Χαιρόμαστε που το πρόγραμμα “Υιοθεσίας Περιοχών” της Eurolife στέφεται με επιτυχία, δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Eurolife FFH, κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, μιλώντας πριν από λίγο στη 3Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ECONOMIST ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ που πραγματοποιείται σήμερα 19 Ιανουαρίου στο ξενοδοχείο Divani Apollon στη Βουλιαγμένη. Ο κ. Σαρρηγεωργίου τόνισε ότι μέσω του προγράμματος «Υιοθεσίας Περιοχών» η Eurolife FFH με την HOPEgenesis κατάφεραν κάτοικοι σε στρατηγικά σημεία της Ελλάδας, απομακρυσμένες, ακριτικές και νησιωτικές περιοχές όπως Λειψοί, Καστελόριζο, να τεκνοποιήσουν και να μειώσουν το ποσοστό υπογεννητικότητας.

Στη συνέχεια κατέθεσε προτάσεις για την βελτίωση του δημογραφικού προβλήματος στη χώρα μας. Όπως είπε δεν τίθεται δίλημμα κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης για τους πολίτες, και πρότεινε την παροχή καλύτερης σύνταξης μέσω ιδιωτικών προγραμμάτων συνταξιοδοτικών που θα ξεκινούν από την παραγωγική ηλικία (ώστε να είναι σε σημείο ικανοποιητικό την ώρα της συνταξιοδότησης τους), και φορολογικά κίνητρα για τα ασφάλιστρα στην υγεία (πχ. έκπτωση 15% στα νοσοκομειακά προγράμματα), ενώ χαρακτήρισε θετικό το μέτρο της μείωσης 10% του ΕΝΦΙΑ σε όσους έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους.

Ο κ. Σαρρηγεωργίου είπε ακόμη μεταξύ άλλων ότι: «Το δημογραφικό είναι κάτι σαν τη βαρύτητα. Δεν αλλάζει το πρόβλημα αν είσαι δεξιός ή αριστερός. Πρέπει να κάνουμε κάτι τώρα, ακολουθώντας τα πρότυπα των πιο ανεπτυγμένων χωρών….. Ο 65χρονος Δανός ο οποίος βγαίνει στη σύνταξη έχει στην άκρη χρήματα που αντιστοιχούν σε αποταμιεύσεις 28 μηνών. Ο Έλληνας έχεις μόλις 4,7 μέρες. Ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 8 μήνες. Πρέπει να πάρουμε μέτρα “χθες” για αυτό το θέμα». Τέλος παρέθεσε στοιχεία αναφορικά με την αναλογία εργαζομένων και συνταξιούχων στην Ελλάδα: «Το 1960, για κάθε έναν 65χρονο δούλευαν 9 εργαζόμενοι. Το 2020 δούλευαν μόλις τρεις και το 2080 θα δουλεύει μόλις 1,5». Αναφέρθηκε άλλωστε στις προεκτάσεις μέσα από τον τομέα της υγείας: Το 2021 οι Έλληνες ξόδεψαν συνολικά 16,7 δισ. για την υγεία. Τα 10,5 δισ. προήλθαν από το κράτος, τα 700 εκατ. από ιδιωτική ασφάλιση και τα 5,5 δισ. από δικά τους χρήματα - το διπλάσιο από αυτό που καταβάλλει ο μέσος Ευρωπαίος από την τσέπη του. «Οφείλουμε να εξετάσουμε αν επιθυμούμε να επιμείνουμε σε ένα μοντέλο όπου όλα τα δίνει το κράτος», επεσήμανε ο κ. Σαρρηγεωργίου, σημειώνοντας ότι η ιδιωτική αγορά ασφάλισης στην Ελλάδα με βάση τη συμμετοχή στο ΑΕΠ είναι από τις μικρότερες στην Ευρώπη.

Στο συνέδριο τις προτάσεις του για το δημογραφικό ζήτημα κατέθεσε και ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, ο οποίος μίλησε για την συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, την υιοθέτηση «έξυπνης» εργασίας (δηλαδή χρήση περισσότερο της τεχνολογίας στην εργασία) παρά μεγαλύτερης εργασίας και την ανάγκη να κατευθυνθούν πόροι στην προσχολική αγωγή και βρεφονηπιακή ανάπτυξη, να δημιουργηθούν δομές και προγράμματα μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων, και να αξιοποιηθούν πολίτες τρίτων χωρών με αντίστοιχες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, το σύστημα εκπαίδευσης και το πεδίο των πολιτικών ενσωμάτωσης.

