Μπορεί ο ήλιος να είναι χαρά και διασκέδαση, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, όμως μπορεί να καταστεί πολύ επικίνδυνος για την υγεία μας. Ειδικά για τα μάτια μας, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβλαβής, αν δεν λάβουμε μέτρα προστασίας, όπως τα προστατευτικά γυαλιά ηλίου. Έτσι, τα γυαλιά ηλίου δεν είναι απλώς ένα απαραίτητο αξεσουάρ μόδας, αλλά πρέπει να έχουν κατάλληλες προδιαγραφές και να προσέξουμε κάποια χαρακτηριστικά κατά την αγορά τους.

Ο Αριστείδης Χανδρινός, οπτικός - οπτομέτρης, επίκ. καθηγητής του τομέα Οπτικής & Οπτομετρίας στο τμήμα Βιοϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, μας απαντά στα πιο συνηθισμένα ερωτήματα:

- Πόσο επικίνδυνη είναι η ηλιακή ακτινοβολία και τι περιέχει;

Η ηλιακή ακτινοβολία περιλαμβάνει μια «ορατή» περιοχή, που αφορά την πανδαισία των χρωμάτων που όλοι βλέπουμε, και δύο «αόρατες» περιοχές, δηλαδή περιοχές με ακτινοβολίες που δεν είναι ορατές από τον άνθρωπο. Πρόκειται για την υπεριώδη και την υπέ- ρυθρη περιοχή ακτινοβολιών. Την καλούμε περιοχή, γιατί δεν πρόκειται για μια συγκεκριμένη ακτινοβολία, αλλά ομάδες ακτινοβολιών, μεταβλητής έντασης και με διαφορετικά αποτελέσματα.

- Ποιες από αυτές είναι πιο επικίνδυνες;

Από όλες αυτές τις ακτινοβολίες διακρίνουμε τις απο- δεδειγμένα επικίνδυνες, που δεν είναι άλλες από τις υπεριώδεις ακτίνες (γνωστές και σαν ακτινοβολία UV) και ακτινοβολίες εν δυνάμει επικίνδυνες, όπως οι υπέρυθρες ακτίνες.

- Τι καθορίζει αυτήν την επικινδυνότητα;

Η επικινδυνότητα έχει να κάνει αφενός με τη φύση των ακτίνων ή αλλιώς με το μήκος κύματος. Οι υπεριώδεις (UV) έχουν μικρό μήκος κύματος, ενώ οι υπέρυθρες (IR) πολύ μεγάλο μήκος κύματος. Έτσι οι υπεριώδεις γίνονται πιο διεισδυτικές στο ανθρώπινο σώμα (και στα μάτια βέβαια), σε αντίθεση με τις υπέρυθρες που έχουν περισσότερο επιφανειακή δράση. Αφετέρου, σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας των αποτελεσμάτων από τη δράση τους είναι ο συσσωρευτικός παράγων, όπου τα αποτελέσματα από την έκθεση είναι πολύ πιο έντονα, όταν ο χρόνος έκθεσης σε αυτές αυξάνεται.

- Ποιες είναι οι επιπτώσεις στον οφθαλμό από την έκθεση στην υπεριώδη;

Η επίπτωση της υπεριώδους ακτινοβολίας στα μάτια μας είναι πολυδιάστατη. Εποχικοί παράγοντες όπως ο καιρός, το υψόμετρο, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι αντανακλάσεις από τις γύρω επιφάνειες είναι καθοριστικοί. Έτσι, η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο σχε- τίζεται με την εμφάνιση μιας σειράς από οφθαλμικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος των βλεφάρων, η φωτοκε- ρατίτιδα, ο πρώιμος καταρράκτης και οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας.

- Πότε ο άνθρωπος άρχισε να χρησιμοποιεί γυαλιά ηλίου;

Αρχικά ο άνθρωπος δεν είχε ιδιαίτερη ανάγκη προστασίας από τον ήλιο, αφού ζούσε κυρίως μέσα σε σπήλαια ή σε πυκνά παρθένα δάση, ενώ μετακινιόταν και κυνηγούσε στο ξημέρωμα ή το σούρουπο, που η ηλιακή ακτινοβολία ήταν περιορισμένη

Ιστορικά αναφέρεται η πρώτη εμφάνιση βαμμένου φακού στην Κίνα περί τον 12ο αιώνα, οι δικαστές χρησιμοποιούν επίπεδους φακούς από κρύσταλλο χαλαζία, που τους χρωμάτιζαν με καπνό για να αποκρύπτουν τις εκφράσεις τους από τους μάρτυρες κατά τη διάρκεια της εξέτασής τους.

Επίσης, οι Εσκιμώοι αλλά και οι Ινδιάνοι των Άνδε- ων χρησιμοποιούσαν ειδικά επεξεργασμένα δέρματα και αραιά πλεγμένα υφάσματα, που έφεραν κατακόρυφες σχισμές για να προφυλάξουν τα μάτια τους από την ηλιακή ακτινοβολία και τις εκτυφλωτικές αντανα- κλάσεις της υπεριώδους στο χιόνι.

Στα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι με την εμφάνιση της ατμομηχανής, αλλά και των πρώτων ανοιχτών αυτοκινήτων, η έκθεση στον αέρα, στη σκόνη και τον ήλιο των πρώτων επιβατών οδηγεί στην κατασκευή των πρώτων προστατευτικών γυαλιών με τη σημερινή τους μορφή.

- Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των γυαλιών ηλίου;

Τα κριτήρια επιλογής των κατάλληλων γυαλιών ηλίου, εκτός από το αισθητικό, που είναι βέβαια καθαρά υποκειμενικό, περιλαμβάνουν: το πιο σημαντικό κριτήριο, αυτό της προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία. Γενικά, επιλέγουμε γυαλιά ηλίου με φακούς που παρέχουν προστασία τουλάχιστον 99% από τη UVB και 95% από τη UVA ακτινοβολία. Επίσης δυνατό κριτήριο είναι το χρώμα των φακών, καθώς επηρεάζει το πώς αντιλαμβανόμαστε την αντίθεση των αντικειμένων και τη διαφοροποίηση των χρωμάτων.

- Τα γυαλιά ηλίου έχουν ημερομηνία λήξης;

Η απάντηση στο ερώτημα γίνεται πιο εύκολη, αν αναρωτηθείτε πότε αλλάξατε για τελευταία φορά γυαλιά ηλίου. Αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι «πάνε χρόνια, πού να θυμάμαι τώρα», είναι πιθανό ότι τα μά- τια σας κινδυνεύουν. Στο ίδιο συμπέρασμα θα καταλή- ξουμε και αν δεν έχετε προμηθευτεί τα γυαλιά σας από ένα κατάστημα οπτικών, αλλά από υπαίθριες αγορές ή πωλητές, μέσω Ιντερνετ ή από άλλες μη αξιόπιστες πηγές. Ο πιο κατάλληλος να σας συμβουλέψει είναι ο οπτικός σας, που συνήθως διαθέτει ειδικές συσκευές ελέγχου και μέτρησης της προστατευτικής τους αξίας.

- Τι άλλο πρέπει κανείς να προσέξει κατά την αγορά ενός ζεύγους γυαλιών ηλίου; Να επιλέξει πολύ ακριβά γυαλιά; Θα έχει περισσότερη προστασία; Ας δούμε κάποια βασικά βήματα που πρέπει να κάνει κανείς κατά την προμήθεια γυαλιών ηλίου:

1. Τα γυαλιά ηλίου μπορεί να έχουν διάφορες τιμές ανάλογα με το εργοστάσιο και το brand name που χρησιμοποιούν, αλλά τα πιο ακριβά δεν σημαίνει ότι εί- ναι και πιο προστατευτικά. Μπορεί όλα να είναι εξίσου προστατευτικά, αρκεί να τα προμηθευτείτε από οπτικό κατάστημα το οποίο και εμπιστεύεστε.

2. Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο μεγάλα, ώστε να καλύπτουν μεγάλο τμήμα του προσώπου, ενώ τη μέγιστη προστασία παρέχουν όσα το «αγκαλιάζουν» και από τα πλάγια (τύπος μάσκα).

3. Οι σκουρόχρωμοι φακοί μπορεί να μοιάζουν πιο προστατευτικοί, όμως δεν είναι το χρώμα αλλά τι φίλ- τρα έχουν ενσωματωθεί στο φακό. Οι σκουρόχρωμοι φακοί βέβαια παρέχουν περισσότερη άνεση στον χρήστη, άρα λιγότερο θάμπωμα από το έντονο φως.

- Τελικά ποιος τύπος φακού παρέχει τη μέγιστη προστασία;

Στη σημερινή εποχή, ειδικά όσοι ζουν και εργάζονται στις πόλεις, χρειάζονται γυαλιά ηλίου καθημερινά, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Δυστυχώς, ούτε καν ο ένας στους τρεις δεν φορά γυαλιά ηλίου κάθε φορά που βγαίνει από το σπίτι του, και χωρίς αυτά η όραση κινδυνεύει. Για τον καθένα η επιλογή του πιο προστατευτικού φακού έχει να κάνει και με τις συνήθειες, τη δουλειά ή τα χόμπι του. Έτσι όσοι ασχολείστε με αθλή- ματα, χρειάζεστε γυαλιά με πράσινους ή γκρι φακούς, που αυξάνουν την αντίθεση (κοντράστ). Για επαγγελματίες αλλά και ερασιτέχνες οδηγούς θα συνιστούσα πολωμένους φακούς, που μειώνουν τις αντανακλάσεις από τους δρόμους και τις μεταλλικές επιφάνειες αυτοκινήτων και κτιρίων, ώστε να είναι πιο ασφαλής η οδήγηση.

Αριστείδης Χανδρινός

Ο Αριστείδης Χανδρινός είναι οπτικός - οπτομέτρης, διδάκτωρ της Σχολής Οπτομετρίας του Πανεπιστημίου Cardiff της Ουαλίας και παράλληλα είναι επίκ. καθηγητής του τομέα Οπτικής & Οπτομετρίας στο τμήμα Βιο- ϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής .
Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, ενώ είναι διορθωτής (reviewer) σε διεθνή οφθαλμολογικά περιοδικά (όπως το Ophthalmology Research). Είναι μέλος του Ερευ- νητικού Εργαστηρίου Οπτικής Μετρολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και ιδρυτής της Κλινικής Οπτομετρικού Ελέγχου στο Ιατρείο του Πανεπιστημίου.

Δείτε το όπως δημοσιεύτηκε στο Health by Nextdeal - Τεύχος 9