μπορούν να ασκηθούν σαν να είχε αποδειχθεί ο θάνατος. Στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης εμπίπτει και η αξίωση των δικαιούχων από το ασφαλιστήριο ζωής.
* Ο Κωνσταντίνος Αν. Λώρας, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, ασκεί ενεργή δικηγορία από το έτος 1998 και προΐσταται του Δικηγορικού Γραφείου "ΛΩΡΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ".
Δραστηριοποιείται στον τομέα της ενεργής δικηγορίας και δικαστηριακής πρακτικής, σε όλο το φάσμα της επιχειρηματικής πρακτικής και του εμπορικού δικαίου με εξειδίκευση σε ζητήματα δικαίου ιδιωτικής ασφάλισης, ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών συμβάσεων, χρηματοοικονομικών και τραπεζικών συναλλαγών και πιστωτικών προϊόντων, σε ειδικά θέματα προστασίας συναλλασσομένων, καθώς και σε ζητήματα φορολογικού και εταιρικού δικαίου (ζητήματα εταιρικής δομής [θέματα διαχείρισης και εκπροσώπησης], διευθυντικής ευθύνης, ευθύνης των μετόχων, εταιρικούς μετασχηματισμούς, καθώς και ζητήματα ποινικής ευθύνης των διοικούντων).
Έχει επίσης ενεργή συμβολή στη διαδικασία Συμμόρφωσης με τον Γενικό Κανονισμό Προσωπικών Δεδομένων (ΕU 2016/679 “GDPR Compliance” που αφορά εκπαίδευση του έμψυχου δυναμικού, δημιουργία κατάλληλων πολιτικών και διαδικασιών ασφάλειας, ορισμό Data Protection Officer (DPO) και υιοθέτηση πλαισίου κύκλου ζωής προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Κωνσταντίνος Αν. Λώρας
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Αθ. Διάκου 34, Νέα Ερυθραία 146 71
Τ. 210-6252-615
e. info@loras.gr
www.loras.gr