Επίσης ο κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, πρόεδρος στο Ινστιτούτο Οικονομικών της Γήρανσης, απέδωσε τις δυσμενείς προοπτικές για το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας σε έλλειμμα πολιτικής βούλησης. Τόνισε ότι κόπηκαν οι συντάξεις στη μέση επειδή το πολιτικό σύστημα δεν πήρε εγκαίρως τις απαιτούμενες αποφάσεις και πως αναφορικά με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, το οποίο νομοθέτησε η κυβέρνηση, αυτό θα ωριμάσει το 2070. Επομένως δεν προλαβαίνει να λύσει το πρόβλημα η χώρα. Εξ ου και διατύπωσε την πρόβλεψη για αναπόφευκτη μείωση των παροχών στο συνταξιοδοτικό μετά το 2032.

Γιάννης Καρούζος, δικηγόρος – εργατολόγος: Οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας των γυναικών τις αποθαρρύνουν από τη δημιουργία οικογένειας καθώς υπονομεύουν τον στόχο τους για αξιοπρεπή διαβίωση, επεσήμανε ο κ. Γιάννης Καρούζος, δικηγόρος - εργατολόγος. Όπως είπε, οι γυναίκες είναι πρώτες στους δείκτες ανεργίας, μερικής απασχόλησης και χαμηλόμισθης αμοιβής. Έχουν κατά τουλάχιστον 13% χαμηλότερο μισθό από τους άνδρες και μηδενική ή περιορισμένη συμμετοχή στα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων. Μέρος του προβλήματος, υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο κ. Καρούζος, είναι οι επιχειρήσεις που δημιουργούν προσκόμματα στη χορήγηση της γονικής άδειας.

Νίκος Μηλαπίδης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης, Υπουργείο Εργασίας: «Τα ποσοστά γονιμότητας υποχωρούν διαρκώς και καμία χώρα παγκοσμίως δεν πιάνει το 2,1 - την τιμή που απαιτείται για να μείνει σταθερός ο πληθυσμός», παρατήρησε από το βήμα του Economist ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης στο Υπουργείο Εργασίας Νίκος Μηλαπίδης, τονίζοντας ότι η δημογραφική δύναμη της Ευρώπης περιορίζεται σαφώς. «Μέχρι το 2050 η Νιγηρία θα αποτελεί την τρίτη πληθυσμιακή δύναμη στο κόσμο ξεπερνώντας την Ευρώπη με την Ινδία να γίνεται η μεγαλύτερη χώρα σε πληθυσμό», ανέφερε χαρακτηριστικά. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μηλαπίδης τάχθηκε υπέρ ενός πλέγματος μέτρων που θα αφορούν, μεταξύ άλλων, την αναμόρφωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και τον σχεδιασμό ολοκληρωμένων προγραμμάτων upskilling και reskilling. Επιπλέον, την ενθάρρυνση της ενεργούς γήρανσης κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης αλλά και την αποτελεσματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, μίλησε για την ανάγκη μιας συντονισμένης συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την ενσωμάτωση μεταναστών με συμπληρωματικά προσόντα στο υφιστάμενο εργατικό δυναμικό, μέσω νόμιμων οδών. Σύμφωνα με το σκεπτικό του κ. Μηλαπίδη, απώτερος στόχος – ως απάντηση στις επιπτώσεις της δημογραφικής κρίσης - δεν είναι άλλος από την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης και της παραγωγικότητας.

