Δεν νομίζω πως ο πόνος για τον θάνατο της μάνας έχει διαφορές από άνθρωπο σε άνθρωπο και είναι, με ανεπαίσθητες φυσικά παραλλαγές, ο ίδιος για όλους. Μαζί της σβήνει η εστία που μας ζέσταινε όλα τα χρόνια, κλείνει η αγκαλιά που άνοιγε για καλό και κακό, χάνεται η αγάπη που δεν είχε κανένα αντίκρισμα, δεν ακούμε πια σοφές συμβουλές και τίμιες παρατηρήσεις. Με τον θάνατό της στερεύει για πάντα η πηγή που μας έφερε στη ζωή και στο εξής οι πράξεις μας μένουν πλέον χωρίς έντιμο κριτή!
Δεν είμαι σε θέση να γράψω ότι νιώθω αυτές τις ημέρες, θα προσπαθήσω αργότερα να αναφέρω πιο πολλά για την μάνα μου την οποία αποχαιρετήσαμε, λίγοι και εκλεκτοί, την περασμένη Πέμπτη στο κοιμητήριο του χωριού μας. Θα μείνω μόνο σε μια αίσθηση η οποία κυοφορούνταν πολύ καιρό μέσα μου και κορυφώθηκε σαν την σκέπασε το χώμα.
Η αίσθηση ότι μαζί της έσβησε ολόκληρος ο κόσμος που έζησε 94 χρόνια σε ένα μικρό ορεινό χωριό και δεν θα ξανακούσω πια από το στόμα της λόγια για την ορφάνια της μέσα στην Κατοχή, για την νέα ζωή που άρχισε κατόπιν σαν ψυχοκόρη κοντά στους παππούδες Ηλία και Μαρούλα, για το κάψιμο του χωριού από τους Γερμανούς το 1944, την εμφύλιο και τα χρόνια που βρέθηκαν «ανταρτόπληκτοι» και οι τρεις τους στην Αθήνα, για την επιστροφή στο χωριό και το ξεκίνημα από την αρχή να ξαναφτιάξουν το σπιτικό τους.
Ήταν από τις τελευταίες γυναίκες του χωριού που θυμόνταν αυτά και είχα την τύχη να την ακούω ώρες ατέλειωτες να τα κουβεντιάζει με τις γειτόνισσες της ηλικίας της στην περίοδο της πανδημίας που ήμουν στο χωριό. Τώρα τα λένε όλες στον ουρανό…
Δεν τα είχα ζήσει αυτά τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ΄40 αλλά έζησα μαζί της τα κατοπινά, 65 μέχρι σήμερα, παρακολουθούσα τη ζωή της καθώς και του πατέρα στον κοινό αγώνα, αλλά δεν έμεινα κοντά τους. Έφυγα, διάλεξα άλλο τρόπο ζωής αλλά ποτέ δεν έκοψα τις ρίζες και το απόδειξα με την επιστροφή μου τα τελευταία χρόνια και τις προσπάθειες να αναστήσω το χωράφι. Θα επανέλθω από την άνοιξη για μια ακόμα προσπάθεια, την τελευταία όπως εκτιμώ, αλλά δεν θα την έχω πια μαζί μου να με συμβουλεύει και να με μαλώνει για τα λάθη ή τις αποκοτιές μου. Σε αυτό το χωράφι πάλεψε 80 χρόνια, τελευταία φορά που το περπάτησε ήταν τον Νοέμβριο του 2022 που μάζεψε για τελευταία φορά λίγα καρύδια και κάστανα. Από τότε και πέρα έζησε στο Γηροκομείο Σπερχειάδας και πάντα ρωτούσε για το τί γίνεται στο χωράφι που έζησε την οικογένειά μας για μισό σχεδόν αιώνα.
Υπολογίζω, αφαιρώντας βέβαια τα παιδικά της χρόνια και την τελευταία πενταετία που μειώθηκαν οι δυνάμεις της ότι φύτεψε τους ίδιους κήπους επί 75 χρόνια και αν είχε δυνάμεις, έλεγε, φέτος θα έβαλε μια σποριά πατάτες, άλλη μια φασόλια και ντομάτες! Δεν πρόλαβε, αλλά την επιθυμία της θα την εκπληρώσω στο ακέραιο και θα επιστρατεύσω την μνήμη μου να γράψω τον αγώνα της ίδιας αλλά και των άλλων γυναικών στο χωριό καθώς και στην υπόλοιπη Ελλάδα για την επιβίωση τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Δεκαετίες που νοσταλγούμε αλλά δεν θα έχουμε κανέναν πια να μας κατευθύνει πως θα ζήσουμε…
Καλό κατευόδιο μάνα. Θα στήνουμε αυτί να σε ακούμε να μας διατάζεις…
