Ο νέος νόμος 4738/2020 «Κώδικας για τη ρύθμιση οφειλών με παροχή δεύτερης ευκαιρίας» ήρθε για να τροποποιήσει τους προγενέστερους Ν. 3588/2007 και Ν. 4446/2016, ενώ παράλληλα προσβλέπει στην οριστική διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους. Με τον νέο νόμο ενσωματώνονται στο εθνικό δίκαιο οι διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 1023/2019 «Πλαίσιο για την προληπτική αναδιάρθρωση και την απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη» για την προληπτική αναδιάρθρωση, την απαλλαγή από τα χρέη και την αφερεγγυότητα οφειλετών. Τέλος, ο Ν. 4738/2020 ήρθε για να αντικαταστήσει μία σειρά νόμων όπως:

• Ν. 3869/2010, ο οποίος θέσπισε τη δυνατότητα δικαστικής ρύθμισης οφειλών φυσικών προσώπων χωρίς πτωχευτική ικανότητα.
• Ν. 4152/2013, ο οποίος θέσπισε την πάγια ρύθμιση οφειλών.
• Ν. 4307/2014, ο οποίος θέσπισε την έκτακτη διαδικασία της ειδικής διαχείρισης.
• Ν. 4321/2015, ο οποίος αφορούσε τη ρύθμιση οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων προς τη φορολογική διοίκηση και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
• Ν. 4469/2017, ο οποίος θέσπισε τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων και των επιτηδευματιών.
• Ν. 4611/2019, ο οποίος αφορούσε τη ρύθμιση οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων σε δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης.

Διαδικασία εξυγίανσης

Βασικές επισημάνσεις και προϋποθέσεις υπαγωγής

Ο νέος «πτωχευτικός κώδικας» ή «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας και άλλες διατάξεις» όπως τιτλοφορείται ήρθε με σκοπό να εκσυγχρονίσει τις παλαιότερες διαδικασίες που ήταν γνωστές ως άρθρο 99 του Ν. 3588/2007, ο οποίος αργότερα αναμορφώθηκε στο άρθρο 106 του πτωχευτικού κώδικα.

Ακολούθως εξετάζονται κυρίως οι διαφορές του νέου νόμου σε σχέση με την προηγούμενη νομοθεσία, με στόχο την ανάδειξη νέων δυνατοτήτων / ευκαιριών αλλά και προκλήσεων.

Ο νέος νόμος όπως αυτός δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 207 – 27/10/2020 έχει εφαρμογή από την 01/03/2021 και διατηρεί τις παλαιότερες αρχές αναδιάρθρωσης της επιχείρησης υπό την προϋπόθεση ότι οι συναινούντες πιστωτές δεν θα βρεθούν σε χειρότερη θέση από ότι σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη.

Τα απαραίτητα ποσοστά υπαγωγής σε διαδικασία εξυγίανσης τροποποιήθηκαν ως εξής:

• Με τη συναίνεση του οφειλέτη. Συναίνεση από τον οφειλέτη και από πιστωτές που εκπροσωπούν αφενός περισσότερο από το 50% των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο και αφετέρου περισσότερο από το 50% των λοιπών απαιτήσεων.
• Χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη. Χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη αλλά διατηρώντας τα ανωτέρω ποσοστά εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις όπως πχ. να βρίσκεται ο οφειλέτης σε παύση πληρωμών.

Εκτός από τα ανωτέρω ποσοστά η διαδικασία εξυγίανσης μπορεί να είναι δεσμευτική προς όλους τους πιστωτές εφόσον πληρούνται τα κάτωθι ποσοστά και προϋποθέσεις:

