Αυτοτελής συνταξιοδότηση ή Διαδοχική ασφάλιση: Ένα δίλημμα με πολλαπλά οφέλη, αλλά και κινδύνους για τους εν δυνάμει συνταξιούχους

Nextdeal newsroom, 24/3/2015

Η τελεολογία του «θεσμού» της διαδοχικής ασφάλισης έγκειται, αναμφίβολα, στο γεγονός ότι, σε πρώτη φάση, «διασώζεται» διανυθείς ασφαλιστικός χρόνος που βρίσκεται κατεσπαρμένος σε περισσότερα του ενός ασφαλιστικά ταμεία και, σε δεύτερη φάση, προστίθεται -άρα αξιοποιείται- για την κατοχύρωση/θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Η πρακτική χρησιμότητα, ως προς την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, είναι προδήλως φανερή: οδηγεί τις περισσότερες φορές στην απόλαυση της συνταξιοδοτικής παροχής, η οποία, κάτω από συνθήκες αυτοτελούς συνταξιοδότησης (δηλαδή, διαδρομής σε έναν μόνο ασφαλιστικό φορέα), θα φάνταζε «μακρινό» και ίσως «άπιαστο όνειρο» για πολλούς εν δυνάμει συνταξιούχους..

Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο «διαδοχική ασφάλιση»;

Η διαδοχική ασφάλιση είναι μια μορφή ή ένα είδος ασφάλισης που παρουσιάζεται στο άτομο, το οποίο, ενώ ήταν ασφαλισμένο σε έναν ασφαλιστικό οργανισμό, λόγω αλλαγής επαγγέλματος ή εργασίας, αναγκάζεται να ασφαλιστεί σε άλλον ασφαλιστικό φορέα. Αντιθέτως, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο ότι χρονικό διάστημα που έχει ταυτοχρόνως διανυθεί από τους ασφαλισμένους σε περισσότερους από έναν φορείς, συνιστά «παράλληλη ασφάλιση» και δεν μπορεί να προσμετρηθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις της διαδοχικής.

Eίναι αξιοσημείωτο ότι η σχετική συνταξιοδοτική απόφαση διαδοχικής ασφάλισης δεν εκδίδεται πάντα από το τελευταίο Ταμείο, στο οποίο τυγχάνει να είναι ασφαλισμένα τα άτομα προς το τέλος του εργασιακού τους βίου, παρά το γεγονός ότι σε αυτό θα πρέπει τυπικώς να κατατίθεται η σχετική αίτηση συνταξιοδότησης, όταν ζητείται η εφαρμογή της διαδοχικής ασφάλισης. Και τούτο, διότι στην περίπτωση που οι ασφαλισμένοι δεν πληρούν συγκεκριμένες ασφαλιστικές προϋποθέσεις, η αίτησή τους εξετάζεται από το προηγούμενο Ταμείο, στο οποίο είχαν ένσημα.

Για να καταστεί, όμως, τελευταίο Ταμείο αυτό, το οποίο θα χορηγήσει τη σύνταξη, θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει σε αυτό 1.500 ημέρες, από τις οποίες 500 ημέρες μέσα στην τελευταία πενταετία. Εφόσον δεν υπάρχει η ανωτέρω προϋπόθεση, η δυνατότητα συνταξιοδότησης εξετάζεται από τους άλλους φορείς, στους οποίους έχει ασφαλιστεί ο εργαζόμενος, με πρώτο εκείνον, στο οποίο έχει ο εργαζόμενος τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης (εξαιρουμένου του τελευταίου φορέα).

Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση που κανένας από τους άλλους φορείς δεν μπορεί να χορηγήσει σύνταξη, με βάση τη νομοθεσία του, τότε ο τελευταίος φορέας χορηγεί τη σύνταξη με 1.000 τουλάχιστον ημέρες στην ασφάλισή του, εκ των οποίων 300 την τελευταία πενταετία. Βέβαια η χορήγηση της σύνταξης προϋποθέτει πέρα από τις 1.500 και 500 ή τις 1.000 και 300 ημέρες αντίστοιχα, ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει τις προβλεπόμενες λοιπές προϋποθέσεις του απονέμοντος φορέα (όριο ηλικίας και έτη ασφάλισης).

