Για πολλούς και διάφορους λόγους, πολιτικούς, οικονομικούς ή/και κοινωνικούς, ο θεσμός της ιδιωτικής ασφάλισης δεν ευδοκίμησε στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να παραμένει η Ελλάδα ουραγός μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το ποσοστό παραγόμενων ασφαλίστρων επί του ετήσιου ΑΕΠ παραμένει καθηλωμένο στο 2,3% με πρώτη τη Μεγάλη Βρετανία σε ποσοστό 12,9% και μέσο όρο της ΕΕ γύρω στο 8,5%). Ειδικότερα, η Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης και πολύ περισσότερο ο κλάδος της Επαγγελματικής Ευθύνης, παραμένει πρακτικά άγνωστος, γεγονός το οποίο οφείλεται στην άγνοια / έλλειψη ενημέρωσης στα θέματα  Αστικής Ευθύνης τόσο από την πλευρά των Καταναλωτών (Φυσικά Πρόσωπα ή Επιχειρήσεις) όσο και από αυτή των παραγωγικών φορέων ή των φορέων παροχής υπηρεσιών.

Το θέμα είναι εξόχως σοβαρό για τη διασφάλιση της προστασίας του Καταναλωτή αλλά και για την εξέλιξη των συναλλακτικών ηθών. 

Βασικές αρχές σε μια ευνομούμενη κοινωνία

Στην κοινωνία μας, που διαρκώς μεταλλάσσεται, που γίνεται πιο πολύπλοκη και πιο απαιτητική, σημαντικό στοιχείο αποτελεί ο βασικός Νόμος 2251/1994 όπως έχει διαμορφωθεί, για την Προστασία του Καταναλωτή. Ειδικότερα, ο συγκεκριμένος νόμος καθιστά την ευθύνη αντικειμενική, άλλως, “αυστηρή” (strict liability) τόσο του Παραγωγού / Προμηθευτή προϊόντος  όσο και του Παρέχοντος Υπηρεσίες προς τον Καταναλωτή. Χαρακτηριστικά - ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα άρθρα 6 (Ευθύνη Παραγωγού / Προμηθευτή προϊόντων) και 8 (Ευθύνη Παρέχοντος Υπηρεσίες) του νόμου. 

Σύμφωνα με το άρθρο 8 του νόμου αυτού (ο παρέχων υπηρεσίες ευθύνεται για κάθε περιουσιακή ζημία ή ηθική βλάβη που προκάλεσε παράνομα και υπαίτια, με πράξη ή παράλειψη του, κατά την παροχή αυτών στον καταναλωτή. Ως παρέχων υπηρεσίες νοείται όποιος, στο πλαίσιο της άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας, παρέχει υπηρεσία, κατά τρόπο ανεξάρτητο. Ο ζημιωθείς υποχρεούται να αποδείξει τη ζημία και την αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της παροχής της υπηρεσίας και της ζημίας. Ο παρέχων υπηρεσίες φέρει το βάρος της απόδειξης για την έλλειψη παρανομίας και υπαιτιότητας του).

Ο συγκεκριμένος νόμος μολονότι σημαντικός, δυστυχώς έμεινε στα "αζήτητα". Ωστόσο, η καταναλωτική συνείδηση του Έλληνα εξελίσσεται. Είναι γνωστό πως η οικονομική κρίση και ο ανταγωνισμός στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, αν όχι της παγκοσμιοποίησης, δημιουργούν "ένταση κινδύνου" σε σχέση με την κυκλοφορία προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών. Οι εξελίξεις τρέχουν και πιέζουν για ριζικές αλλαγές.  Ειδικότερα, το πρόβλημα είναι περισσότερο σοβαρό όταν πρόκειται για “ευαίσθητα” προϊόντα (τρόφιμα, δομικά υλικά κατασκευών, χημικά, φαρμακευτικά, καλλυντικά, παιδικά παιχνίδια, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό κλπ) ή για παροχή υπηρεσιών σε εξειδικευμένα τεχνικά, χρηματοοικονομικά και νομικά ζητήματα κατασκευών, τεχνολογίας, επενδύσεων και πληροφορικής.