Edith Maat, Διευθύνουσα Σύμβουλος, Ομοσπονδία Συνταξιοδοτικών Ταμείων Ολλανδίας: «Ο ολλανδικός πληθυσμός, όπως και ο ελληνικός, γερνάει ραγδαία. Προκειμένου να διατηρήσουμε τη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα στον πρώτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος, η ηλικία συνταξιοδότησης είναι αυτόματα συνδεδεμένη με το προσδόκιμο ζωής, γεγονός που βοηθά τα συνταξιοδοτικά ταμεία στη διαχείριση των ρίσκων που απορρέουν από τη μακροζωΐα», τόνισε η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Ομοσπονδίας Συνταξιοδοτικών Ταμείων της Ολλανδίας, Edith Maat. Αναφέρθηκε ευρύτερα στα βασικά συστατικά του συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα της, ξεχωρίζοντας το τρίπτυχο: χρηματοδότηση, κάλυψη, επένδυση. «Αν θέλεις να πετύχεις καλές αποδόσεις, πάνω από τον πληθωρισμό, είναι απαραίτητο να αναλάβεις ρίσκα», ανέφερε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι τα ολλανδικά συνταξιοδοτικά ταμεία μπόρεσαν να επιτύχουν τέτοιες αποδόσεις διατηρώντας ένα παγκοσμίως διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο σε διαφορετικές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων - εισηγμένα και ιδιωτικά κεφάλαια, υποδομές, ακίνητα.

Αντωνία Χαρίτου, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής (ΕΕΠΙ): «Πολλές κυβερνήσεις έχουν εισαγάγει στοχευμένες πολιτικές για να τονώσουν άμεσα το ποσοστό των γεννήσεων. Αυτές οι πολιτικές συχνά επηρεάζουν αρνητικά την ισότητα των φύλων, την αναπαραγωγική υγεία και τα σεξουαλικά δικαιώματα και αμφισβητείται αν μπορούν να πετύχουν τους επιδιωκόμενους στόχους», παρατήρησε η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής (ΕΕΠΙ), Αντωνία Χαρίτου, προσθέτοντας σε αντιδιαστολή ότι άλλες κυβερνήσεις έχουν επικεντρωθεί σε φιλικές προς την οικογένεια πολιτικές: «εστιάζουν δηλαδή στην ευημερία των παιδιών, των οικογενειών τους και των φροντιστών τους. Η κ. Χαρίτου μίλησε για την ανάγκη συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και τις οικογένειες, ώστε να υιοθετηθούν ολιστικές πολιτικές για την υγιή και ενεργό γήρανση, τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας (π.χ. εργασία από το σπίτι, άδειες στους γονείς, υποστήριξη επαγγελματικής εξέλιξης) και του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη φιλικότητα προς την οικογένεια, καθώς και την προώθηση των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων.

Δόμνα Μιχαηλίδου, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης: Την ολοένα και μεγαλύτερη ένταξη συγκεκριμένων δημογραφικών ομάδων στην αγορά εργασίας έθεσε ως βασικό στόχο η κ. Δόμνα Μιχαηλίδου, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην ανάγκη υποστήριξης των γυναικών ώστε να νιώθουν πιο ασφαλείς στην αγορά εργασίας και να ισορροπούν μεταξύ οικογενειακής και εργασιακής ζωής. «Πρέπει να δούμε πώς θα εντάξουμε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Με ποια κίνητρα και ποια μέτρα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι σε κάθε περίπτωση δεν έχει σημασία μόνο η συμμετοχή στην αγορά εργασίας αλλά και το ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής κουλτούρας. Στο πλαίσιο αυτό, έφερε το παράδειγμα της Ιαπωνίας: το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην εργασία είναι υψηλό, αλλά το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών στις λεγόμενες δουλειές του σπιτιού είναι πολύ μικρό. Ακόμη ένα γκρουπ το οποίο χρήζει μεγαλύτερης συμμετοχής στην εργασία είναι οι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας και οι συνταξιούχοι, τα άτομα με αναπηρία αλλά και οι νεότεροι - δεδομένου ότι στην Ελλάδα έχουμε από τα υψηλότερα ηλικιακά όρια εισαγωγής στην αγορά εργασίας - παρατήρησε η κ. Μιχαηλίδου, η οποία αναφέρθηκε επίσης στην παράμετρο όσων εισέρχονται και όσων εξέρχονται από τη χώρα - βλ. brain drain, brain gain ή πολίτες τρίτων χωρών.