Οφέλη από τη χρήση της διαδοχικής ασφάλισης

Ο ασφαλισμένος, αξιοποιώντας όλους τους ασφαλιστικούς χρόνους, κατοχυρώνει/θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, επιλέγοντας μεταξύ ταμείων κύριας ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένου και του Δημοσίου (για τους μετά την 01/01/1983 ασφαλισμένους), αλλά και μεταξύ επικουρικών ταμείων ή ταμείων πρόνοιας.
Ο ασφαλισμένος, αξιοποιώντας όλους τους ασφαλιστικούς χρόνους, εκμεταλλεύεται ευνοϊκές συνταξιοδοτικές διατάξεις των Ν. 3863/2010, Ν. 3865/2010 και Ν. 4093/2012 που αναφέρονται στα έτη 2010, 2011 και 2012 για να επιχειρήσει έξοδο από τον εργασιακό βίο στην πιο κατάλληλο χρονικό σημείο, αποφεύγοντας τις …τρομο-σειρήνες περί νέου ασφαλιστικού, αλλά και την ψυχοφθόρο αναμονή νέων αβέβαιων κοινωνικοασφαλιστικών ρυθμίσεων που μπορεί να πλήξουν καίρια την ασφαλιστική του προσδοκία. Ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων, όπως π.χ οι μητέρες με ανήλικα σε Δημόσιο και ΙΚΑ ή οι τρίτεκνοι σε Δημόσιο οφείλουν να γνωρίζουν από τώρα τα «κέρδη» της πρόωρης συνταξιοδότησης μέσω…..του «οχήματος» της διαδοχικής ασφάλισης, ενώ κατηγορίες ασφαλισμένων με 35ετία είναι καλό να…εστιάσουν από τώρα στην πιο ορθή και πλέον συμφέρουσα «εξαργύρωση» της μακράς ασφαλιστικής τους διαδρομής, προτού αυτή «εξανεμιστεί» από περαιτέρω δυσμενείς νομοθετικές διατάξεις..
Ο ασφαλισμένος, αξιοποιώντας όλους τους ασφαλιστικούς χρόνους, μπορεί να επιτύχει, πλέον της κατοχύρωσης/θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος -όταν αυτή τελεί σε απόλυτη εξάρτηση από την αναπόφευκτη προσθήκη ασφαλιστικού χρόνου, διανυθέντος σε άλλο ασφαλιστικό φορέα- και προσαύξηση του συνταξιοδοτικού ποσού που θα λάβει από τον απονέμοντα φορέα. Η προσαύξηση αυτή θα επέλθει με τη συνένωση δύο ή περισσοτέρων τμηματικών ποσών συντάξεων μεταξύ του απονέμοντος και του συμμετέχοντος ή των συμμετεχόντων φορέων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο ασφαλισμένος επιτυγχάνει να αναβαθμίσει την τελική συνταξιοδοτική παροχή του, ακόμη και στους σημερινούς… χαλεπούς καιρούς που, ως γνωστόν, έχουν συρρικνωθεί αρκετά οι αποδόσεις των παροχών των ασφαλιστικών ταμείων...