Η ελληνική κοινωνία πέρα από τον εθισμό στην εύκολη υιοθέτηση καταναλωτικών προτύπων συμπεριφοράς και διαβίωσης, παρέμεινε αδρανής στα θέματα αστικής ευθύνης. Υπνωτισμένη από την επίπλαστη κοινωνική ευμάρεια που δημιούργησε η άφρων πολιτική των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών, πορεύθηκε επικίνδυνα αδιάφορη στις θεσμικές εξελίξεις που αφορούν προστασία καταναλωτών, προστασία εργαζομένων, ελεύθερο ανταγωνισμό και προστασία περιβάλλοντος. 

Σε μια τέτοια προοπτική, η έννοια της «Ευθύνης», στην ευρύτερη διάστασή της, φαίνεται να είναι το μεγάλο  ζητούμενο για την πολυπόθητη ανάκαμψη της χώρας. Γι' αυτό και θα πρέπει να αναδειχθεί και να προσεγγισθεί επί της ουσίας. Είναι καιρός πλέον το θέμα της Αστικής Ευθύνης διεξοδικά να μελετηθεί και συστηματικά να προωθηθεί στην αγορά.

Ο χρήσιμος ρόλος της Ασφάλισης

Ελάχιστοι ίσως γνωρίζουν για την ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, που αφορά τους Παραγωγούς / Προμηθευτές προϊόντος ή για την ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ που αφορά τους διάφορους Φορείς Παροχής Υπηρεσιών (Δικηγόροι, Μηχανικοί, Λογιστές, Εκτιμητές, Ασφαλιστές, κλπ). Πρόκειται για διεθνώς καταξιωμένες ασφαλιστικές καλύψεις διασφάλισης συμφερόντων των Καταναλωτών αφού τους παρέχεται η δυνατότητα προβολής αξίωσης για αποζημίωση όταν ζημιώνονται. Παράλληλα, οι ασφαλίσεις αυτές αποτελούν επιχειρηματικά "εργαλεία" προστασίας ή ακόμη και marketing των Παραγωγών / Προμηθευτών καθώς και των Φορέων Παροχής Υπηρεσιών, αφού προσφέρουν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες με ασφαλιστική εγγύηση. 

Πρέπει κάποτε να "ανακαλύψουμε" τις παραπάνω ασφαλίσεις και στην Ελλάδα και να τις  εφαρμόσουμε σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική εμπειρία, καθόσον συνιστούν συστατικό εύρυθμης λειτουργίας μιας ευνομούμενης Πολιτείας. Πολύ περισσότερο, στα πλαίσια της αναγκαίας οικονομικής ανάκαμψης - ανάπτυξης. Χρειάζεται ορθολογική αξιοποίηση της Ασφάλισης στο σύγχρονο επαγγελματικό - επιχειρηματικό περιβάλλον ανταγωνισμού και απαιτήσεων ποιότητας.
Ειδικά για τους Δικηγόρους, το περιβάλλον αυτό προσφέρει σοβαρή επαγγελματική ύλη την οποία θα πρέπει να προσεγγίσουν και κατάλληλα να αξιοποιήσουν, μεριμνώντας ταυτόχρονα και για την ασφαλιστική κάλυψη της δικής τους, σύμφωνα με το νόμο, επαγγελματικής ευθύνης έναντι των Καταναλωτών - Πελατών τους.

Ο Γιώργος Κουτίνας είναι Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας. Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων, Διευθύνων Σύμβουλος της "ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ - Insurance Brokers, Ανταποκριτές Lloyd's" (g[email protected], www.gkoutinas.gr).

Το κείμενο αποτελεί μέρος της Εισήγησης του κ. Γιώργου Κουτίνα »  με τίτλο: «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ & ΑΣΦΑΛΙΣΗ», στο «1ο Πανελλήνιο Forum για το Δικηγορικό Επάγγελμα», το οποίο είχε γίνει στις 7 & 8 Νοεμβρίου 2014, στο Ζάππειο Μέγαρο, στην Αθήνα.