Γράφει ο Δημήτρης Α. Κουντουράς MD, PhD, παθολόγος – ηπατολόγος, Ιατρικός Διευθυντής Κέντρου Προληπτικής Ιατρικής και Μακροβιότητας, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ
Το Γραφείο Ασφαλείας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Health Security Agency - UKHSA, κάτι σαν το δικό μας ΕΟΔΥ) που συνεργάζεται στενά με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (NHS), από την 1η Ιανουαρίου μέχρι και τις 21 Απριλίου 2022, κατέγραψε 114 περιπτώσεις οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά ηλικίας μέχρι 16 ετών και κατά κύριο λόγο ηλικίας κάτω των 5 ετών.
Ως τέτοια περιστατικά θεωρήθηκαν όλα εκείνα που παρουσίασαν πολύ αυξημένα ηπατικά ένζυμα (τρανσαμινάσες > 500 IU/L). Κανένα από αυτά δεν οφείλονταν στους συνήθεις ιούς της ηπατίτιδας Α και Ε.
Τι ξέρουμε
Ελέγχθηκαν πολλά πιθανά παθογόνα αίτια. Σε 53 περιπτώσεις που ελέγχθηκαν για αδενοϊό, οι 40 ήταν θετικές. Η προκαταρκτική τυποποίηση του αδενοϊού ήταν σύμφωνη με τον τύπο 41F, αλλά και άλλοι τύποι αδενοϊού έχουν επίσης αναγνωριστεί. Η αλληλουχία ολόκληρου του γονιδιώματος από πολλαπλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη.
Η κύρια υπόθεση επί του παρόντος είναι ότι η ηπατίτιδα συνδέεται με τον αδενοϊό. Ο μηχανισμός ηπατικής βλάβης μπορεί να προκαλείται από ιούς ή μπορεί να είναι ανοσοπαθολογικός. Υπάρχουν επίσης πολλοί ιοί που μπορούν να προκαλέσουν αρχικά μια κλινική εικόνα ιογενούς γαστρεντερίτιδας και στη συνέχεια, σε μικρό ποσοστό, ηπατική ανεπάρκεια, όπως οι αδενοϊοί. Ο αδενοϊός πάλι που έχει ανιχνευτεί στα παιδιά αυτά, είναι οπωσδήποτε ικανός να προκαλέσει ηπατίτιδα, αλλά δεν ανιχνεύτηκε σε όλα, παρά στο 80% περίπου.
Υπάρχει επίσης αξιοσημείωτη αύξηση της συχνότητας ανεύρεσης του αδενοϊού σε δεδομένα ρουτίνας εργαστηρίου, σε εντερικά δείγματα και για την ηλικιακή ομάδα 1 έως 4 ετών, ενώ επίσης υπάρχει έξαρση σε πολλές άλλες κοινές γαστρεντερικές και αναπνευστικές ιογενείς λοιμώξεις, πιθανώς λόγω αλλαγής στη συμπεριφορά και την ευαισθησία του πληθυσμού μετά από μια περίοδο χαμηλής επίπτωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας (κάτι σαν επιδημιολογικό rebound).
Μπορεί επίσης να υπάρχει ένας συμπαράγοντας που προκαλεί πιο σοβαρή νόσηση σε μικρά παιδιά, όπως είναι επίσης πιθανό να υπάρχει αυξημένη ευαισθησία λόγω μειωμένης έκθεσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Εναλλακτικά, μπορεί να έχει εμφανιστεί ένα νέο στέλεχος αδενοϊού με αλλοιωμένα χαρακτηριστικά.
Το UKHSA έχει συγκαλέσει μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από το NHS και ακαδημαϊκούς εταίρους για να διευθύνει μια ολοκληρωμένη έρευνα.
Στη χώρα μας δεν έχουν αναφερθεί ακόμη ανάλογα περιστατικά και δεν υπάρχει η δυνατότητα για παιδιατρική μεταμόσχευση. Οι ελληνικές υπηρεσίες συνεργάζονται με ανάλογα ευρωπαϊκά κέντρα, χωρίς να υπάρχει πρόβλημα στην εξυπηρέτηση ανάλογων περιστατικών. Ακόμη κι αν εκδηλωθεί παρόμοιο φαινόμενο στη χώρα μας, όπου βέβαια το Lockdown τηρήθηκε με αρκετά επιεικείς όρους, δεν αναμένεται ιδιαίτερα μεγάλη συχνότητα περιστατικών με οξεία ηπατική ανεπάρκεια.
Τι προσέχουμε
Το κλινικό σύνδρομο ξεκινά συχνά με συμπτώματα τύπου γαστρεντερίτιδας, ακολουθούμενα από την εμφάνιση ίκτερου. Στις σοβαρές περιπτώσεις, η χαρακτηριστικότερη διαταραχή της οξείας ηπατικής ανεπάρκειας στα παιδιά είναι η διαταραχή του επιπέδου συνείδησης, που λέγεται ηπατική εγκεφαλοπάθεια.
Η οξεία ηπατική ανεπάρκεια είναι το προχωρημένο στάδιο της οξείας ηπατίτιδας, που ακολουθεί τον ίκτερο, εντός μιας εβδομάδας (υπεροξεία), εντός τριών εβδομάδων (τυπική οξεία) και εντός τριών έως 26 εβδομάδων (υποξεία).
Τα συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς είναι:
- Επίμονος πυρετός, χωρίς διαγνωσμένη αιτία, μετά από γαστρεντερίτιδα
- Ίκτερος (όταν το άσπρο του ματιού αποκτά κίτρινο χρώμα)
- Υπέρχρωση των ούρων (ούρα σαν κονιάκ)
- Αποχρωματισμός των κοπράνων (σαν στόκος)
- Υπνηλία ή ατονία του παιδιού μετά από συμπτώματα γαστρεντερίτιδας κάποιων ημερών
Τι κάνουμε
- Χρειάζεται επαγρύπνηση, αλλά σε καμία περίπτωση πανικός.
- Δεν τρέχουμε στα επείγοντα των παιδιατρικών νοσοκομείων.
- Δεν υποβάλλουμε τα παιδιά σε εργαστηριακές εξετάσεις χωρίς να τις έχει υποδείξει ο παιδίατρος. Οι τρανσαμινάσες, για παράδειγμα, μπορεί στην εργαστηριακή εξέταση να εμφανιστούν αυξημένες για πολλούς λόγους, χωρίς να παραπέμπουν σε ηπατίτιδα.
- Συμβουλευόμαστε τον οικογενειακό παιδίατρο για οτιδήποτε μας προβληματίζει και ακολουθούμε τις συμβουλές του.