Κίνδυνοι από τη χρήση της διαδοχικής ασφάλισης

Η προσμέτρηση ασφαλιστικού χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο και αντί για κατοχύρωση/θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος να καταλήξει σε....απόρριψη της αίτησης συνταξιοδότησης. Π.χ η συνταξιοδότηση πατέρα με ανήλικο τέκνο στο Δημόσιο στα 52 ηλικιακά έτη, ο οποίος πρέπει να συμπληρώνει απαραιτήτως 25ετία μέσα στο 2011, μπορεί άθελά του...να ματαιώσει τη συνταξιοδότησή του, εάν ζητήσει την προσθήκη χρόνου άλλου ασφαλιστικού φορέα στο Δημόσιο, η οποία όμως μεταθέτει την 25ετία μέχρι 31/12/2010 (όπου δεν ίσχυε η εξίσωση ανδρών-γυναικών με ανήλικο τέκνο ως προς τα όρια ηλικίας). Σε αυτή την περίπτωση, αν και προσφάτως δημοσιεύθηκε δικαστική απόφαση υπέρ της εξίσωσης ανδρών και γυναικών με ανήλικο τέκνο και 25ετία μέχρι 31/12/2010 (αναμένεται η επίσημη στάση-θέση του Γενικού Λογιστηρίου ως προς την επέκταση της ευνοϊκής αυτής νομολογίας), θα πρέπει να κάνει αποποίηση του χρόνου του άλλου ασφαλιστικού φορέα, ήτοι να δηλώσει ότι δεν επιθυμεί πλέον την εφαρμογή της διαδοχικής ασφάλισης, ώστε η 25ετία να συμπληρωθεί κανονικά με το χρόνο του Δημοσίου εντός του 2011.
Η προσμέτρηση ασφαλιστικού χρόνου για την κατοχύρωση/θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος δεν σημαίνει ότι ο συμμετέχων και ο απονέμων ασφαλιστικός φορέας θα αποδώσουν ταυτοχρόνως τα τμηματικά ποσά συντάξεών τους στον υποψήφιο συνταξιούχο. Σημαντικό ρόλο παίζει -και πρέπει να διερευνάται από τον ασφαλισμένο, προτού αιτηθεί την εφαρμογή της διαδοχικής ασφάλισης-, σε ποιο ακριβώς ηλικιακό έτος χορηγεί ο συμμετέχων ή οι συμμετέχοντες ασφαλιστικοί φορείς, σύμφωνα με τη νομοθεσία τους, τη συνταξιοδοτική παροχή τους. Έτσι, π.χ σε περίπτωση εφαρμογής διαδοχικής ασφάλισης Δημοσίου και ΙΚΑ, για μητέρα με ανήλικο με 25ετία μέχρι 31/12/2010, το μεν Δημόσιο χορηγεί σύνταξη από τα 50 (ως πλήρες ποσό), ενώ το ΙΚΑ χορηγεί μεν σύνταξη από τα 50, αλλά με ποσοστό μείωσης, ενώ από τα 55 τη χορηγεί κανονικά ως πλήρη.
Η προσμέτρηση ασφαλιστικού χρόνου για την κατοχύρωση/θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μπορεί -σε πλείστες περιπτώσεις- να είναι αναπόφευκτη, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι είναι το ίδιο προσοδοφόρα από πλευράς τελικού υπολογισμού της συνταξιοδοτικής παροχής, σε σχέση με την αυτοτελή συνταξιοδότηση. Αν και ο τρόπος υπολογισμού της σύνταξης, σε περιπτώσεις εφαρμογής της διαδοχικής ασφάλισης, έχει αισθητά βελτιωθεί τα τελευταία έτη, μετά τις τελευταίες νομοθετικές παρεμβάσεις στο θεσμό, μάλλον θα ήταν προτιμότερο στις περιπτώσεις που ο εργαζόμενος δικαιούται σύνταξη μόνο με το χρόνο ασφάλισης που έχει πραγματοποιήσει σε κάθε ασφαλιστικό φορέα ξεχωριστά, να συνταξιοδοτηθεί από τους φορείς αυτούς αυτοτελώς, λαμβάνοντας 2 συντάξεις, χωρίς την εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν για τη διαδοχική ασφάλιση. Επιπλέον, η εξαγορά πλασματικού χρόνου για την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, αντί της προσθήκης ασφαλιστικού χρόνου άλλου φορέα, μπορεί να αποτελεί μια δαπανηρή επιλογή, αλλά είναι πολύ πιθανόν να αποβεί πιο συμφέρουσα, όταν υπολογιστεί....το τελικό ποσό της σύνταξης.

Συμπερασματικά, η διαδοχική ασφάλιση αποτελεί αναμφίβολα το «κλειδί» επιτυχίας μιας πρόωρης συνταξιοδότησης, αλλά δεν παύει να «γεννά» επιμέρους προβληματισμούς για την τελική αποτελεσματικότητά της. Ο συνεχώς διογκούμενος χρόνος αναμονής της έκδοσης της πολυαναμενόμενης απόφασης διαδοχικής ασφάλισης, αλλά και οι συντελεστές υπολογισμού της, σίγουρα επιτείνουν τους προβληματισμούς αυτούς.

Σε κάθε περίπτωση -και θα πρέπει τούτο να τονιστεί- η εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής δεν είναι υποχρεωτική για τον ασφαλισμένο. Στις, περιπτώσεις, λοιπόν, που ο ασφαλισμένος έχει και άλλες επιλογές, πλην της αναγκαίας αθροιστικής χρήσης του χρόνου, προκειμένου να εξασφαλίσει την κατοχύρωση/θεμελίωση του συνταξιοδοτικού του δικαιώματος, θα ήταν καλό να εξετάζει προσεκτικά και άλλες επιλογές, ώστε να εξασφαλίζεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για εκείνον. Η ορθή επεξεργασία και υπαγωγή των προσωπικών ασφαλιστικών δεδομένων του κάθε ατόμου στις νομοθετικές "ευκαιρίες" που κατά καιρούς ενεργοποιούνται μπορεί να αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα για μια καίρια και αποφασιστική συνταξιοδοτική επιλογή.