Μαρία Κεφάλα, Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Τους πέντε πυλώνες του εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, το οποίο θα παρουσιαστεί την άνοιξη του 2024, περιέγραψε η κ. Μαρία Κεφάλα, Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Όπως είπε, θα εστιάζει α) στη στήριξη της οικογένειας, β) στην ενίσχυση του εργατικού δυναμικού, γ) στη διαχείριση της γήρανσης, δ) στη διασφάλιση της ποιότητας ζωής και ε) στην προώθηση της ανάπτυξης. Ο ελληνικός λαός, σημείωσε, είναι από τους πιο γερασμένους σε όλη την Ευρώπη, με την πτώση των γεννήσεων να ξεκινά από το '80. Σε αυτό το σημείο, υπενθύμισε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τη στήριξη των γεννήσεων, μέσω της παροχής έμμεσων και άμεσων κινήτρων, όπως το εφάπαξ επίδομα των 2.000 ευρώ, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, ο χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ σε βρεφικά είδη, το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους του βρεφικού γάλακτος και η αναδιαμόρφωση των γονεϊκών αδειών. Ειδική αναφορά έκανε, τέλος, στην παρέμβαση για την οικονομική στέγαση με το πρόγραμμα «Σπίτι Μου».

Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ: Την ανάγκη να απενεργοποιήσουμε όσο το δυνατόν πιο άμεσα τη βόμβα του δημογραφικού προβλήματος υπογράμμισε η κ. Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Χρειαζόμαστε, όπως είπε, ένα ολιστικό πρόγραμμα με διακομματική συναίνεση. Εστίασε στην ανάσχεση του brain drain, τονίζοντας ότι χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα. Επικεντρώθηκε επίσης στην παροχή επιπλέον διευκολύνσεων στα νέα ζευγάρια προκειμένου να τεκνοποιήσουν, στην αύξηση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, και στην ένταξη των νόμιμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Στο τελευταίο σημείο επικαλέστηκε ως θετική εμπειρία την ένταξη των Αλβανών μεταναστών, κρατώντας πάντως αποστάσεις από μια πολιτική των ανοιχτών συνόρων.

Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στο διαΝΕΟσις: Τα στοιχεία έρευνας για την υπογεννητικότητα παρουσίασε η κ. Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στο διαΝΕΟσις, τονίζοντας ότι η «Νούμερο 1» απειλή για την ελληνική κοινωνία αφορά το δημογραφικό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα ήθελαν να κάνουν περισσότερα παιδιά από αυτά που έχουν. Στο ερώτημα γιατί δεν κάνουν περισσότερα παιδιά, απέδωσαν τα αίτια στην οικονομική δυσκολία και ανασφάλεια. Η κ. Μακαντάση αναφέρθηκε επίσης στην άνιση κατανομή του πληθυσμού, καθώς το 50% ζει μόλις στο 4% της επιφάνειας της χώρας. Ειδική αναφορά έκανε και στον πραγματικά ενεργό οικονομικό πληθυσμό, ο οποίος αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω, λόγω της διαρκούς μείωσης των γεννήσεων, της μη ενσωμάτωσης των μεταναστών αλλά και των χαμηλών ποσοστών γυναικών στην αγορά εργασίας.

Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο: Τις μεγάλες αλλαγές στη φύση του ίδιου του δημογραφικού προβλήματος περιέγραψε η κ. Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Τα μέτρα πολιτικής, επεσήμανε, συνήθως στοχεύουν στο να θεραπεύουν τα συμπτώματα αλλά όχι τις αιτίες. «Δίνουμε επιδόματα, αλλά έχουμε τους νέους με χαμηλούς μισθούς. Δίνουμε κίνητρα στους Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν, αλλά δεν κάνουμε τίποτα γι' αυτούς που τώρα ετοιμάζονται να φύγουν», ανέφερε χαρακτηριστικά. Τα τελευταία 30 χρόνια, πρόσθεσε, είναι σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα, αλλά στην ουσία έχει αλλάξει το ίδιο το δημογραφικό πρόβλημα. «Είναι αναπόφευκτη πλέον η τάση μείωσης του πληθυσμού [...] Το δημογραφικό δεν συνοψίζεται στις μειωμένες γεννήσεις, είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί», συμπλήρωσε. Αναφέρθηκε δε στη μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα, που δεν είναι άλλη από τη διαχείριση της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων, η οποία συνιστά αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του προσδόκιμου ζωής.