• Συναίνεση από πιστωτές άνω των 60% του συνόλου και περισσότερο από το 50% των υποχρεώσεων με ειδικό προνόμιο.
• Οι μη συναινούντες θιγόμενοι πιστωτές τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης σε σχέση με κάθε πιστωτή του οποίου η απαίτηση έχει ελάσσονα εξοφλητική προτεραιότητα, όπου αυτό προκύπτει βάσει της κατάταξής τους στην πτωχευτική εκκαθάριση.
• Καμία κατηγορία θιγόμενων μερών δεν μπορεί, στο πλαίσιο της συμφωνίας εξυγίανσης, να λάβει αξία μεγαλύτερη της συνολικής απαίτησής της κατά του οφειλέτη και
• Ειδικά για τις επιχειρήσεις που ικανοποιούν τα κριτήρια προσδιορισμού της πολύ μικρής οντότητας του ν. 4308/2014 (Α΄ 251), απαιτείται επιπροσθέτως η συμφωνία να έχει προταθεί από τον οφειλέτη ή να έχει τη συναίνεση του οφειλέτη.

Σημ: Βάσει της προηγούμενης νομοθεσίας απαιτούνταν η συναίνεση του 60% του συνόλου των πιστωτών και περισσότερο από το 40% των υποχρεώσεων με ειδικό προνόμιο.

Ποσοστά συναίνεσης / Συναίνεση Ελληνικού δημοσίου

Όπως γίνεται σαφές ο Ν.4738/2020 παρέχει ευνοϊκότερες συνθήκες για ένταξη σε διαδικασία εξυγίανσης, σε εταιρείες που συγκεντρώνουν όχι μόνο υψηλά ποσοστά συναίνεσης ειδικών προνομίων (κυρίως δηλαδή Τραπεζών) αλλά και λοιπών πιστωτών, που συνήθως αφορούν σε προμηθευτές της εταιρείας ή / και προσωπικό.

Επιπλέον ο νέος νόμος δίνει λύση και στο θέμα των υποχρεώσεων προς το Ελληνικό Δημόσιο. Για πρώτη φορά, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, τεκμαίρεται η συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου στη διαδικασία εξυγίανσης. Το γεγονός αυτό δρα υποβοηθητικά σε εταιρείες που μπορούσαν να συγκεντρώσουν οριακά τις απαιτούμενες συναινέσεις.

Μη συναίνεση του οφειλέτη

Σημαντική τροποποίηση στο νέο νόμο είναι η εισαγωγή διατάξεων για την αντιμετώπιση επιχειρήσεων στις οποίες δεν υπάρχει συναίνεση του οφειλέτη. Βάσει της προηγούμενης νομοθεσίας υπήρχαν πολλές δυσκολίες λόγω των προβλημάτων που προκύπταν για την λειτουργία της εταιρείας κατά την ενδιάμεση περίοδο.

Η παρούσα νομοθεσία δίδει τα εργαλεία στους πιστωτές (εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις) να παίρνουν υπό τον έλεγχό τους την κατάσταση υποβάλλοντας οι ίδιοι την αίτηση εξυγίανσης. Βάσει της αίτησης αυτής και σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 51 το δικαστήριο μπορεί να ορίσει ειδικό εντολοδόχο που μπορεί να ορισμένες ή και όλες τις αρμοδιότητες της διοίκησης του οφειλέτη. Με τον τρόπο αυτό η εταιρεία μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία της έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία εξυγίανσης.

Διαδικασία πτώχευσης

Ο Ν. 4738/2020 ενοποιεί σε μια διαδικασία τις προβλεπόμενες κατά το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο έννοιες της πτώχευσης και της έκτακτης διαδικασίας ειδικής διαχείρισης. Σύμφωνα με το νέο νόμο υπάρχει η δυνατότητα κατάθεσης αίτησης πτώχευσης με δύο τρόπους :

• Κατ’ ιδίαν εκποίηση περιουσιακών στοιχείων
• Εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων αυτής

Κάτωθι, εστιάζουμε κυρίως στις διαφορές/ καινοτομίες που εισάγονται από το Ν. 4738/2020 σε σχέση με το Ν.4307/2014.

Προϋποθέσεις κήρυξης σε πτώχευση

Στο πλαίσιο των προϋποθέσεων κήρυξης μίας οντότητας σε πτώχευση παρατηρείται μία σημαντική προσθήκη του νομοθέτη ως προς τον τρόπο τεκμηρίωσης της παύσης πληρωμών του οφειλέτη με σαφή πλέον ποσοτικά κριτήρια.

Αίτηση πτώχευσης με εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων

Αίτηση πτώχευσης με εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων δύναται να κατατεθεί υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα ότιη αίτηση υποβάλλεται από πιστωτή ή πιστωτές, οι οποίοι εκπροσωπούν το 30% του συνόλου των απαιτήσεων σε βάρος του οφειλέτη, στους οποίους περιλαμβάνονται ενέγγυοι πιστωτές που εκπροσωπούν το 20% των ενέγγυων (σε αντίθεση με το 40% του συνόλου των απαιτήσεων σε βάρος του οφειλέτη που προβλεπόταν στον Ν.4307/2014).

Επισημαίνεται, σε σχέση με το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο, ότι πλέον δεν υπάρχει η δυνατότητα υπαγωγής στο ανωτέρω καθεστώς πολύ μικρών οντοτήτων. Για τις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζεται η απλοποιημένη διαδικασία, έτσι ώστε να κινείται και να περαιώνεται γρήγορα η διαδικασία κήρυξης πτώχευσης.

Εκποίηση της επιχείρησης του οφειλέτη ως συνόλου ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων

Η διαδικασία αυτή ακολουθείται εφόσον το πτωχευτικό δικαστήριο, με την απόφαση που κήρυξε τον οφειλέτη σε πτώχευση, διέταξε την εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων αυτής Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να αναδειχθεί η βαρύτητα που δίνεται στο όργανο της Συνέλευσης Πιστωτών με στόχο την διασφάλιση της μέγιστης δυνατής ανακτησιμότητας μέσω της διαδικασίας. Συγκεκριμένα, απαιτείται η έγκριση ή απόρριψη της συναλλαγής από αυτό, ενώ δίνεται παράλληλα η δυνατότητα έγκρισης της συναλλαγής υπό τον όρο βελτίωσης της προσφοράς ως προς το ύψος του προσφερόμενου τιμήματος, οπότε ο πλειοδότης υποχρεούται να υποβάλλει τη νέα βελτιωμένη προσφορά εντός 10 ημερών από την πρόσκληση του συνδίκου. Σε περίπτωση εγκριτικής απόφασης ή υποβολής βελτιωμένης προσφοράς με το τίμημα που αποφασίστηκε από την συνέλευση των πιστωτών, ο σύνδικος μεταβιβάζει το λειτουργικό σύνολο στον πλειοδότη.

Η διαδικασία εκσυγχρονίζεται διασφαλίζοντας ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα διαφάνειας που ούτως ή άλλως την διακρίνουν, με τη χρήση της τεχνολογίας και συγκεκριμένα την διενέργεια του δημόσιου πλειοδοτικού διαγωνισμού μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-auction, χωρίς να τίθεται τιμή πρώτης προσφοράς.

Στην περίπτωση που δεν κατατεθεί ή δε γίνει δεκτή προσφορά για ορισμένα μόνο από τα λειτουργικά σύνολα, αυτά εκποιούνται με τη διαδικασία της κατ’ ιδίαν εκποίησης, εκτός εάν η συνέλευση των πιστωτών αποφασίσει τη διενέργεια νέου διαγωνισμού εντός 18 μηνών από την κήρυξη της πτώχευσης.

Συμπερασματικά

Το γεγονός ότι ο Ν. 4738/2020 αντικαθιστά μια πληθώρα νόμων και διατάξεων και τις ενοποιεί σε ένα ενιαίο κείμενο νόμου είναι από μόνο του ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Παράλληλα όμως εκσυγχρονίζει σημαντικά παλαιότερες διατάξεις ευελπιστώντας να δώσει μια λύση στις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Από τη μια πλευρά, θέτει ευνοϊκότερες συνθήκες για εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να καταστούν βιώσιμες και έχουν τη στήριξη των πιστωτών τους (τραπεζών και προμηθευτών), ενώ από την άλλη δίνει στους πιστωτές την ικανότητα να «κλείσουν» γρηγορότερα εκκρεμότητες με εταιρείες που δεν έχουν δυνατότητα ανάκαμψης.

Πηγή: www.grant-thornton.gr